Węglowodory nienasycone i ich pochodne
Alkeny zawierają wiązanie podwójne C=C składające się z wiązania sigma i pi. Można je otrzymać przez dehydratację alkoholi: CH₃CH₂OH → CH₂=CH₂ + H₂O (w obecności H₂SO₄).
Alkiny to związki z wiązaniem potrójnym między atomami węgla. Przy ich nazewnictwie stosujemy końcówkę -yn, np. HC≡CH (etyn), CH₃C≡CH (propyn). Alkiny terminalne wykazują właściwości kwasowe i mogą reagować z zasadami, tworząc sole:
HC≡CH + NaNH₂ → HC≡C⁻Na⁺ + NH₃
💡 Warto wiedzieć! Alkiny ulegają głównie reakcjom przyłączania, podobnie jak alkeny, ale ze względu na większą liczbę elektronów π mogą przyłączyć więcej cząsteczek reagenta.
Alkohole to związki z grupą hydroksylową −OH. Przy nazewnictwie używamy końcówki -ol, numerując łańcuch tak, aby grupa OH miała najniższy numer. Alkohole mają wyższe temperatury wrzenia niż odpowiednie alkany dzięki wiązaniom wodorowym. Reagują przez:
- Dehydratację: CH₃CH₂OH → CH₂=CH₂ + H₂O
- Utlenianie: alkohole I-rzędowe → aldehydy → kwasy karboksylowe; II-rzędowe → ketony; III-rzędowe nie ulegają utlenianiu.
Etery to związki o wzorze ogólnym R-O-R', np. CH₃OCH₃ (eter dimetylowy). Mają niższe temperatury wrzenia niż odpowiednie alkohole, ponieważ nie tworzą wiązań wodorowych między cząsteczkami.
Tiole to związki zawierające grupę -SH. Przy nazewnictwie używamy końcówki -tiol, np. CH₃SH (metanotiol). Charakteryzują się nieprzyjemnym zapachem.
Aminy to pochodne amoniaku, gdzie atomy wodoru zostały zastąpione grupami alkilowymi. Mają właściwości zasadowe i reagują z kwasami, tworząc sole amoniowe rozpuszczalne w wodzie:
RNH₂ + H₂O ⇌ RNH₃⁺ + OH⁻
Związek jest chiralny, gdy zawiera atom węgla połączony z czterema różnymi podstawnikami.