Rodzaje i funkcje białek w organizmie

Białka dzielą się na proste i złożone, pełniąc różnorodne funkcje w organizmie.

Białka proste zbudowane są wyłącznie z aminokwasów:

1. Keratyny

   • Składniki skóry, włosów i paznokci
   • Pełnią funkcję ochronną

2. Histony

   • Występują w jądrze komórkowym, tworząc chromatynę z DNA
   • Mają dodatni ładunek elektryczny

3. Globuliny

   • Występują m.in. w osoczu krwi
   • Pełnią funkcję przeciwciał

Białka złożone zawierają aminokwasy i część niebiałkową:

1. Fibrynogen

   • Należy do glikoprotein
   • Składnik osocza krwi, uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi

2. Kolagen

   • Glikoproteina o dużej wytrzymałości mechanicznej
   • Składnik substancji międzykomórkowej tkanek łącznych

3. Mioglobina i hemoglobina

   • Należą do hemoprotein
   • Odpowiadają za magazynowanie i transport tlenu w organizmie

Highlight: Białka w jedzeniu są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, dostarczając aminokwasów potrzebnych do budowy i regeneracji tkanek.

Wpływ czynników fizykochemicznych na białka

Właściwości białek mogą ulegać zmianom pod wpływem różnych czynników fizykochemicznych.

1. Woda

   • Większość białek rozpuszcza się w wodzie, tworząc koloidy
   • Cząsteczki wody otaczają białka, zapobiegając ich agregacji

2. Sole metali lekkich (np. NaCl)

   • Powodują koagulację (wysalanie) białek
   • Proces jest odwracalny i nie narusza struktury przestrzennej białek

3. Czynniki fizyczne i chemiczne

   • Temperatura powyżej 40°C, stężone kwasy i zasady, sole metali ciężkich powodują denaturację białek

Definicja: Denaturacja białek to proces, w którym białka tracą swoją naturalną strukturę i funkcje.

Przykład: Denaturacja białek zachodzi podczas gotowania jajka, gdzie białko jaja kurzego zmienia swoją strukturę i staje się stałe.

Koagulacja białka i denaturacja białek to procesy, które mogą być wykorzystywane w różnych dziedzinach, w tym w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.

Highlight: Zrozumienie właściwości białek i czynników wpływających na ich strukturę jest kluczowe w wielu dziedzinach nauki i przemysłu, w tym w chemii, biologii i medycynie.

Aminokwasy - podstawowe jednostki białek

Aminokwasy to związki organiczne zawierające grupę aminową (-NH₂) i karboksylową (-COOH). Stanowią one podstawowe jednostki budulcowe białek.

Definicja: Aminokwasy to związki organiczne zbudowane z węgla, wodoru, tlenu i azotu, a niektóre zawierają również siarkę.

Podział aminokwasów obejmuje:

1. Aminokwasy niebiałkowe - nie wchodzą w skład białek, ale pełnią ważne funkcje w organizmie.

Przykład: Ornityna i cytrulina uczestniczą w wytwarzaniu mocznika, a kwas γ-aminomasłowy (GABA) jest neuroprzekaźnikiem.

2. Aminokwasy bialkowe - ich grupa aminowa jest połączona z atomem węgla α, znajdującym się bezpośrednio przy grupie karboksylowej.

Właściwości aminokwasów obejmują:

• Zdolność do tworzenia jonów obojnaczych
• Funkcję buforującą, utrzymującą stałe pH środowiska
• Podział na hydrofobowe (niepolarne) i hydrofilowe (polarne)

Highlight: Wiązania peptydowe łączące aminokwasy w białkach są wiązaniami kowalencyjnymi, których tworzenie wymaga nakładu energii i odbywa się na rybosomach.