Cukry, inaczej węglowodany lub sacharydy, są zbudowane z węgla, wodoru i tlenu. Ich wzór ogólny to CnH₂mOm, gdzie stosunek atomów wodoru do tlenu jest taki sam jak w cząsteczce wody.
Podział cukrów
Węglowodany dzielą się na:
- Proste - monosacharydy (takie jak glukoza i fruktoza)
- Złożone - disacharydy (np. sacharoza, laktoza) oraz polisacharydy (np. skrobia, celuloza)
Glukoza
Glukoza występuje w miód, owocach oraz zielonych częściach roślin. Może być otrzymywana poprzez proces fotosyntezy, w którym 6 cząsteczek CO₂ i 6 cząsteczek H₂O pod wpływem energii słonecznej przekształca się w C6H₁₂O₆ oraz 6 cząsteczek 0₂. Glukoza rozpuszcza się w wodzie, przyjmuje barwę przezroczystą lub białą, ma słodki smak oraz jest ciałem stałym.
Fruktoza
Fruktoza, podobnie jak glukoza, posiada skład sumaryczny C₆H₁₂O₆, ale różni się od niej budową przestrzenną oraz kształtem cząsteczki. Jest głównie obecna w miodzie i owocach, dobrze rozpuszcza się w wodzie i jest słodka.
Sacharoza
Sacharoza, czyli cukier stołowy, to dwucukier zbudowany z glukozy i fruktozy. Jest biała, bezbarwna i krystaliczna, dobrze rozpuszcza się w wodzie i występuje między innymi w burakach cukrowych i trzcinie.
Skrobia
Skrobia to polisacharyd, który powstaje w wyniku polimeryzacji cukrów prostych w procesie fotosyntezy. Jest białą substancją, bez smaku i zapachu, nie rozpuszcza się w zimnej wodzie, ale w gorącej tworzy kleik. Pod wpływem kwasu lub drożdży ulega hydrolizie na cukry proste.
Celuloza
Celuloza to polimer glukozy połączony wiązaniami glikozydowymi. Należy do polisacharydów i jest obecna między innymi w składzie drewna, łodyg, liści oraz owoców roślin. Ma szerokie zastosowanie w produkcji tworzyw sztucznych, papieru, lakierów, a także jako zagęszczacz lodów i wypełniacz w żywności.
Celuloza nie rozpuszcza się w wodzie, ani w rozpuszczalnikach organicznych, ale ulega hydrolizie w przewodach pokarmowych dzięki odpowiednim enzymom. Posiada włóknistą budowę, jest ognioodporna oraz może być wykorzystana do produkcji sztucznych włókien.
