Przedmioty
Język polski
Biologia
Chemia
Historia
Geografia
Aparat ruchu
Układ wydalniczy
Komórka
Bakterie i wirusy. organizmy beztkankowe
Genetyka klasyczna
Badania przyrodnicze
Ekologia
Organizm człowieka jako funkcjonalna całość
Metabolizm
Genetyka molekularna
Układ pokarmowy
Proste zwierzęta bezkręgowe
Genetyka
Rozmnażanie i rozwój człowieka
Chemiczne podstawy życia
Pokaż wszystkie tematy
Systematyka związków nieorganicznych
Węglowodory
Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Świat substancji
Pochodne węglowodorów
Efekty energetyczne i szybkość reakcji chemicznych
Reakcje chemiczne w roztworach wodnych
Stechiometria
Gazy i ich mieszaniny
Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków chemicznych
Kwasy
Sole
Wodorotlenki a zasady
Roztwory
Reakcje utleniania-redukcji. elektrochemia
Pokaż wszystkie tematy
3224
•
6 gru 2025
•
Wiktoria Matak
@w.matak
Ssaki to fascynująca grupa zwierząt o wyjątkowych cechach anatomicznych i... Pokaż więcej
Skóra ssaków składa się z naskórka i skóry właściwej oraz tkanki podskórnej, pełniąc funkcję ochronną. Z naskórka powstają różnorodne wytwory rogowe takie jak włosy, pazury, rogi czy paznokcie, wszystkie zbudowane z keratyny.
Włosy ssaków dzielą się na kilka typów: sztywne włosy ościste (sierść) chroniące przed urazami mechanicznymi, miękkie i cienkie włosy wełniaste (futro) tworzące warstwę termoizolacyjną oraz włosy czuciowe (wibrysy) działające jako narządy zmysłu dotyku. U wielu gatunków zachodzi linienie - wymiana włosów, która może odbywać się okresowo lub stale, dostosowując grubość i gęstość pokrywy włosowej do pory roku.
Naskórek wytwarza także liczne gruczoły: łojowe, potowe, zapachowe oraz mlekowe produkujące mleko podczas laktacji. Tkanka podskórna, zbudowana z tkanki tłuszczowej i włóknistej luźnej, chroni przed utratą ciepła, amortyzuje urazy i stanowi rezerwę energetyczną organizmu.
Czy wiesz? Futro jest doskonałym izolatorem ciepła nie tyle dzięki samym włosom, co warstwie powietrza uwięzionej między nimi, która działa jak naturalny termos!
Szkielet ssaków jest silnie skostniały z niewielką liczbą elementów chrzęstnych. W porównaniu do innych kręgowców ssaki mają mniej kości, co wynika z tendencji do zrastania się drobnych elementów. Kości łączą się przez stawy (połączenia ruchome) lub szwy (połączenia nieruchome).
Szkielet osiowy obejmuje czaszkę i kręgosłup. Czaszka dzieli się na mózgoczaszkę (chroniącą mózgowie) i trzewioczaszkę z ruchomą żuchwą. Charakterystyczne dla ssaków są trzy kosteczki słuchowe w uchu środkowym oraz podniebienie kostne oddzielające jamę nosową od gębowej. Kręgosłup składa się z pięciu odcinków: szyjnego (zawsze 7 kręgów), piersiowego, lędźwiowego, krzyżowego i ogonowego. Na szczególną uwagę zasługuje połączenie dźwigacza z obrotnikiem umożliwiające ruchy przeczące głową.
Szkielet obręczy i kończyn tworzą obręcz barkowa (łopatki i u niektórych gatunków obojczyki) oraz obręcz miedniczna zbudowana z kości miedniczowych (powstałych ze zrośnięcia kości biodrowych, kulszowych i łonowych). Kończyny ssaków składają się z charakterystycznych elementów kostnych umożliwiających sprawne poruszanie się.
