Woski i fosfolipidy - budowa i funkcje

Woski to estry kwasów tłuszczowych i alkoholi zawierających jedną grupę hydroksylową. Pełnią one ważne funkcje w organizmach żywych.

Example: Woski zwierzęce przykłady:

• Pokrywają pióra ptaków i sierść ssaków
• Spermacet znajduje się w głowie kaszalotów
• Wosk pszczeli służy do budowy plastrów

Highlight: Woski roślinne wchodzą w skład kutykuli, warstwy ochronnej na powierzchni liści i owoców.

Fosfolipidy to lipidy złożone, w których jedna z grup hydroksylowych glicerolu jest połączona z resztą kwasu fosforowego. Ich budowa sprawia, że mają część hydrofilową (głowę) i hydrofobową (ogon).

Definition: Fosfolipidy i glikolipidy są podstawowymi składnikami błon biologicznych. W środowisku wodnym tworzą dwuwarstwę lipidową, gdzie hydrofobowe ogony skierowane są do wewnątrz, a hydrofilowe głowy na zewnątrz.

Vocabulary: Dwuwarstwa lipidowa - struktura powstająca w wyniku spontanicznego układania się cząsteczek fosfolipidów w sposób uniemożliwiający kontakt ogonów z wodą.

Lipidy izoprenowe - karotenoidy i steroidy

Lipidy izoprenowe, mimo że nie są estrami, zaliczane są do tłuszczów ze względu na hydrofobowość cząsteczek i dobrą rozpuszczalność w rozpuszczalnikach niepolarnych.

Definition: Karotenoidy to barwne związki produkowane w komórkach roślin, pełniące ważne funkcje fizjologiczne:

• Biorą udział w fotosyntezie jako barwniki pomocnicze
• Chronią związki chemiczne w chloroplastach przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu
• Przywabiają zwierzęta, które przenoszą pyłek i rozsiewają nasiona

Example: Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 są często obecne w karotenoidach, co przyczynia się do ich prozdrowotnych właściwości.

Steroidy to związki o złożonej pierścieniowej budowie i płaskich cząsteczkach, występujące np. w komórkach roślinnych i błonach komórek.

Highlight: Funkcje lipidów steroidowych:

• Budulec błon komórkowych
• Pełnią rolę hormonów
• Nadają goryczki smak lub są substancjami toksycznymi, zabezpieczając rośliny przed zgryzaniem

Example: Cholesterol:

• Występuje m.in. w zwierzęcych błonach komórkowych, gdzie odpowiada za ich usztywnienie
• Jest prekursorem soli żółciowych, hormonów steroidowych (np. testosteronu) i witaminy D
• Przyczynia się do produkcji hormonów płciowych

Vocabulary: Sudan III - odczynnik stosowany do wykrywania lipidów w próbkach biologicznych.