Alternatywny zapis:

CIAŁA Mięśnie podłużne Mieśnie okrężne Grzbietowe naczynie krwionośne Jelito Segmenty w przedniej i tylnej części ciała przekształcone w przyssawki Niektóre gatunki przebijają powłoki ciała żywiciela za pomocą ryjka (utworzonego z gardzieli), inne wykorzystują do tego 3 xabkowane szczęki GARDZIEL- pełni funkcję pompy ssącej - zasysa krew i uchodzą do niej gruczoły ślinowe, ich wydzielina działa znieczulająco i przeciwzakrzepowo Na dnie przyssawki przedniej znajduje się otwór gębowy, a po grabletowej stronie przyssawki tylnej otwór odbytowy Trawienie pokarmu zachodzi tylko w krótkim odcinku układu pokarmowego, bo głównie służy on do magazynowania pokarmu HIRUDYNA - białko umożliwiające długotrwałe przechowywanie krwi w niezmienionym stanie, znajduje się w kieszeniach wola Szczeciny Ścianę ciała stanowi wór powłokowo-mięśniowy zbudowany z oskórka, nabłonka, zrośniętych z nim mięśni okrężnych i grubej warstwy mięśní wzdłużnych U pijawek występuje dodatkowo warstwa mięśni skośnych OSKÓREK - cienki, kolagenowy Celoma NABŁONEK - jednowarstwowy, zawiera liczne gruczoły Huzowe występujące w siodełku. Śluz tworky kokon, w którym rozwijają się młode osobniki PĘCZKI SZCZECIN - Tatwiają poruszanie się i zdobywanie pokarmu HYDROSZKIELET - wór powłokowo mięśniowy + płyn wypełniający celome, podstawowy aparat ruchu Ciśnienie płynu zależy od stanu napięci mięśni. Jch skurcz powoduje poszerzanie i wydłużanie się segmentów Fale skurczów i rozkurczów powodują poruszanie się Pijawki do poruszania się wykorzystują przyssawki Epiderma Oskórek Brzuszne naczynie Zrośnięte krwionośne pnie nerwowe Tyflosolis Septum (przegroda między segmentami) Przewod wydalniczy przyssawk przednia Otwór wydalniczy Metanefrydium Jelito Pień Żołądek nerwowy żujący Segmentalne naczynia krwionośne kieszenie Clitellum (siodełko) obowa Metanefrydium gardzie Wole Grzbietowe naczynie krwionośne Przełyk przyssawk tyna Otwor odbytowy odbyt zoladek Gardziel Zwój mózgowy Brzuszny Zwój pień nerwowy podgardzielowy Obrączka okołogardzielowa Otwor gebowy UKŁAD POKARMOWY Ma postać umięśnionej rury przebijającej przegrody między segmentalne i ciągnącej się przez całe ciało zwierzęcia Jest drożny i składa się z jelita przedniego, środkowego i tylnego JELITO PRZEDNIE - rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej przechodzącej do umięśnionej gardzieli. Gardziel u drapieżników bywa uzbrojona w kutykulame zęby lub płytki szczękowe. Za gardzielą znajduje się przełyk, a za nim żołądek. U skąposzczepów i pijawek tylna część przełyku tworzy wole. U pijawek krwiopijnych służą do magazynowania krwi U gatunków glebożernych do przełyku uchodzą gruczoły wapienne, których wydzielina zobojętnia treść pokarmową JELITO SRODKOWE - ma ksztalt prostej rurki. U skąposzczetów po stronie grzbietowej znajduje się fald zwiększający powierzchnię chłonną JELITO TYLNE - kończy się otworem odbytowym WYMIANA GAZOWA Odbywa się całą powierzchnia ciała dzięki gęstej sieci włosowatych naczyń krwionośnych Ułatwia ją śluz wytwarzany przez gruczoły zlokalizowane pod oskórkiem Prawie wszystkie pierścienice żyjące w wodach morskich mają skrzela zewnętrzne umiejscowione na parapodiach Niektóre pijawki mają skrzela skóme lub oddychają beztlenowo UKŁAD KRWIONOŚNY Umożliwia transport substancji między wszystkimi segmentami ciała Stanowi pozostałość blastocelu, jest układem zamkniętym (krew płynie w naczyniach, nie wylewa się do jamy ciała) Zazwyczaj tworzą go dwa główne naczynia krwionośne: grzbietowe i bruszne, bięgną one wzdłuż ciała. Naczynia są ze sobą połączone każdym segmencie cieńszymi od nich naczyniami okrężnymi. W skład układu wchodzi też sieć naczyń włosowatych i zatoki oplatające jelito Nie występuje serce, krążenie krwi uwarunkowane rytmicznym pulsowaniem naczynia grzbietowego i niekiedy również naczyń okrężnych przedniej części ciała Krew bezbarwna lub przyjmuje barwę barwnika oddechowego właściwego gat: hemoglobina - czerwone, hemoerytryna - różowe, chlorokrvoryna - zielone U wieloszczetów krew w naczyniu grzbietowym płynie od tyłu do przodu ciała, aw brzusznym od przodu do tyłu ciała V skąposzczetów występuje 3 naczynie subneuralne biegnące pod brzusznym Taricuszkiem nerwowym U pijawek funkcjonują również kanały celomatyczne, u niektórych pijawek zastępują