Ważne! Stała liczba 7 kręgów szyjnych występuje u prawie wszystkich ssaków, niezależnie od długości szyi - zarówno u żyrafy, jak i u człowieka!
Układ pokarmowy ssaków jest zróżnicowany w zależności od rodzaju pokarmu. Roślinożercy mają dłuższe przewody pokarmowe niż mięsożercy, co wiąże się z trudnością trawienia celulozy. Ssaki charakteryzuje heterodontyzm - zróżnicowanie zębów na siekacze, kły i zęby policzkowe.
Przewód pokarmowy rozpoczyna się jamą gębową, gdzie znajdują się zęby i język. Zęby tkwią w zębodołach szczęki i żuchwy, mają jeden lub kilka korzeni oraz koronę pokrytą szkliwem. Występują w dwóch generacjach: mleczne i stałe. Język, często pokryty kubkami smakowymi, służy do przesuwania pokarmu i jego połykania. Ślinianki wydzielają ślinę zawierającą amylazę ślinową rozpoczynającą trawienie węglowodanów.
Żołądek ssaków różni się budową - u mięsożerców jest prosty i jednokomorowy, a u przeżuwaczy wielokomorowy (żwacz, czepiec, księgi, trawieniec). W żwaczu żyją symbiotyczne mikroorganizmy rozkładające celulozę, a pokarm po wstępnym trawieniu wraca do jamy gębowej do powtórnego przeżucia. Dalej pokarm trafia do jelita cienkiego, gdzie zachodzi główne wchłanianie składników pokarmowych. Proces kończy się w jelicie grubym i odbycie (lub kloace u stekowców).
Ciekawostka! Ssaki roślinożerne nie potrafią samodzielnie trawić celulozy - robią to za nie symbiotyczne bakterie i pierwotniaki żyjące w ich przewodzie pokarmowym, dzięki czemu mogą korzystać z energii zawartej w roślinach.
Ssaki oddychają za pomocą pęcherzykowatych płuc o ogromnej powierzchni wymiany gazowej. Powietrze dociera do płuc przez drogi oddechowe: jamę nosową, gardziel, krtań, tchawicę i oskrzela główne. Ściany milionów pęcherzyków płucnych, wyścielone jednowarstwowym nabłonkiem płaskim, są oplecione siecią naczyń krwionośnych, co umożliwia efektywną wymianę tlenu i dwutlenku węgla.
Wentylacja płuc zachodzi dzięki ruchom klatki piersiowej i przepony - płaskiego mięśnia oddzielającego jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Kurczenie przepony i unoszenie żeber zwiększa objętość klatki piersiowej, co powoduje wdech, a ich rozluźnienie prowadzi do wydechu.
Układ krwionośny ssaków składa się z dwóch obiegów: płucnego (małego) i obwodowego (dużego). Serce ma cztery komory - dwa przedsionki i dwie komory, co całkowicie rozdziela krew bogatą w tlen od krwi bogatej w dwutlenek węgla. Prawa część serca zbiera krew żylną i kieruje ją do płuc, a lewa część otrzymuje natlenowaną krew z płuc i pompuje ją do całego ciała.
Warto zapamiętać! Erytrocyty (krwinki czerwone) ssaków nie mają jąder komórkowych, co zwiększa ich pojemność tlenową - mogą transportować więcej tlenu niż krwinki innych kręgowców!
Podstawą układu wydalniczego ssaków są nerki ostateczne (zanercza). Ich funkcjonalną jednostką jest nefron składający się z ciała nefronu, kanalika nerkowego i kłębuszka nerkowego. W kłębuszku nerkowym zachodzi filtracja kłębuszkowa, gdzie woda i drobne substancje z osocza krwi przechodzą do torebki kłębuszka, tworząc mocz pierwotny.
