Księga Hioba

Alternatywny zapis:

Jest sprawiedliwy w sposób nie do końca jasny dla ludzi. ● Swoją wszechmocą zadośćuczynił Hiobowi. Przedstawia Hiobowi zarys porządku skomplikowanego świata. Obnaża niewiedzę Hioba. Szatan • Jedna z istot niebiańskich (nazwa szatan oznacza w j. hebrajskim ‘oskarżyciel', 'przeciwnik'). ● Twierdził, że Hiob czcił Boga tylko dlatego, że Bóg mu błogosławił. ● ● Za zgodą Boga odebrał Hiobowi majątek i rodzinę. Niezadowolony z wyniku próby przedstawia Bogu argument, że Hiob nie odwrócił się od Pana, bo zachował zdrowie. Za pozwoleniem Boga zsyła na Hioba trąd. Hiob Prawy i bogobojny mieszkaniec ziemi Us (nie był Żydem). Ojciec siedmiu synów i trzech córek, dobry mąż. Miał duży majątek i dobrze mu się wiodło. Czcił Boga i składał Mu ofiary, nawet za członków swojej rodziny. ● Został poddany próbie wiary - za zgodą Boga szatan pozbawił Hioba majątku i dzieci - Hiob oddał Bogu pokłon; nie zwątpił w Bożą mądrość nawet wtedy, kiedy zachorował na trąd i żona nakłaniała go, aby złorzeczył Panu. ● Hiob przeklinał dzień swoich narodzin, żalił się przyjaciołom, twierdził, że to, co go spotkało, jest niesprawiedliwe; formułował sądy o Bogu na podstawie swojej wiedzy ograniczonej ludzkim poznaniem; żądał bezpośredniej rozmowy z Bogiem. Po wysłuchaniu mów Boga przyznał pokornie, że jest prochem, i odwołał wszystko, co powiedział. ● Bóg przywrócił Hiobowi majątek i obdarzył go siedmioma synami i trzema córkami. ● Przyjaciele Hioba: Elifaz z Temanu, Bildad z Szuach, Sofar z Naamy, Elihu • Przyjechali, aby pocieszyć Hioba, ale im się to nie udaje. ● Próbują dociec przyczyn nieszczęścia Hioba. ● Uważają, że Bóg jest sprawiedliwy, więc cierpienie Hioba to kara za jego grzechy. Bóg gani ich za to, co o Nim mówili, ponieważ wydawali swe sądy na podstawie ograniczonego oglądu świata i uzurpowali sobie prawo do przedstawiania Bożego planu. Elihu ● Najmłodszy z przyjaciół, tajemniczy (nie wiadomo, skąd pochodzi), przemawia jako ostatni. ● Ton jego czterech mów jest nieco inny niż pozostałych - sądzi, że coś, co jest uważane za karę, może być przestrogą; twierdzi, że Bóg, zsyłając na ludzi cierpienie, ,,Otwiera im uszy na radę, namawia: od zła niech odstąpią!"* (Hi 36,10). ● Przestrzega Hioba, aby nie podążał w stronę zła, bo dopiero wtedy będzie cierpiał. Księga Hioba - streszczenie 1. Przedstawienie Hioba. 2. Rozmowa Boga z szatanem - podważenie bezinteresownej bogobojności Hioba. 3. Zgoda Boga na odebranie Hiobowi dzieci i majątku. 4. Wierność Hioba mimo strat. 5. Powtórna rozmowa szatana z Bogiem - zgoda na porażenie Hioba trądem. 6. Nakłanianie Hioba przez żonę, aby porzucił ufność w Boga. 7. Przybycie przyjaciół. 8. Skarga Hioba - przeklinanie dnia swoich narodzin. 9. Rozmowy Hioba z przyjaciółmi - mowy Elifaza, Bildada, Sofara i odpowiedzi Hioba (3 tury). 10. Skarga Hioba. 11. Cztery mowy Elihu. 12. Dwie mowy Boga skierowane do Hioba - przedstawienie skomplikowanej natury świata. 13. Odpowiedź Hioba - ukorzenie się przed Bogiem. 14. Nagana Boga skierowana do przyjaciół Hioba. 