one naczynia krwionośne UKŁAD NERWOWY Składa się z pary zwojów nadprzełykowych (zwanych mózgiem), obrączki okołoprzełykowej, pary zwojów podprzełykowych i odchodzących od nich po stronie brzusznej dwóch pni nerwowych, niekiedy połączonych spoidłami poprzecznymi, jednak najczęściej pnie zlewają się i tworzą brzuszny Taricuszek nerwowy. Na pniach nerwowych znajdują się parzyste zwoje segmentalne Pierścienice mają komórki czuciowe na całej powierzchni ciała. Najwięcej znajduje się na czułkach, głaszczkach, czy wąsach. Chemoreceptory mają postać narządów nuchalnych, fotoreceptory występują w postaci jednej lub kilku par oczu Skąposzczety na ogół nie mają oczu, reagują na światło dzięki komórkom światłoczułym rozmieszczonym w powłoce ciała UKŁAD WYDALNICZY I większości pierścienic funkcje wydalnicze i osmoregulacyjne pełnia metanefrydia (w każdym segmencie 1 para) METANEFRYDIUM - składa się z urzęsionego lejka otwierającego się do jamy ciała i przewodu wydalniczego uchodzącego na zewnątrz w kolejnym fragmencie Wieloszczety mogą posiadać protonefrydia posiadające komórki odfiltrujące metabolity z płynu celomatycznego Do nefrydiów wieloszczetów trafiają też podocyty - komórki na powierzchni naczyń krwionośnych filtrujące zbędne metabolity z krwi U form wodnych ostatecznym produktem azotowej przemiany materi jest amoniak, u form ladowych - mocznik ROZMNAŻANIE SIĘ I ROZWÓJ Otwór wydalniczy Przewód. wydalniczy Pęczek wici Otwór gębowy mozg Celoma Metanefrydium Wieniec rzęsek -Jelito nerwowy zwij nadgardzielowy obrączka okołogardziewa nerwowy zw podgardzielowy cubrusy -Otwór odbytowy Trachofora Rozmnażanie głównie płciowe, spotyka się gatunki rozdzielnopłciowe i obojniacze Narządy płciowe rozwijają się w przednich segmentach zwanych płciowymi Wieloszczety sax reguły rozdzielnopłciowe, niekiedy występuje dymorfizm płciowy. Występuje zapī. zewnętrzne, z jaja rozwija się larwa- trochofora Larwa ma dwa wieńce rzęsek i parę niewielkich protone frydiów. Otwór gębowy larwy leży między wieńcami, otwór odbyłowy znajduje się w dolnej części Ska poszczety i pijawki są obojniakami, występuje u nich zapłodnienie krzyżowe. Osobniki łączą się za pomocą śluzu wytwarzanego przez siodełko Potem wzajemnie przekazują sobie nasienie przechowywane w zbiornikach nasiennych. Po pewnym czasie z wydzieliny gruczołów siodełka powstaje śluzowa otoczka przekształcająca się w kokon przesuwany do przodu ciała U skąposzczetów dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego; do kokonu zostają złożone kom.jaj. i przechowywane w pęcherzykach nasiennych plemniki kokon następnie jest zsuwany z ciała, tężeje, a w jego środku rozwijają się jaja Septum -Protonefrydium U pijawek dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego, do kokonu trafiają już zapłodnione kom. jajowe Pijawki i skąposzczety przechodzą rozwój prosty Niektóre wieloszczety i skąposzczety mogą rozmnażać się bezpłciowo - poprzez poprzeczny podział ciała i regenerację brakującego fragmentu Ską poszczety posiadają małe zdolności do regeneracji, wieloszczety - dość duże, a pijawki mają zdolność jedynie do gojenia ran Niektóre gatunki mogą rozmnażać się partenogenetycznie ROZMNAŻANIE SIĘ DŻDŻOWNICY ZIEMNEJ siodełko kokon osobnik dojrzały piciowo ZNACZENIE PIERŚCIENIC osobnik młodociany UDZIAŁ W PROCESACH GLEBOTWÓRCZYCH Dżdżownice draząc w glebie korytare utrzymują strukturę gleby ŹRÓDŁO POKARMU Pierścienice są śródłem pokarmu, m.in. dla kretów 3. PASOŻYTY ZEWNETRZNE Pijawki osTabiają organizm żywicieli, co niekiedy prowadzi do śmierci Masowe pojawy pijawek powodują straty m.in. w hodowlach ryb Dwa osobniki stykają się przednimi częściami ciała i przekazują sobie nasienie gromadzone w zbiornikach nasiennych Po czasie z wydzieliny z siodełka powstaje kokon przesuwający się ku przodowi ciała zbierając kom. jaj. i plemn.. Dochodzi do zapłodn. 2. Kokon zsuwa się z ciała do środowiska i zamyka z obu stron. Jedno *. *apĺ. jaj rozwija się w zarodek, a potem w osoonika potomnego 3. Osobnik potomny opuszcza kokon, rośnie i dojrzewa płciowo Dojrzały płciowo osobnik jest zdolny do rozmnażania płciowego MEDYCYNA za pomocą pijawek leczy się np. nadciśnienie tętnicze źródło hirudyny stosowanej w lekach przeciwzakrzepowych GATUNKI JADOWITE Niektóre gatunki wieloszczetów wytwarzają grożny jad