Drogi wyprowadzające mocz obejmują moczowody, pęcherz moczowy oraz cewkę moczową (lub kloakę u niektórych gatunków). Ssaki są zwierzętami ureotelicznymi - głównym produktem przemiany azotowej jest mocznik wytwarzany w wątrobie podczas cyklu mocznikowego. Takie rozwiązanie pozwala na oszczędne gospodarowanie wodą.
Rozwój ssaków jest złożony i różni się w zależności od grupy systematycznej. Większość ssaków to zwierzęta żyworodne, u których rozwój zarodkowy odbywa się w macicy samicy. U łożyskowców wykształca się łożysko umożliwiające wymianę substancji między matką a zarodkiem.
Czy wiesz? Noworodki ssaków mają większy stosunek powierzchni ciała do objętości niż osobniki dorosłe, co sprawia, że szybciej tracą ciepło. Dlatego muszą wytwarzać proporcjonalnie więcej ciepła, aby utrzymać stałą temperaturę ciała!
Ssaki wyróżniają się wieloma unikalnymi cechami anatomicznymi. Tylko u ssaków występują: pęcherzykowata budowa płuc, obecność przepony, małżowiny uszne oraz gruczoły potowe. Stałocieplność pozwala im na aktywność niezależnie od temperatury otoczenia, choć wymaga większych nakładów energetycznych.
Futro jest doskonałym izolatorem ciepła dzięki warstwie powietrza uwięzionej między włosami. W przypadku ochłodzenia naczynia krwionośne w skórze kurczą się, ograniczając utratę ciepła przez zmniejszenie przepływu krwi w zewnętrznych warstwach ciała.
Człowiek, jako ssak z rzędu naczelnych, charakteryzuje się dobrze rozwiniętym mózgiem (zwłaszcza półkulami kresomózgowia z korą mózgową), palcami zakończonymi paznokciami oraz przeciwstawnym kciukiem. Oczami osadzonymi w przedniej części głowy, co umożliwia widzenie stereoskopowe (przestrzenne). W rozwoju zarodkowym człowieka pojawia się struna grzbietowa, która później zostaje zastąpiona przez kręgosłup.
Zapamiętaj! Przynależność do strunowców można określić na podstawie obecności struny grzbietowej, cewki nerwowej oraz szpar skrzelowych w gardzieli - te cechy pojawiają się w rozwoju zarodkowym wszystkich strunowców, w tym człowieka!
Ssaki jako zwierzęta stałocieplne potrzebują dużo energii, by utrzymać stałą temperaturę ciała. Ich metabolizm jest znacznie wyższy niż u gadów czy płazów. Szczególnie wysokie zapotrzebowanie energetyczne mają małe ssaki, u których stosunek powierzchni ciała do objętości jest duży, co powoduje szybszą utratę ciepła.
Noworodki ssaków mają jeszcze większe potrzeby energetyczne w przeliczeniu na jednostkę masy ciała niż osobniki dorosłe. Wynika to z ich większego stosunku powierzchni ciała do objętości, co powoduje intensywniejszą utratę ciepła. Dlatego młode ssaki szybko przybierają na wadze, aby zmniejszyć ten stosunek.
Różne gatunki ssaków wypracowały rozmaite strategie oszczędzania energii. Część z nich zapada w sen zimowy lub stosuje torpor (okresowe obniżenie temperatury ciała), a inne gromadzą tkankę tłuszczową jako zapas energetyczny. Walenie na przykład posiadają grubą warstwę tłuszczu pod skórą, która stanowi zarówno izolację termiczną, jak i rezerwę energii wykorzystywaną podczas poruszania się.
Ważne! Dorosły człowiek zużywa dziennie około 2000-2500 kcal, podczas gdy niedźwiedź polarny potrzebuje nawet 15000 kcal - to obrazuje, jak różne mogą być potrzeby energetyczne różnych gatunków ssaków!
Ssaki dzielą się na trzy główne grupy: prassaki (stekowce), ssaki niższe (torbacze) i łożyskowce. Stekowce, jak dziobak, są jajorodne, nie mają sutków i zębów oraz posiadają kloakę. Torbacze, np. kangury, charakteryzują się brakiem łożyska, krótką ciążą i rozwojem młodych w torbie. Największą i najbardziej zróżnicowaną grupę stanowią łożyskowce.