15. Przywrócenie Hiobowi majątku, obdarzenie go potomstwem i pomyślnością. Człowiek imieniem Hiob, żyjący na ziemi Us (albo Hus), mąż bardzo sprawiedliwy, bogobojny i unikający zła wiedzie szczęśliwe i dostatnie życie. Nie spodziewa się, że niebawem cały dostatek runie, jego rodzina umrze, on sam poważnie zachoruje, straci dom i liczny majątek. Hiob się nie spodziewa niczego złego, bo żyje zgodnie z Bożymi nakazami. Ludzie, którzy go znali uważali, że szczęście jest nagrodą za jego prawość i bogobojność. Szatan próbuje przekonać Boga, że Hiob nie czci Pana za darmo, tylko dlatego, że dobrze mu się powodzi. Wtedy Bóg pozwala szatanowi pozbawić Hioba dóbr; jest przekonany, że nie wpłynie to na pobożność wiernego wyznawcy. Miał rację. Hiob stracił wszystko: dzieci, stada i ziemię, a nie poddał się. Rzekł tylko: Nagi wyszedłem z łona matki i nagi tam wrócę. Dał Pan i zabrał Pan. Bóg był dumny z Hioba, który osierocony przez dzieci i zrujnowany nadal w Niego wierzył. Szatan jednak był pewny, że Hiob na pewno opuści Pana, gdy zostanie dotknięty chorą. Szatan zesłał na ciało Hioba trąd. Żona krzyczała na męża by ten wyklął Boga, ale Hiob uznał, że skoro przyjął od Pana dobro, to musi też przyjąć zło. O nieszczęściu Hioba usłyszeli przyjaciele i postanowili go odwiedzić. Widząc ogrom bólu jaki spotkał ich przyjaciela zaczęli płakać i namawiać Hioba, by wyznał wszystkie swoje grzechy oraz prosił Boga o przebaczenie. Byli przekonani, że Bóg nie zsyła na nikogo cierpienia bez powodu. Nie wierzyli w niewinność Hioba. W końcu Bóg przemówił do Hioba. Przypomniał, że stworzył i świat i panuje nad siłami zła, ale człowiek nie jest w stanie zrozumieć jego wyroków. Hiob nie wystąpił przeciw Panu, więc Szatan przegrał. Wierny sługa odzyskał wszystko, to co zabrał mu Pan. Żona urodziła Hiobowi jeszcze raz siedmiu synów i trzy córki. Hiob umarł jako stary człowiek otoczony czterema pokoleniami swoich potomków. Geneza Zagadnienie autora i czasu powstania jest oczywiście zagadką, jak w przypadku wielu ksiąg biblijnych. Badacze przypuszczają, że ,,Księga Hioba" powstała w V wieku p.n.e. Wskazywałoby na to powstanie innych ksiąg mądrościowych w tym czasie oraz język utworu. Autor nie jest znany, choć niejednolita forma poetycko-prozatorska wskazuje na istnienie kilku twórców. Czas i miejsce akcji Bohater ,,Księgi" pochodzi z ziemi Us (Uz, Hus). Kraina jest położona na południowy wschód od Palestyny - część obszaru zwanego Edom, rozciągającego się od Morza Martwego przez Pustynię Arabską, do Morza Czerwonego. Nic jednak nie wskazuje na to, aby ,,Księga Hioba" powstała na tym terenie. Motywy Księgi Hioba Bóg W ,,Księdze Hioba" Bóg jawi się jako wszechmocna postać, poddająca człowieka próbie. Do najciekawszych fragmentów księgi należy jej wstęp, opisujący swoisty ,,targ" szatana z Bogiem. Stwórca wskazuje diabłu Hioba, podkreślając, że jest on jednym z najbardziej bogobojnych ludzi. Szatan wątpi w stałość ludzkiego charakteru sugerując, by Bóg odebrał swemu słudze wszystkie ziemskie dobra. Stwórca, wierząc w pobożność Hioba, zezwala diabłu na działanie. Hiob traci wszystko. Pomimo cierpienie, w jego mniemaniu Bóg jest nadal miłosiernym, sprawiedliwym Ojcem. ,,Dał Pan i zabrał Pan" - tymi słowami chory i opuszczony Hiob oddaje się pod boską opatrzność. Jego pokora podoba się Bogu. Ostatecznie Stwórca oddaje Hiobowi wszystkie