Alternatywny zapis:

zakresie ochrony zdrowia, problemy z wyżywieniem ludzi. 4.Fazy rozwoju demograficznego Fazy rozwoju demograficznego przedstawiają zmienność w czasie współczynników urodzeń i zgonów, a tym samym - współczynnika przyrostu naturalnego w danym społeczeństwie. Faza I - przedtransformacyjna. Cechy ● Wysokie współczynniki urodzeń i zgonów. Średnia długość życia - bardzo krótka (poniżej 45 lat). Niewielka liczba ludności. Społeczeństwa o niskim poziomie rozwoju gospodarczego, np. plemiona Amazonii, koczownicze ludy Afryki. Faza II - początek transformacji ● Faza III-intensywna transformacja ● Powolny spadek współczynnika zgonów, ale utrzymujący się wysoki współczynnik urodzeń. Coraz większy przyrost liczby ludności - początek eksplozjii demograficznej. Średnia długość życia się wydłuża (45-65 lat). Społeczeństwa krajów afrykańskich np: Niger, Mali, Uganda. Faza IV - późna transformacja ● ● Powolny spadek współczynnika urodzeń, spadek współczynnika zgonów, który utrzymuje się na niskim poziomie. Duży wzrost liczby ludności (eksplozja demograficzna). Dolna granica średniej długości życia się wydłuża (55-65 lat). Społeczeństwa lepiej rozwiniętych krajów Afryki, np. Maroka, oraz niektóre kraje Azji i Ameryki Łacińskiej. Niski współczynnik urodzeń, utrzymujący się na niskim poziomie współczynnik zgonów. Liczba ludności rośnie bardzo powoli. Faza V - regres demograficzny Średnia długość życia wydłuża się (powyżej 65 lat). Społeczeństwa krajów Azji (np. Chiny, Tajlandia) oraz Ameryki Południowej (np. Brazylia, Argentyna). Większy spadek współczynnika urodzeń niż współczynnika zgonów. Może występować ujemny przyrost naturalny. Możliwy ubytek ludności (regres demograficzny). Społeczeństwa wielu krajów Europy (np. Niemiec, Włoch, Litwy, Ukrainy). 60- 50- 40- 30- 20- 10- 0- ubytek naturalny -10- $ 5.Piramidy wieku i płci o 0 współc - N. :21 22252 "nik wspolcmnik przyrostu naturalnego FAZA I NO ZVI - LI 2 nni ik S To - urodz zgonów eksplozja demograficzna FAZA II FAZA III Piramidy wieku ludności społeczeństwo "młode" (Meksyk) i "stare" (Szwecja) MEKSYK FAZA IV ubytek naturalny FAZA V SZWECJA Mężczyni Wiek Kobiety 43210 Mężczyźni Wek Kobiety ÃO 01234 czas 6.Współczynnik dzietności. Współczynnik dzietności (płodności całkowitej) - współczynnik określający przeciętną liczbę dzieci, które urodziłaby kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat), przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną wśród kobiet w badanym roku. Przyjmuje się, iż współczynnik dzietności między 2,10 a 2,15 jest wartością zapewniającą prostą zastępowalność pokoleń. 7.0-7.9 6.0-6.9 5.0-5.9 4.5-4.9 4.0-4.4 3.5-3.9 3.0-3.4 2.6-2.9 2.3-2.5 2.0-2.2 1.7-1.9 1.4-1.6 1.1-1.3 0.8-1.0 7.Zaludnienie Ziemi - typy obszarów 1. Ekumena - tereny stale zamieszkane i zagospodarowane przez człowieka, np. niziny i wyżyny w Europie. 2. Subekumena - tereny okresowo zamieszkiwane i zagospodarowywane przez człowieka, np. step w Mongolii. 