Łożyskowce obejmują wiele różnych rzędów dostosowanych do różnych środowisk i diet. Naczelne (w tym człowiek) mają chwytne kończyny z przeciwstawnym kciukiem i paznokciami. Gryzonie wyróżniają długie, stale rosnące siekacze, a drapieżne duże kły i ostre siekacze. Parzystokopytne i nieparzystokopytne różnią się budową kończyn i liczbą palców zakończonych kopytami.
Szczególnie ciekawe przystosowania wykazują ssaki wodne jak walenie (wieloryby, delfiny). Mają opływowy kształt ciała, kończyny przednie przekształcone w płetwy, a tylne zanikłe. Mimo wodnego trybu życia oddychają płucami, co dowodzi ich lądowego pochodzenia. Ich fauna różni się między kontynentami - szczególnie w Australii, gdzie długa izolacja geograficzna doprowadziła do rozwoju unikalnych gatunków.
Ciekawostka! Stekowce to najbardziej pierwotne ssaki łączące cechy gadów (jajorodność, kloaka) i ssaków (owłosienie, gruczoły mlekowe). Dziś żyją tylko w Australii i są żywą skamieniałością ewolucyjną!
Układ pokarmowy ssaków doskonale odzwierciedla ich przystosowania do diety. Roślinożercy, jak królik, mają długie jelito oraz rozbudowane jelito ślepe, gdzie bakterie symbiotyczne pomagają trawić celulozę - składnik, którego żadne zwierzę nie może strawić samodzielnie. Mięsożercy mają krótszy przewód pokarmowy, ponieważ białko zwierzęce jest łatwiejsze do strawienia.
Różnorodne przystosowania widoczne są także w kończynach ssaków. U naczelnych stopa może mieć przeciwstawny paluch (choć nie występuje to u człowieka), co ułatwia chwytanie gałęzi. Dłoń z przeciwstawnym kciukiem oraz bogato unerwione opuszki palców zwiększają precyzję chwytu.
Ssaki w toku ewolucji przystosowały się do życia w różnych środowiskach - od pustyń po oceany. Walenie, mimo że są ssakami wodnymi, zachowały cechy swoich lądowych przodków: oddychają płucami i posiadają szczątkowy szkielet kończyn tylnych. Z kolei fauna Australii jest wyjątkowa ze względu na długą izolację geograficzną, która pozwoliła torbaczom i stekowcom rozwinąć się w niezwykłą różnorodność form bez konkurencji łożyskowców.
Ważne dla egzaminu! Pamiętaj, że łożyskowce i torbacze mają wspólne cechy: owłosioną skórę, obecność gruczołów mlekowych i macicy u samic oraz sutki. Tylko łożyskowce mają dobrze rozwinięte łożysko, a tylko torbacze posiadają worek skórny u samic.
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
App Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Wiktoria Matak
@w.matak
Ssaki to fascynująca grupa zwierząt o wyjątkowych cechach anatomicznych i fizjologicznych. Charakteryzują się stałocieplnością, owłosieniem ciała, karmieniem młodych mlekiem oraz posiadaniem przepony oddzielającej jamę brzuszną od klatki piersiowej. Poznanie ich budowy pozwala zrozumieć, jak świetnie są przystosowane do różnych środowisk.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Skóra ssaków składa się z naskórka i skóry właściwej oraz tkanki podskórnej, pełniąc funkcję ochronną. Z naskórka powstają różnorodne wytwory rogowe takie jak włosy, pazury, rogi czy paznokcie, wszystkie zbudowane z keratyny.
