Alternatywny zapis:

SĄ WSPÓLNĄ CECHĄ WSZYSTKICH LUDZI (Z NIELICZNYMI WYJĄTKAMI), ALE KOLOR OCZU JEST INDYWIDUALNĄ CECHĄ KAŻDEGO Z NICH. 04 WYTWARZANIE BIAŁEK W KOMÓRCE 01 BIAŁKA ZBUDOWANE SĄ... z pojedynczych aminokwasów, które łączą się ze sobą w bardzo długie łańcuchy. Każde białko charakteryzuje się określoną liczbą aminokwasów i kolejnością ich ułożenia. Od składu aminokwasowego zależy funkcja białka w organizmie. Rodzaj i kolejność aminokwasów jest wyznaczanam przez sekwencję nukleotydów w genie. 02 NUKLEOTYDY, z których składa się gen, odczytywane są trójkami. Jedna trójka nukleotydów odpowiada jednemu aminokwasowi. Trójka nukleotydów stanowi podstawową jednostkę kodującą w kodzie genetycznym, zwaną kodonem. 03 KOD GENETYCZNY SKŁADA SIĘ Z 64 KODONÓW. 61 z nich koduje aminokwasy. Jeden z nich jest kodonem START. Wyznacza on aminokwas o nazwie metionina, od którego rozpoczyna się synteza każdego białka. Trzy pozostałe kodony, tzw. kodony STOP, nie odpowiadają żadnemu aminokwasowi. Ich obecność jest sygnałem do zakończenia produkcji białka. Taki sygnał w postaci kodonu jest niezbędny, ponieważ kod genetyczny nie zawiera żadnych przerw ani znaków oddzielający lyby kodony STOP nie istniały, synteza białek mogłaby trwać w nieskończoność. Uniwersalnoś ć kodu genetycznego Kod genetyczny jest uniwersalny, czyli taki sam u wszystkich organizmów. 3:2 Oznacza to, że u wszystkich organizmów kodony kodują te same aminokwasy. Wykorzystując ten fakt, możemy wstawić do DNA bakterii ludzki gen insuliny i ,zmusić" w ten sposób bakterię do wytwarzania tego białka w identycznej postaci, w jakiej występuje ono w organizmie człowieka. Modyfikowane w podobny sposób mikroorganizmy wykorzystuje się także do produkcji innych białek, np. hormonu wzrostu, czynników krzepliwości krwi. 08 ORGANIZMY, KTÓRYCH MATERIAŁ GENETYCZNY ZOSTAŁ ZMIENIONY W WYNIKU WPROWADZENIA DO NIEGO OBCEGO DNA, NAZYWAMY ORGANIZMAMI MODYFIKOWANYMI GENETYCZNIE. CZĘSTO UŻYWA SIĘ SKRÓTU ANGIELSKIEJ NAZWY GMO. 12 CECHY KODU GENETYCZNEGO Zdegenerowany Trójkowy Trzy leżące obok siebie nukleotydy tworzą kodon = = triplet. Kodon to podstawowa jednostka kodująca aminokwas. Np. kodon UUU oznacza Phe - fenyloalaninę, a kodon GCA oznacza Ala - alaninę. 64 kodony kodują tylko 20 aminokwasów. Dlatego kolejną cechą kodu jest jego degeneracja. Kod jest zdegenerowany, co oznacza, że jeden aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów. Zatem jeden aminokwas może być kodowany przez jeden, dwa, trzy, cztery, nawet 6 trójek (leucyna). Lecz nie oznacza to, że dany kodon może kodować więcej niż jeden aminokwas. Np. alanina kodowana jest przez następujące trójki : GAG, GAA, GAC, GAU. JEDNOZNACZNY Kod genetyczny jest jednoznaczny, czyli jedna trójka może kodować tylko jeden aminokwas. DOUILL UNIWERSALNY Budowa kodu genetycznego u wszystkich organizmów jest oparta na tych samych zasadach. Kodony w większości oznaczają te samy aminokwasy. KOLINEARNY Kolejność ułożenia danych aminokwasów w białku jest wiernym odzwierciedleniem ułożenia odpowiednich kodonów na mRNA (matrycowym RNA). Słowniczek informacja genetyczna informacja o kolejności aminokwasów w białkach zakodowana w sekwencji nukleotydów DNA, mówiąca pośrednio o cechach organizmu; nośnikiem informacji genetycznej jest DNA kod genetyczny sposób zapisu informacji genetycznej w materiale genetycznym (DNA) KODON trójka kolejnych nukleotydów w sekwencji kwasu nukleinowego, kodująca jeden aminokwas ORGANIZMY MODYFIKOWANE GENETYCZNIE z angielskiego GMO (genetically modified organisms); organizmy, których materiał genetyczny został sztucznie zmieniony w celu uzyskania u nich nowych cech SEKWENCJA NUKLEOTYDÓW kolejność ułożenia nukleotydów w cząsteczce DNA 10 Podsumowanie • Kod genetyczny to sposób zapisu informacji o budowie białek. • Kod genetyczny jest trójkowy, co oznacza, że jeden aminokwas kodowany jest przez trójkę nukleotydów zwaną kodonem. • Gen zawiera informacje o budowie określonego białka; kolejność kodonów w genie wyznacza kolejność aminokwasów w białku. • Kod genetyczny jest uniwersalny; informacja genetyczna jest zapisana u wszystkich organizmów w taki sam sposób. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ NA 125