3. Anekumena - tereny bezludne i niewykorzystywane przez człowieka, np. prawie cała Antarktyda, wnętrze Grenlandii, większa część Sahary, najwyższe partie gór. 8.Czynniki rozmieszczenia ludności przyrodnicze warunki klimatyczne • warunki glebowe • rzeźba terenu • dostęp do słodkiej wody • występowanie surowców naturalnych CZYNNIKI ROZMIESZCZENIA LUDNOŚCI społeczno-gospodarcze Sprzyjające lub ograniczające • poziom rozwoju gospodar- czego regionu • poziom rozwoju rolnictwa, przemysłu i usług • poziom bezrobocia • poziom urbanizacji • wielkość przyrostu naturalnego • zamożność społeczeństwa polityczne • sytuacja polityczna • konflikty zbrojne • przepisy prawa regulujące osiedlanie się na danym obszarze + historyczne Rzeki-najstarsze cywilizacje ruch wędrówkowy (kolonizacja) względy obronne 9.Bariery osadnicze Bariera termiczna Opis 1. Zbyt niska temperatura ogranicza rozwój rolnictwa. 2. Zbyt wysoka temperatura wpływa negatywnie na ludzki organizm. Człowiek potrzebuje schronienia, odpowiedniej odzieży i żywności. Bariera wodna Opis 1. Niedobór wody uniemożliwia rozwój rolnictwa. 2. Nadmiar wilgoci obniża wydolność ludzkiego organizmu. Przykłady obszary okołobiegunowe wysokogórskie - strefa kl. Równikowych i zwrotnikowych 3. Intensywne opady wywołują erozję gleb. 4. Nadmiar wilgoci sprzyja rozwojowi groźnych dla człowieka pasożytów. Bariera świetlna Opis Przykłady - obszary pustynne i półpustynne -strefa klimatów równikowych Przykłady Niedobór lub nadmiar światła: zakłócają rytmu dnia i nocy, ograniczają rolnictwo. obszary okołobiegunowe Bariera wysokościowa Opis 1. Wraz z wysokością maleją gęstość powietrza i ilość w nim tlenu, co niekorzystnie wpływa na organizm człowieka. 2. Duże nachylenie terenu powoduje silniejszą erozję gleb, utrudnia uprawę ziemi i budowę dróg. 10.Obliczanie gęstości Przykłady obszary wysokogórskie Gęstość zaludnienia to średnie rozmieszczenie ludności na jakimś obszarze. W tym celu oblicza się wskaźnik gęstości zaludnienia. Wskaźnik gęstości zaludnienia to stosunek liczby mieszkańców danego obszaru do jego powierzchni. Wg=L: P 11.Obszary o największej gęstości zaludnienia : 1. Wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej i Kraina Wielkich Jezior Przyczyny: klimat umiarkowany ciepły, napływ ludności z różnych części świata, występowanie surowców mineralnych i rozwój przemysłu, powstawanie wielkich miast. 2. Zachodnia, środkowa i południowa Europa Przyczyny: klimat umiarkowany ciepły i klimat podzwrotnikowy, przewaga terenów nizinnych, żyzne gleby (gleby brunatne oraz czarnoziemy), występowanie surowców mineralnych i rozwój przemysłu, wczesne powstawanie miast (już w starożytności), wysoki poziom rozwoju gospodarczego. 3. Południowo-wschodnia Azja Przyczyny: klimaty: umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy o odmianie monsunowej, przewaga terenów nizinnych, żyzne gleby (mady w dolinach i deltach rzek), występowanie surowców mineralnych i rozwój przemysłu, powstawanie licznych miast, wysoki przyrost naturalny. Obszary o malej gęstości zaludnienia 1. Obszary pustynne w Afryce, Azji i Australii Przyczyny: klimat zwrotnikowy suchy (bariery osadnicze: termiczna i wodna), deficyt wody uniemożliwiający rozwój rolnictwa i osadnictwa, brak żyznych gleb. 2. Obszary okołobiegunowe Przyczyny: klimaty: polarny i subpolarny (bariery osadnicze: termiczna i świetlna), mało żyzne gleby bielicowe i gleby tundrowe lub brak gleb, występowanie wieloletniej zmarzliny. Do najgęściej zaludnionych krajów świata o powierzchni powyżej 5 tys. km² należały w 2019 r. kolejno: 1. Bangladesz (1252,6 os./km²) 2. Liban (670,2 os./km²) 3. Korea Pld. (526,8 os./km²) 12.Migracje ludności Migracje ludności to przemieszczanie się ludności w celu zmiany miejsca pobytu lub zamieszkania na stałe albo na jakiś czas. Migracje obejmują takie zjawiska, jak: imigracja - napływ ludności na dane terytorium, Rodzaje migracji 1. Migracje wewnętrzne przemieszczanie się ludności w obrębie określonego kraju. 