Trzustka i regulacja procesów trawiennych

Trzustka jest gruczołem o podwójnej funkcji:

1. Wewnątrzwydzielniczej - wydziela hormony takie jak glukagon i insulina
2. Zewnątrzwydzielniczej - produkuje sok trzustkowy

Highlight: Czynności wydzielnicze trzustki są regulowane poprzez neuroprzekaźniki i adrenalinę (noradrenalina hamuje, acetylocholina pobudza wydzielanie).

Enzymy trawienne produkowane przez trzustkę to:

• Amylaza trzustkowa
• Trypsynogen
• Chemotrypsynogen
• Elastaza
• Lipaza trzustkowa

Pobieranie pokarmu jest kontrolowane przez ośrodki głodu i sytości zlokalizowane w podwzgórzu. Głównym bodźcem dla tych ośrodków jest poziom cukru we krwi.

Czynniki wpływające na uczucie głodu i sytości:

• Stan rozszerzenia lub obkurczenia żołądka
• Poziom glukozy we krwi
• Zapasy tłuszczu w organizmie
• Poziom insuliny
• Temperatura ciała
• Wrażliwość na smak i zapach

Example: Gdy żołądek jest rozszerzony, poziom glukozy podwyższony, a zapasy tłuszczu zwiększone, organizm odczuwa sytość. Odwrotna sytuacja prowadzi do uczucia głodu.

Hormony odgrywające rolę w procesie trawienia:

1. Gastryna - pobudza wydzielanie soku żołądkowego
2. Sekretyna - pobudza trzustkę i wątrobę
3. Cholecystokinina - hamuje wydzielanie soku żołądkowego, a pobudza wydzielanie soku trzustkowego i żółci
4. Histamina - pobudza wydzielanie HCl
5. Enterogastron - hamuje wydzielanie soku żołądkowego

Vocabulary: Enzymy trawienne to białka katalizujące reakcje rozkładu złożonych cząsteczek pokarmowych na prostsze, przyswajalne formy. Są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego.

Definition: Naturalne enzymy trawienne są produkowane przez organizm w różnych odcinkach przewodu pokarmowego, takich jak jama ustna, żołądek, trzustka i jelito cienkie.

Example: Produkty bogate w enzymy trawienne to m.in. ananas (zawiera bromelainę), papaja (zawiera papainę), miód (zawiera diastazę) czy kefir (zawiera liczne enzymy bakteryjne).

Warto pamiętać, że niedobór enzymów trawiennych może prowadzić do różnych dolegliwości, takich jak wzdęcia, biegunki czy niedożywienie. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić suplementację enzymów trawiennych, jednak należy pamiętać o potencjalnych skutkach ubocznych enzymów trawiennych, takich jak nudności czy bóle brzucha.

Budowa i funkcje układu pokarmowego

Układ pokarmowy człowieka to skomplikowany system narządów, który odpowiada za przyjmowanie, trawienie i wchłanianie pokarmu oraz usuwanie niestrawionych resztek. Jego główne elementy to przewód pokarmowy oraz gruczoły trawienne.

Przewód pokarmowy składa się z:

• Jamy ustnej
• Gardła
• Przełyku
• Żołądka
• Jelita cienkiego
• Jelita grubego
• Otworu odbytowego

Do gruczołów trawiennych zaliczamy:

• Wątrobę
• Trzustkę
• Gruczoły ślinowe

Struktury dodatkowe układu pokarmowego to:

• Język
• Zęby
• Pęcherzyk żółciowy

Highlight: Język jest zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych i pokryty błoną z brodawkami, które nadają mu szorstką powierzchnię, ułatwiając formowanie kęsów i odbieranie bodźców smakowych dzięki kubkom smakowym.

Vocabulary: Ślinianki - gruczoły wydzielające ślinę, która składa się m.in. z wody (zwilża pokarm), lizozymów (działanie bakteriobójcze), amylazy (trawienie cukrów) i śluzu (ułatwia połykanie sklejając kęsy).

Zęby odgrywają kluczową rolę w rozdrabnianiu pokarmu. Wyróżniamy:

• Zęby mleczne - występują między 6-12 rokiem życia (20 zębów)
• Zęby stałe - siekacze (8), kły (4), przedtrzonowe (8) i trzonowe (12) (łącznie 32 zęby)

Gardło stanowi wspólny odcinek oddechowy i pokarmowy. Nagłośnia znajdująca się w gardle zamyka wejście do dróg oddechowych, umożliwiając bezpieczne przejście pokarmu.

Przełyk to rura łącząca jamę ustną z żołądkiem. Skurcze mięśni gładkich w przełyku powodują ruch perystaltyczny, który umożliwia aktywne przemieszczanie się pokarmu do żołądka.

Definition: Żołądek u człowieka jest jednokomorowy. Jego główną funkcją jest trawienie białek. Dzięki skurczom perystaltycznym pokarm przekształca się w płynną substancję.

Sok żołądkowy składa się z kwasu solnego i pepsyny. Środowisko żołądka jest kwaśne (pH 1-4), co zapewnia HCl, który wyjaławia pokarm, częściowo denaturuje białka i aktywuje enzymy.

Example: PEPSYNOGEN > PEPSYNA (rozkłada białka do peptydów)

Błona śluzowa żołądka zawiera gruczoły śluzowe, których wydzielina zabezpiecza ściany żołądka przed samostrawieniem. U niemowląt występuje enzym podpuszczka, który powoduje ścinanie się białka mleka (kazeiny).

Komórki żołądka dzielą się na:

• Główne - wydzielające pepsynogen
• Śluzowe - wydzielające śluz chroniący żołądek przed enzymami
• Okładzinowe - wydzielające HCl