Hormony peptydowe i białkowe
Hormony peptydowe i białkowe to ważna grupa związków regulujących procesy życiowe organizmu. W przeciwieństwie do hormonów steroidowych, nie przenikają one przez błonę komórkową ze względu na swoją rozpuszczalność w wodzie.
Definicja: Receptory błonowe to specjalne białka znajdujące się na powierzchni komórek, które wiążą się z hormonami peptydowymi i białkowymi, inicjując reakcje wewnątrzkomórkowe.
Mechanizm działania hormonów peptydowych i białkowych obejmuje następujące etapy:
- Związanie hormonu z receptorem błonowym
- Zmiana struktury białka G w błonie komórkowej
- Aktywacja enzymu błonowego
- Przemiana ATP w cAMP
- Inicjacja ciągu reakcji wewnątrzkomórkowych
Highlight: Mechanizm działania hormonów białkowych opiera się na kaskadzie reakcji rozpoczynającej się od powierzchni komórki, w przeciwieństwie do hormonów steroidowych, które działają bezpośrednio w jądrze komórkowym.
Główne hormony peptydowe i białkowe oraz ich funkcje:
-
Melatonina:
Wydzielana przez szyszynkę
Reguluje cykl snu i czuwania
Hamuje rozwój gonad
Wpływa na układ nerwowy
-
Adrenalina:
Wydzielana przez rdzeń nadnerczy
Podnosi ciśnienie krwi i poziom glukozy
Zwiększa częstotliwość skurczów serca i wentylacji płuc
Wpływa na układ nerwowy, wątrobę, serce, mięśnie gładkie i oskrzela
-
Insulina:
Wydzielana przez trzustkę komoˊrkiB
Zmniejsza stężenie glukozy we krwi
Wpływa na mięśnie, tkankę tłuszczową i wątrobę
-
Tyrozyna:
Wydzielana przez grasicę
Reguluje dojrzewanie limfocytów typu T
Wpływa na narządy układu odpornościowego
-
Parathormon:
Wydzielany przez przytarczyce
Zwiększa stężenie wapnia we krwi i jego wchłanianie z przewodu pokarmowego
Zmniejsza stężenie fosforu we krwi
Wpływa na kości, jelito i nerki
-
Kalcytonina:
Wydzielana przez tarczycę
Zmniejsza stężenie wapnia we krwi
Wpływa na kości
-
Tyroksyna:
Wydzielana przez tarczycę
Pobudza metabolizm
Wpływa na większość komórek ciała
-
Prolaktyna:
Wydzielana przez przysadkę
Stymuluje proces laktacji
Wpływa na gruczoły mlekowe
-
Somatropina:
Wydzielana przez przysadkę
Pobudza przemiany białek, węglowodanów, tłuszczów i składników mineralnych
Wpływa na wszystkie komórki ciała
Example: Hormony peptydowe przykłady to m.in. insulina regulująca poziom glukozy we krwi oraz adrenalina przygotowująca organizm do reakcji "walcz lub uciekaj".
Vocabulary: Ligand receptor to kompleks utworzony przez hormon ligand i jego specyficzny receptor na powierzchni komórki.
Zrozumienie działania hormonów peptydowych i białkowych jest kluczowe dla zrozumienia regulacji procesów fizjologicznych w organizmie człowieka. Najważniejsze hormony z tej grupy pełnią różnorodne funkcje, od regulacji metabolizmu po kontrolę cyklu dobowego i odpowiedzi stresowej.