2. Migracje zewnętrzne, inaczej migracje zagraniczne, to przemieszczanie się ludności poza granice określonego kraju. Uchodźca czy migrant? ● emigracja - odpływ ludności z danego terytorium, reemigracja - powrót emigrantów do poprzedniego miejsca zamieszkania. 13.Przyczyny i skutki migracji Przyczyny migracji mogą być: Uchodźca musi uciekać ze swojego kraju z powodu zagrożenia życia. Uchodźstwo jest rodzajem migracji zagranicznej, której przyczynami są konflikty zbrojne, prześladowania polityczne lub klęski żywiołowe. Migrant ekonomiczny to osoba, która wyjeżdża ze swojego miejsca zamieszkania, aby polepszyć swoje warunki życia. ekonomiczne (poprawa warunków życia), polityczne (np. wojna), religijne (np. prześladowania). Pozytywne i negatywne skutki migracji Skutki pozytywne W państwach imigracyjnych: napływ specjalistów i taniej siły roboczej podejmującej się nisko płatnych zajęć, większe wpływy do budżetów dzięki podatkom płaconym przez imigrantów, rozwój firm zajmujących się transportem zagranicznym (przewoźników autobusowych i lotniczych), wzrost zróżnicowania kulturowego społeczeństwa, odmładzanie się społeczeństwa (emigrują głównie ludzie młodzi). W państwach emigracyjnych: spadek bezrobocia, poprawa jakości życia rodzin emigrantów dzięki pieniądzom zarobionym za granica. Skutki negatywne ● W państwach imigracyjnych: ● W państwach emigracyjnych: wzrost wydatków państwa na pomoc socjalną dla bezrobotnych imigrantów, powstawanie izolowanych dzielnic zamieszkiwanych przez imigrantów, wzrost napięć między ludnością napływową a rodzimymi mieszkańcami. starzenie się społeczeństw, częstszy rozpad rodzin spowodowany rozłąką wzrost cen wielu usług wynikający z odpływu wykwalifikowanych pracowników, utrata kapitału ludzkiego (emigrują głównie wykształceni i znający języki obce). 14.Odmiany ludzkie W obrębie głównych odmian wyróżnia się inne odmiany) Glówne odmiany człowieka odmiana biala (europeidalna) europejska semicko-chamicka indyjsko-irańska odmiana żółta (mongoloidalna) azjatycka amerykańska odmiana czarna (negroidalna) afrykańska australijska Występowanie Europa Ameryka Płn. i Płd. - Australia i Nowa Zelandia północna Afryka - Bliski Wschód Płw. Indyjski - zachodnia Azja, np. Iran, Turcja -wschodnia i południowo-wschodnia Azja - Polinezja i Mikronezja Ameryka Płn. i Grenlandia - Ameryka Płd. Afryka na południe od Sahary Australia (Aborygeni) - Nowa Gwinea Odmiany mieszane człowieka Są to m.in. Metysi, Mulaci i Zambo. ● Melanezja Metysi Potomkowie ludności odmiany białej europejskiej i żółtej amerykańskiej. Zamieszkują Amerykę Łacińską. Mulaci Potomkowie odmiany białej i czarnej. Zamieszkują m.in. Amerykę Płn., Brazylię Zambo (Zambosi) Potomkowie ludności odmiany czarnej i żółtej amerykańskiej. Zamieszkują Amerykę Łacińską. 