W dalszej części tomu I obserwujemy rozwój uczucia Wokulskiego do Izabeli Łęckiej oraz jego działania mające na celu zbliżenie się do świata arystokracji. Kupiec wykupuje weksle pana Łęckiego, organizuje nowy sklep i nawiązuje kontakty z arystokracją. Równolegle poznajemy historię Ignacego Rzeckiego i jego udział w walkach na Węgrzech w 1849 roku.

Quote: "W Wielką Środę kupiec pomaga Wysockiemu i zwalnia Mraczewskiego"

Highlight: Cechy pozytywizmu widoczne są w postaci Wokulskiego - przedsiębiorczość, racjonalizm, praca organiczna

Tom II przenosi akcję do Paryża, gdzie Wokulski poznaje naukowca Geista i jego rewolucyjne odkrycia. Po powrocie do Warszawy następuje rozwój relacji z Izabelą Łęcką, jednak bohater coraz wyraźniej dostrzega jej próżność i powierzchowność. Równolegle rozwija się wątek Heleny Stawskiej i jej procesu o kradzież lalki. Literatura polska pozytywizm znajduje w tej części pełny wyraz poprzez ukazanie konfliktów społecznych i moralnych dylematów epoki.

Definition: Hasła pozytywizmu to praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja kobiet i asymilacja Żydów

Highlight: Charakterystyka pozytywizmu w punktach widoczna jest w krytyce arystokracji i pochwale przedsiębiorczości