Włosy ssaków dzielą się na kilka typów: sztywne włosy ościste (sierść) chroniące przed urazami mechanicznymi, miękkie i cienkie włosy wełniaste (futro) tworzące warstwę termoizolacyjną oraz włosy czuciowe (wibrysy) działające jako narządy zmysłu dotyku. U wielu gatunków zachodzi linienie - wymiana włosów, która może odbywać się okresowo lub stale, dostosowując grubość i gęstość pokrywy włosowej do pory roku.
Naskórek wytwarza także liczne gruczoły: łojowe, potowe, zapachowe oraz mlekowe produkujące mleko podczas laktacji. Tkanka podskórna, zbudowana z tkanki tłuszczowej i włóknistej luźnej, chroni przed utratą ciepła, amortyzuje urazy i stanowi rezerwę energetyczną organizmu.
Czy wiesz? Futro jest doskonałym izolatorem ciepła nie tyle dzięki samym włosom, co warstwie powietrza uwięzionej między nimi, która działa jak naturalny termos!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Szkielet ssaków jest silnie skostniały z niewielką liczbą elementów chrzęstnych. W porównaniu do innych kręgowców ssaki mają mniej kości, co wynika z tendencji do zrastania się drobnych elementów. Kości łączą się przez stawy (połączenia ruchome) lub szwy (połączenia nieruchome).
Szkielet osiowy obejmuje czaszkę i kręgosłup. Czaszka dzieli się na mózgoczaszkę (chroniącą mózgowie) i trzewioczaszkę z ruchomą żuchwą. Charakterystyczne dla ssaków są trzy kosteczki słuchowe w uchu środkowym oraz podniebienie kostne oddzielające jamę nosową od gębowej. Kręgosłup składa się z pięciu odcinków: szyjnego (zawsze 7 kręgów), piersiowego, lędźwiowego, krzyżowego i ogonowego. Na szczególną uwagę zasługuje połączenie dźwigacza z obrotnikiem umożliwiające ruchy przeczące głową.
Szkielet obręczy i kończyn tworzą obręcz barkowa (łopatki i u niektórych gatunków obojczyki) oraz obręcz miedniczna zbudowana z kości miedniczowych (powstałych ze zrośnięcia kości biodrowych, kulszowych i łonowych). Kończyny ssaków składają się z charakterystycznych elementów kostnych umożliwiających sprawne poruszanie się.
Ważne! Stała liczba 7 kręgów szyjnych występuje u prawie wszystkich ssaków, niezależnie od długości szyi - zarówno u żyrafy, jak i u człowieka!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ pokarmowy ssaków jest zróżnicowany w zależności od rodzaju pokarmu. Roślinożercy mają dłuższe przewody pokarmowe niż mięsożercy, co wiąże się z trudnością trawienia celulozy. Ssaki charakteryzuje heterodontyzm - zróżnicowanie zębów na siekacze, kły i zęby policzkowe.
Przewód pokarmowy rozpoczyna się jamą gębową, gdzie znajdują się zęby i język. Zęby tkwią w zębodołach szczęki i żuchwy, mają jeden lub kilka korzeni oraz koronę pokrytą szkliwem. Występują w dwóch generacjach: mleczne i stałe. Język, często pokryty kubkami smakowymi, służy do przesuwania pokarmu i jego połykania. Ślinianki wydzielają ślinę zawierającą amylazę ślinową rozpoczynającą trawienie węglowodanów.
Żołądek ssaków różni się budową - u mięsożerców jest prosty i jednokomorowy, a u przeżuwaczy wielokomorowy (żwacz, czepiec, księgi, trawieniec). W żwaczu żyją symbiotyczne mikroorganizmy rozkładające celulozę, a pokarm po wstępnym trawieniu wraca do jamy gębowej do powtórnego przeżucia. Dalej pokarm trafia do jelita cienkiego, gdzie zachodzi główne wchłanianie składników pokarmowych. Proces kończy się w jelicie grubym i odbycie (lub kloace u stekowców).