jego dobra w dwójnasób. Cierpienie Głównym motywem ,,Księgi Hioba" jest uniwersalny problem niezawinionego cierpienia. W tekście wielokrotnie podkreśla się pobożność i bogobojność Hioba. Tym bardziej niesprawiedliwym wydaje się los, który dotyka bohatera. Trudno wyobrazić sobie autentyczne cierpienie człowieka, który jednego dnia traci swój cały majątek, a kolejnego - wszystkie swoje dzieci. Zasięg tragedii jest tak wielki, że całe otoczenie Hioba widzi w jego doświadczeniu widoczny ,,palec boży". Przyjaciele, nawiedzający chorego, milkną wobec takiego ogromu zniszczenia. Żona bohatera złorzeczy Bogu i swemu mężowi nakłaniając go do wyrażenia gniewu i żalu. Znajomi Hioba wytykają mu ukryte, ciężkie winy, które miałaby poskutkować gniewem Boga. Chory zachowuje jednak zaskakujący spokój. Cierpi, ale nie obwinia Boga. Uważa, że każde życiowe doświadczenie to boży dar. Ufa Bogu i poddaje się zupełnie jego woli, co w finale opowieści skutkuje błogosławieństwem Stwórcy. Człowieczeństwo Opowieść o Hiobie ma wymiar uniwersalny. Bohater biblijnej opowieści uosabia każdego, cierpiącego niewinnie człowieka. Hiob nie popełnia zła i zdaje sobie sprawę ze swej niewinności. Do końca broni swojego honoru (i nieomylności Boga), mimo tego, że żona i przyjaciele wydali na niego wyrok. Dla Izraelitów trąd - którym szatan dotyka bohatera - był chorobą nieczystą. Przyjaciele bohatera wierzą, że ten popełnił jakąś niegodziwość. Świadczy o tym nagromadzenie nieszczęść, dotykających Hioba. Nieszczęść, które przekraczają ludzkie wyobrażenia o złym, niesprzyjającym losie. Hiob do końca walczy o swoją godność, gdyż jest to jedyna wartość jaka mu pozostaje. Postawa biblijnego bohatera stała się wielką inspiracją dla artystów poruszających w swych dziełach wątek ludzkiej godności i humanizmu. ,,Był najwybitniejszym człowiekiem spośród wszystkich ludzi Wschodu" - takimi słowami autor ,,Księgi Hioba" określa biblijnego bohatera. Znawcy Biblii zauważają, że Hiob mógł być postacią historyczną. Według biblijnego przekazu Hiob jest bogaczem, głową licznej rodziny, ale i - człowiekiem o wyjątkowej pobożności. Właśnie ta pobożność staje się przedmiotem nietypowego ,,zakładu" zawartego między Bogiem a szatanem. Diabeł chce udowodnić Stwórcy, że moralność Hioba jest zależna od jego dobrobytu i zdrowia. Kolejne nieszczęścia (spowodowane przez działania szatana) mają więc obnażyć prawdziwą naturę człowieka – zmienną i ułomną. Stwórca postanawia poddać Hioba próbie, dopuszczając, by szatan odebrał Hiobowi to, co najcenniejsze - rodzinę i dorobek życia. Bohatera opowieści poznajemy w momencie, gdy kolejni posłańcy przynoszą mu wieści o niezwykłych nieszczęściach nawiedzających jego dom. Zrozpaczony Hiob otrzymuje kolejno wiadomości o: utracie stad owiec i wołów, śmierci własnych sług, zawaleniu się domu w którym ucztowali jego dzieci. Bohater uznaje swą stratę za ,,dopust Boży" rozrywając szaty ze słowami ,,Pan dał, Pan też wziął". Szczytem upokorzenia Hioba jest zesłany przez Boga trąd (uznawany przez Izraelitów za słuszną karę za grzechy). W kolejnych pieśniach księgi Hiob rozważa przyczynę swojego obecnego stanu, nadaremno doszukując się w sobie jakiejś winy. Przeciwnego zdania jest