Struktury białek - od prostych do złożonych

Struktury białek obejmują cztery poziomy organizacji, które determinują ich funkcje i właściwości.

1. Struktura pierwszorzędowa białka

   • Zależy od liczby i kolejności (sekwencji) aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym
   • Utrzymywana przez wiązania peptydowe

2. Struktura drugorzędowa białka

   • Powstaje na skutek tworzenia się wiązań wodorowych
   • Główne formy to α-helisa i β-harmonijka

Przykład: Keratyna ma strukturę α-helisy, a fibroina występuje w formie β-harmonijki.

3. Struktura 3 rzędowa białka
   • Polega na pofałdowaniu łańcucha polipeptydowego o strukturze drugorzędowej
   • Utrzymywana przez różne rodzaje oddziaływań między podstawnikami aminokwasów

Highlight: Zniszczenie struktury trzeciorzędowej powoduje utratę właściwości białka.

4. Struktura czwartorzędowa białka
   • Dotyczy białek składających się z więcej niż jednego łańcucha polipeptydowego
   • Utrzymywana przez oddziaływania między podstawnikami aminokwasów należących do oddzielnych łańcuchów

Przykład: Hemoglobina jest przykładem białka o strukturze czwartorzędowej.

Rodzaje oddziaływań utrzymujących struktury białek obejmują:

• Wiązania wodorowe
• Wiązania jonowe
• Mostki dwusiarczkowe
• Oddziaływania hydrofobowe

Rodzaje i funkcje białek w organizmie

Białka dzielą się na proste i złożone, pełniąc różnorodne funkcje w organizmie.

Białka proste zbudowane są wyłącznie z aminokwasów:

1. Keratyny

   • Składniki skóry, włosów i paznokci
   • Pełnią funkcję ochronną

2. Histony

   • Występują w jądrze komórkowym, tworząc chromatynę z DNA
   • Mają dodatni ładunek elektryczny

3. Globuliny

   • Występują m.in. w osoczu krwi
   • Pełnią funkcję przeciwciał

Białka złożone zawierają aminokwasy i część niebiałkową:

1. Fibrynogen

   • Należy do glikoprotein
   • Składnik osocza krwi, uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi

2. Kolagen

   • Glikoproteina o dużej wytrzymałości mechanicznej
   • Składnik substancji międzykomórkowej tkanek łącznych

3. Mioglobina i hemoglobina

   • Należą do hemoprotein
   • Odpowiadają za magazynowanie i transport tlenu w organizmie

Highlight: Białka w jedzeniu są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, dostarczając aminokwasów potrzebnych do budowy i regeneracji tkanek.