Ciekawostka! Ssaki roślinożerne nie potrafią samodzielnie trawić celulozy - robią to za nie symbiotyczne bakterie i pierwotniaki żyjące w ich przewodzie pokarmowym, dzięki czemu mogą korzystać z energii zawartej w roślinach.
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ssaki oddychają za pomocą pęcherzykowatych płuc o ogromnej powierzchni wymiany gazowej. Powietrze dociera do płuc przez drogi oddechowe: jamę nosową, gardziel, krtań, tchawicę i oskrzela główne. Ściany milionów pęcherzyków płucnych, wyścielone jednowarstwowym nabłonkiem płaskim, są oplecione siecią naczyń krwionośnych, co umożliwia efektywną wymianę tlenu i dwutlenku węgla.
Wentylacja płuc zachodzi dzięki ruchom klatki piersiowej i przepony - płaskiego mięśnia oddzielającego jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Kurczenie przepony i unoszenie żeber zwiększa objętość klatki piersiowej, co powoduje wdech, a ich rozluźnienie prowadzi do wydechu.
Układ krwionośny ssaków składa się z dwóch obiegów: płucnego (małego) i obwodowego (dużego). Serce ma cztery komory - dwa przedsionki i dwie komory, co całkowicie rozdziela krew bogatą w tlen od krwi bogatej w dwutlenek węgla. Prawa część serca zbiera krew żylną i kieruje ją do płuc, a lewa część otrzymuje natlenowaną krew z płuc i pompuje ją do całego ciała.
Warto zapamiętać! Erytrocyty (krwinki czerwone) ssaków nie mają jąder komórkowych, co zwiększa ich pojemność tlenową - mogą transportować więcej tlenu niż krwinki innych kręgowców!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Podstawą układu wydalniczego ssaków są nerki ostateczne (zanercza). Ich funkcjonalną jednostką jest nefron składający się z ciała nefronu, kanalika nerkowego i kłębuszka nerkowego. W kłębuszku nerkowym zachodzi filtracja kłębuszkowa, gdzie woda i drobne substancje z osocza krwi przechodzą do torebki kłębuszka, tworząc mocz pierwotny.
Drogi wyprowadzające mocz obejmują moczowody, pęcherz moczowy oraz cewkę moczową (lub kloakę u niektórych gatunków). Ssaki są zwierzętami ureotelicznymi - głównym produktem przemiany azotowej jest mocznik wytwarzany w wątrobie podczas cyklu mocznikowego. Takie rozwiązanie pozwala na oszczędne gospodarowanie wodą.
Rozwój ssaków jest złożony i różni się w zależności od grupy systematycznej. Większość ssaków to zwierzęta żyworodne, u których rozwój zarodkowy odbywa się w macicy samicy. U łożyskowców wykształca się łożysko umożliwiające wymianę substancji między matką a zarodkiem.
Czy wiesz? Noworodki ssaków mają większy stosunek powierzchni ciała do objętości niż osobniki dorosłe, co sprawia, że szybciej tracą ciepło. Dlatego muszą wytwarzać proporcjonalnie więcej ciepła, aby utrzymać stałą temperaturę ciała!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ssaki wyróżniają się wieloma unikalnymi cechami anatomicznymi. Tylko u ssaków występują: pęcherzykowata budowa płuc, obecność przepony, małżowiny uszne oraz gruczoły potowe. Stałocieplność pozwala im na aktywność niezależnie od temperatury otoczenia, choć wymaga większych nakładów energetycznych.
Futro jest doskonałym izolatorem ciepła dzięki warstwie powietrza uwięzionej między włosami. W przypadku ochłodzenia naczynia krwionośne w skórze kurczą się, ograniczając utratę ciepła przez zmniejszenie przepływu krwi w zewnętrznych warstwach ciała.