żona Hioba i jego przyjaciele, tłumaczący chorobę bohatera ukrytą, ciężką winą. Bohater dzielnie znosi kolejne upokorzenia. Wygrywa też wewnętrzną walkę z samym sobą - pomimo pokus (i namów ze strony towarzyszących mu krewnych) Hiob nie bluźni Bogu, nie narzeka, godzi się na swój los. Gdy żona chorego namawia go wprost do bluźnierstwa, karząc złorzeczyć Bogu, Hiob ją upomina: Mówisz jak kobieta szalona, dobro przyjęliśmy z ręki Boga. Czemu zła przyjąć nie możemy? W podobny sposób bohater odrzuca argumenty przyjaciół, zarzucających mu winę. Pomimo wielkiego upokorzenia, bohater walczy - o honor i własną godność. Ostatnim ,,orężem", które pozostało w ręku Hioba jest jego wielka pokora: Nagi wyszedłem z łona matki i nagi tam wrócę. Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Pańskie błogosławione! Tymi słowami bohater reaguje na tragiczne doniesienia kolejnych sług. Tymi słowami przyjmuje też nieuleczalną chorobę. Dopust boży należy znosić z godnością - zdaje się mówić Hiob. Pozostaje jeszcze podstawowe pytanie o przyczynę tragedii. Bohater nie docieka ,,dlaczego" i ,,z jakiej przyczyny" został doświadczony. Zachowuje spokój, przyjmując tezę, że sprawiedliwy Stwórca ,,wie, co czyni". Stąd ostateczna łaska i wynagrodzenie poniesionych strat. W finale opowieści szatan - przekonany o niewzruszonej moralności bohatera - opuszcza Hioba, a Bóg uzdrawia chorego i nagradza go swoją łaską. „Księga Hioba" należy do dydaktycznych tekstów biblijnych. Hiob to postać symboliczna. Bohater, z którym może utożsamiać się każdy, kogo dotyka niesprawiedliwy, krzywdzący los. Biblijna historia wskazuje drogę pokory, cierpliwości i zawierzenia opatrzności. Tylko w ten sposób można zachować swoją ludzką godność. Podjęta w utworze tematyka niezawinionego cierpienia nadaje całości charakter uniwersalny i filozoficzny. Opowieść o Hiobie ma głęboką wymowę moralną. Wyjaśnia znaczenie cierpienia, które spada na niewinnego człowieka. Nieszczęście bohatera symbolizuje każde zło dotykające bezbronnego człowieka. Hiob nie zna przyczyny swojego cierpienia, ale przyjmuje heroiczną postawę zaufania Bogu i poddania się jego woli stając się wzorcem godności i wielkiej pokory. Księga Hioba, uznawana za jeden z najdoskonalszych literacko i najgłębszych myślowo tekstów biblijnych, koncentruje się na problemach cierpienia i sprawiedliwości bożej. Jej bohater początkowo wiedzie szczęśliwe życie, doświadcza wszelkiej pomyślności, cieszy się dobrym zdrowiem i raduje z kolejnych dzieci. Jest przy tym człowiekiem wielkiej wiary, bezgranicznie ufającym Najwyższemu. Księga Hioba podejmuje jedną z najważniejszych kwestii rozważanych przez teologów chrześcijańskich: jak pogodzić obraz Boga jako źródła dobra, mądrości i sprawiedliwości z jego zgodą na istnienie cierpienia oraz zła. Problem ten jest określany jako teodycea (gr. theos 'bóg', dike 'sprawiedliwość', 'prawo'). Biblijny autor wykazał tu pewną niekonsekwencję. Z jednej strony podkreślał, że plany boże są dla człowieka niemożliwe do poznania i ,,garncarz nie może być na równi z gliną stawiany". Z drugiej zaś - sugerował, że Stwórca wynagrodził Hiobowi jego niezłomną wierność i niezawinione cierpienie, przywracając mu dawne szczęście.