Wielkie kontrasty geograficzne Azji
Azja jako kontynent kontrastów geograficznych charakteryzuje się niezwykłą różnorodnością form ukształtowania terenu, stref klimatycznych i roślinnych oraz zasobów wodnych. Kontynent ten obejmuje obszary od polarnych po równikowe, najwyższe góry świata oraz rozległe niziny i wyżyny.
Highlight: Azja posiada zarówno pustynie, jak i wilgotne lasy równikowe, a także ekstremalne rekordy temperatury i opadów.
W zakresie sieci wód powierzchniowych, Azja może pochwalić się największym na świecie śródlądowym zbiornikiem słonej wody - Morzem Kaspijskim, oraz najgłębszym jeziorem na Ziemi - Bajkałem, które jest jednocześnie największym zbiornikiem słodkiej wody. Nizina Nadkaspijska i wybrzeża Morza Kaspijskiego tworzą największy obszar depresji na świecie.
Example: W Azji Południowej i Południowo-Wschodniej występują rzeki o wysokich stanach wody przez cały rok, podczas gdy w Azji Środkowej płyną rzeki o zmiennych stanach wody, okresowo zanikające.
Strefy klimatyczne Azji są niezwykle zróżnicowane. Na północy kontynentu panuje klimat polarny z długą, 9-10 miesięczną zimą i niskimi średnimi rocznymi temperaturami. W Azji Południowo-Wschodniej i Południowej dominuje klimat zwrotnikowy monsunowy z obfitymi opadami w lecie. Na południowych krańcach Azji i wyspach w pobliżu równika występuje klimat równikowy wybitnie wilgotny.
Vocabulary: Monsun - sezonowy wiatr występujący w strefie klimatów zwrotnikowych, przynoszący obfite opady deszczu w porze letniej.
Kontrasty klimatyczne w Azji są ogromne. W kotlinie Daszt-e Lut na Wyżynie Irańskiej zarejestrowano najwyższą temperaturę powietrza wynoszącą 70,7°C, podczas gdy najniższą temperaturę na obszarze zamieszkanym (-71,2°C) zanotowano w syberyjskiej wsi Ojmiakon.
Definition: Obfite opady deszczu - w kontekście Azji, odnosi się to do średnich rocznych sum opadów przekraczających 2000 mm, a w niektórych regionach nawet 11 500 mm.
Strefy klimatyczne Azji i roślinność są ściśle ze sobą powiązane. W Azji Północnej występuje tundra syberyjska z niską roślinnością krzewinkową, podczas gdy w Azji Południowo-Wschodniej rosną wiecznie zielone, wielopiętrowe i wielogatunkowe lasy równikowe. Tajga syberyjska stanowi największy na Ziemi obszar lasów iglastych.
Ukształtowanie powierzchni Azji również charakteryzuje się ogromnymi kontrastami. Himalaje, najwyższy łańcuch górski na Ziemi, z Mount Everestem (8850 m n.p.m.) kontrastują z najgłębszą depresją w rowie Morza Martwego (ok. 403 m p.p.m.). Rozległe obszary wyżynne, takie jak Tybet - najwyższa wyżyna świata, sąsiadują z wielkimi nizinami, jak Nizina Zachodniosyberyjska czy Nizina Turańska.
Quote: "Azja to kontynent, gdzie natura prezentuje swoje najbardziej ekstremalne oblicza, od lodowych pustyń po bujne lasy deszczowe, od najwyższych szczytów po najgłębsze depresje."