Człowiek, jako ssak z rzędu naczelnych, charakteryzuje się dobrze rozwiniętym mózgiem (zwłaszcza półkulami kresomózgowia z korą mózgową), palcami zakończonymi paznokciami oraz przeciwstawnym kciukiem. Oczami osadzonymi w przedniej części głowy, co umożliwia widzenie stereoskopowe (przestrzenne). W rozwoju zarodkowym człowieka pojawia się struna grzbietowa, która później zostaje zastąpiona przez kręgosłup.
Zapamiętaj! Przynależność do strunowców można określić na podstawie obecności struny grzbietowej, cewki nerwowej oraz szpar skrzelowych w gardzieli - te cechy pojawiają się w rozwoju zarodkowym wszystkich strunowców, w tym człowieka!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ssaki jako zwierzęta stałocieplne potrzebują dużo energii, by utrzymać stałą temperaturę ciała. Ich metabolizm jest znacznie wyższy niż u gadów czy płazów. Szczególnie wysokie zapotrzebowanie energetyczne mają małe ssaki, u których stosunek powierzchni ciała do objętości jest duży, co powoduje szybszą utratę ciepła.
Noworodki ssaków mają jeszcze większe potrzeby energetyczne w przeliczeniu na jednostkę masy ciała niż osobniki dorosłe. Wynika to z ich większego stosunku powierzchni ciała do objętości, co powoduje intensywniejszą utratę ciepła. Dlatego młode ssaki szybko przybierają na wadze, aby zmniejszyć ten stosunek.
Różne gatunki ssaków wypracowały rozmaite strategie oszczędzania energii. Część z nich zapada w sen zimowy lub stosuje torpor (okresowe obniżenie temperatury ciała), a inne gromadzą tkankę tłuszczową jako zapas energetyczny. Walenie na przykład posiadają grubą warstwę tłuszczu pod skórą, która stanowi zarówno izolację termiczną, jak i rezerwę energii wykorzystywaną podczas poruszania się.
Ważne! Dorosły człowiek zużywa dziennie około 2000-2500 kcal, podczas gdy niedźwiedź polarny potrzebuje nawet 15000 kcal - to obrazuje, jak różne mogą być potrzeby energetyczne różnych gatunków ssaków!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Ssaki dzielą się na trzy główne grupy: prassaki (stekowce), ssaki niższe (torbacze) i łożyskowce. Stekowce, jak dziobak, są jajorodne, nie mają sutków i zębów oraz posiadają kloakę. Torbacze, np. kangury, charakteryzują się brakiem łożyska, krótką ciążą i rozwojem młodych w torbie. Największą i najbardziej zróżnicowaną grupę stanowią łożyskowce.
Łożyskowce obejmują wiele różnych rzędów dostosowanych do różnych środowisk i diet. Naczelne (w tym człowiek) mają chwytne kończyny z przeciwstawnym kciukiem i paznokciami. Gryzonie wyróżniają długie, stale rosnące siekacze, a drapieżne duże kły i ostre siekacze. Parzystokopytne i nieparzystokopytne różnią się budową kończyn i liczbą palców zakończonych kopytami.
Szczególnie ciekawe przystosowania wykazują ssaki wodne jak walenie (wieloryby, delfiny). Mają opływowy kształt ciała, kończyny przednie przekształcone w płetwy, a tylne zanikłe. Mimo wodnego trybu życia oddychają płucami, co dowodzi ich lądowego pochodzenia. Ich fauna różni się między kontynentami - szczególnie w Australii, gdzie długa izolacja geograficzna doprowadziła do rozwoju unikalnych gatunków.
Ciekawostka! Stekowce to najbardziej pierwotne ssaki łączące cechy gadów (jajorodność, kloaka) i ssaków (owłosienie, gruczoły mlekowe). Dziś żyją tylko w Australii i są żywą skamieniałością ewolucyjną!
Dostęp do wszystkich materiałów
Popraw swoje oceny
Dołącz do milionów studentów
Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.
