Pozytywizm - ramy czasowe i główne nurty
Pozytywizm w Polsce pojawił się jako odpowiedź na klęskę powstania styczniowego (1863-1864), które ostatecznie przekreśliło romantyczne nadzieje na odzyskanie niepodległości. W Europie epoka ta trwała od lat 40. do 80. XIX wieku, podczas gdy w Polsce rozciągnęła się aż do lat 90.
W literaturze dominowały dwa główne nurty. Realizm dążył do wiernego odwzorowania rzeczywistości, stawiając na obiektywizm i autentyczność przedstawianych treści. Naturalizm poszedł jeszcze dalej – ukazywał człowieka jako istotę zdeterminowaną przez geny, instynkty i środowisko, opierając się wyłącznie na obserwacjach, bez upiększeń czy opinii.
Tło historyczne w Europie to dynamiczny rozwój nauk, postęp techniczny i narodziny kapitalizmu. W Polsce sytuacja była trudniejsza – po powstaniu styczniowym nasiliły się represje, Polacy byli zsyłani na Syberię, konfiskowano majątki. Jednocześnie społeczeństwo polskie wytężało siły na rzecz poprawy swojej sytuacji, a szlachta traciła swoją uprzywilejowaną pozycję.
💡 Warto wiedzieć: Pozytywizm w Polsce miał inny charakter niż w Europie – podczas gdy Europa skupiała się głównie na rozwoju naukowym i gospodarczym, Polacy musieli dodatkowo walczyć o zachowanie tożsamości narodowej pod zaborami.