Układ pokarmowy ssaków doskonale odzwierciedla ich przystosowania do diety. Roślinożercy, jak królik, mają długie jelito oraz rozbudowane jelito ślepe, gdzie bakterie symbiotyczne pomagają trawić celulozę - składnik, którego żadne zwierzę nie może strawić samodzielnie. Mięsożercy mają krótszy przewód pokarmowy, ponieważ białko zwierzęce jest łatwiejsze do strawienia.
Różnorodne przystosowania widoczne są także w kończynach ssaków. U naczelnych stopa może mieć przeciwstawny paluch (choć nie występuje to u człowieka), co ułatwia chwytanie gałęzi. Dłoń z przeciwstawnym kciukiem oraz bogato unerwione opuszki palców zwiększają precyzję chwytu.
Ssaki w toku ewolucji przystosowały się do życia w różnych środowiskach - od pustyń po oceany. Walenie, mimo że są ssakami wodnymi, zachowały cechy swoich lądowych przodków: oddychają płucami i posiadają szczątkowy szkielet kończyn tylnych. Z kolei fauna Australii jest wyjątkowa ze względu na długą izolację geograficzną, która pozwoliła torbaczom i stekowcom rozwinąć się w niezwykłą różnorodność form bez konkurencji łożyskowców.
Ważne dla egzaminu! Pamiętaj, że łożyskowce i torbacze mają wspólne cechy: owłosioną skórę, obecność gruczołów mlekowych i macicy u samic oraz sutki. Tylko łożyskowce mają dobrze rozwinięte łożysko, a tylko torbacze posiadają worek skórny u samic.
Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.
Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.
Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.
58
Inteligentne Narzędzia NOWE
Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju
Zgłębiaj strukturę i funkcje korzeni roślin, w tym modyfikacje korzeni, zarządzanie wodą oraz tkanki merystematyczne. Notatka zawiera szczegółowy opis budowy korzeni, ich rolę w wzroście roślin oraz mechanizmy regulacji poboru wody. Idealne dla uczniów biologii na poziomie rozszerzonym.
BiologiaZrozumienie budowy i funkcji korzeni w roślinach. Notatka omawia modyfikacje korzeni, ich struktury oraz rolę w pobieraniu wody i składników odżywczych. Idealna do przygotowania do matury z biologii.
BiologiaZgłębiaj budowę, funkcje oraz przyrost wtórny łodygi roślin. Dowiedz się o organach generatywnych i wegetatywnych, modyfikacjach łodygi oraz ich roli w transporcie wody i substancji odżywczych. Idealne dla uczniów przygotowujących się do matury z biologii.
BiologiaOdkryj fascynujący świat gąbek (Porifera) - zwierząt beztkankowych. Dowiedz się o ich unikalnej budowie, procesach odżywiania, oraz metodach rozmnażania, zarówno bezpłciowego, jak i płciowego. Idealne dla uczniów i studentów biologii. Typ: Podsumowanie.
BiologiaZgłębiaj budowę i funkcje liści w kontekście biologii roślin. Dowiedz się o ich różnorodności, fizjologii oraz znaczeniu w ekosystemach. Idealne materiały do przygotowania do matury rozszerzonej z biologii.
BiologiaSzczegółowe omówienie budowy i funkcji łodygi roślin, w tym struktury anatomicznej, przewodzenia wody i substancji odżywczych. Materiał zawiera kluczowe informacje o pędach, ich rodzajach oraz funkcjach w ekosystemie. Idealne dla studentów biologii i botaniki.
BiologiaApp Store
Google Play
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.
Stefan S
użytkownik iOS
Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.
Samantha Klich
użytkownik Androida
Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.
Anna
użytkownik iOS
Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷
Patrycja
użytkowniczka iOS
Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.
Szymon
użytkownik Android
Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄
Szymon
użytkownik iOS
Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!
Kuba T
użytkownik Androida
W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.
Kriss
użytkownik Androida
Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍
Gosia
użytkowniczka Android
Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)
Sara
użytkowniczka iOS
Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙
Krzysztof
użytkownik Android
Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.
Oliwia
użytkowniczka iOS