15.Zróżnicowanie narodowościowe i etniczne Zróżnicowanie narodowościowe ludności to istnienie na jakimś obszarze wielu narodów. Naród to grupa ludzi związana wspólną historią, kulturą, językiem, terytorium i gospodarką. Najczęściej naród wyróżnia się na podstawie języka ojczystego. Na świecie występują także narody wielojęzyczne (np. Belgowie), dlatego taki naród wyróżnia się na podstawie zamieszkiwanego przez niego terytorium. Mniejszość narodowa to ludność w danym kraju utożsamiająca się z narodem, który ma współcześnie własne państwo. Np: Polacy mieszkający na Litwie, Niemcy w Polsce, Zróżnicowanie etniczne ludności to istnienie różnych grup etnicznych na jakimś obszarze. Grupa etniczna to społeczność związana ze sobą wspólnym dziedzictwem kulturowym, językiem i religią, lecz niemająca własnego państwa i nieutożsamiająca się z innym narodem. Przykłady: Katalończycy w Hiszpanii, Romowie w Polsce i w innych krajach, Kurdowie w Turcji, Syrii, Iraku i w Iranie. Państwa jednolite narodowo (homogeniczne) to takie państwa, w których mniejszości narodowe stanowią niewielki odsetek mieszkańców. Przykłady: Korea Płd., Japonia, Grecja, Węgry, Islandia, Polska. Państwa wielonarodowościowe to takie, które są zamieszkane przez wiele mniejszości narodowych lub etnicznych. Przykłady: W. Brytania, Belgia, Holandia, Łotwa, Skutki zróżnicowania narodowościowego i etnicznego Mieszanie się ludności o różnych tradycjach, zwyczajach i językach: wzbogaca kulturę, wywołuje konflikty między grupami narodowościowymi lub etnicznymi, co może prowadzić np. do: wojny domowej (np. w Rwandzie), rozpadu państwa (np. Jugosławii). Zróżnicowanie narodowościowe i etniczne w Polsce ● ● Polska jest zaliczana do państw jednolitych narodowościowo i etnicznie. 95% jest narodowości polskiej (wg ostatniego spisu ludności w 2011 r.). Tylko 1,5% obywateli zalicza się do innych narodów lub grup etnicznych. Najliczniejsze mniejszości narodowe to kolejno: Niemcy, Ukraińcy, Białorusini. Najliczniejsze mniejszości etniczne to: Romowie, Łemkowie. 16.Charakterystyka religii i mapa rozmieszczenia Główne religie świata to: chrześcijaństwo, islam, buddyzm, hinduizm, judaizm. Religia to system wierzeń oraz powiązanych z nimi obrzędów i zasad moralnych, które określają relację między sferą boską (świętością) a człowiekiem i społeczeństwem (sferą ziemską). Religia wpływa na: budowanie tożsamości narodowej, stosunki społeczne i gospodarcze na świecie, rozwój kultury (np. architektury, malarstwa). Kraje, w których dominuje jedna religia, to kraje jednolite wyznaniowo. Przykłady: dominacja katolicyzmu - Polska, Litwa, dominacja islamu - Malezja, Afganistan. Polska jest państwem jednolitym wyznaniowo. Dominującą religią jest chrześcijaństwo, szczególnie katolicyzm (92% ludności). Niewielki procent stanowią wyznawcy: Kościoła prawosławnego, kościołów protestanckich. Nieliczni są muzułmanie i wyznawcy judaizmu. Państwa według wyznania dominującego Protestantyzm Islam sunnicki Islam szyicki Hinduizm Judaizm Religie Chin Theravada Mahajana Lamaizm Inne Kościół katolicki Cerkiew prawosławna 17.Zróżnicowanie religijne w Polsce 18. Wplyw religii na społeczeństwo i gospodarkę. RELIGIA chrześcijaństwo islam hinduizm buddyzm katolicy prawosławni protestanci judaizm Wpfyw glownych religii na gospodarkę i społeczeństwo Wpływ religii na gospodarkę Wpływ religii na społeczeństwo > Protestantyzm - kult pracy, poszanowanie własności duchownych niektórych wyznań obowiązuje celibat prywatnej oraz dbałość o dobra doczesne > konflikty między katolikami a anglikanami, ▪ służą rozwojowi gospodarczemu ▪ np. w Irlandii Północnej > zakaz spożywania wieprzowiny > obowiązek odbycia pielgrzymki do Mekki ▪ małe znaczenie chowu trzody chlewnej w krajach obowiązkowy post ramadan (dziewiąty miesiąc roku) muzułmańskich > obowiązek jałmużny > konflikty na tle religijnym • osłabiają gospodarkę > zakaz zabijania krów i spożywania wołowiny, ▪ duże pogłowie bydła ma niewielkie znaczenie gospodarcze > zakaz zabijania istot żywych, nawet szkodników (wiara w reinkarnacje) ▪ hamowanie rozwoju produkcji zwierzęcej > zachęca do niewielkiej konsumpcji dóbr ▪ nie sprzyja rozwojowi gospodarczemu ▪ minimalne wykorzystanie surowców naturalnych pozostali > zakaz spożywania wieprzowiny ▪ małe znaczenie hodowli trzody chlewnej > sumienność i pracowitość ▪ sprzyja rozwojowi gospodarki ► szariat - prawo oparte na Koranie uznające kary cielesne ▪ obowiązuje np. w Iranie czy Sudanie ➤ poligamia > obowiązujący nieformalnie system kastowy (podział na grupy społeczne: kapłanów, wojowników, rolników i niewolników) • dyskryminacja ze względu na pochodzenie > liczne pielgrzymki, rytuały (kapiel w Gangesie) i posty ➤ wegetarianizm ▪ spożywanie mięsa jest grzechem (wieżą w reinkarnacje) ► dyskryminacja kobiet ➤ rodziny wielodzietne > łagodne obyczaje, > poszanowanie dla prawa > kult rodziny > obowiązek małżeństwa i posiadania dzieci > tradycja szabatu > obrzezanie chłopców w ósmym dniu życia > zakaz spożywania żywności niekoszernej ▪ np. mięsa wielbłądów, trzody chlewnej, a nawet owoców z drze młodszych niż 3-letnie 19.Kręgi kulturowe. Na świecie istnieje 9 kręgów kulturowych (cywilizacyjnych): Krąg zachodni wpływ na kulturowe dziedzictwo ludzkości. Fundament to religia chrześcijańska. Ważne wartości: poszanowanie życia, poszanowanie godności człowieka, swoboda jednostki, pracowitość. Konsumpcyjny styl życia Przewaga języków indoeuropejskich. Krąg prawosławny Bliski związek władz kościelnych (prawosławnych) i państwowych. Kult silnej władzy. Przewaga języka rosyjskiego. Krąg islamski islam Wielożeństwo mężczyzn. Niewielkie znaczenie kobiet w życiu społecznym. Przewaga języka arabskiego. Krąg afrykański Mieszanie się wpływów chrześcijaństwa i islamu oraz prastarych lokalnych wierzeń. Wpływ imperiów kolonialnych, m.in. na język, prawo. Krąg hinduski Podział społeczeństwa na kasty jako przejaw religijnego porządku świata. Duże nierówności społeczne. Ograniczona rola kobiet w życiu społecznym. Krąg buddyjski W kulturze buddyjskiej propaguje się ideę, w której człowiek powinien: skupić się na kształtowaniu wiary i mądrości, odrzucić niewiedzę, odrzucić doczesne żądze. Promowany jest ascetyczny tryb życia. Krąg chiński Wpływ konfucjanizmu (władca dba o poddanych, a oni w zamian spełniają swoje obowiązki i są mu absolutnie posłuszni). Przedkładanie dobra ogółu nad dobro jednostki. Zdyscyplinowanie i skłonność społeczeństwa do poświęceń. Niewielkie znaczenie praw pracowniczych i ochrony środowiska (przyczyniające się do rozwoju chińskiej gospodarki). Hierarchia w stosunkach społecznych, szczególnie w pracy. Krąg japoński Szacunek do władzy. Wyjątkowa pracowitość i zaangażowanie w wypełnianie powierzonych obowiązków (dynamiczny rozwój gospodarczy Japonii). Negatywne zjawisko karoshi, czyli śmierć z przepracowania. Tradycyjny podział ról kobiety i mężczyzny (kobieta ma się opiekować rodziną, a mężczyzna - pracować zawodowo). Krąg latynoamerykański. Duże znaczenie rodziny oraz otwartości na inne kultury. Radość życia, np. w pracy. Przewaga języków: hiszpańskiego, portugalskiego (w Brazylii) katolików Świat kręgi cywilizacyjne Kręgi kulturowe (cywilizacyjne) zachodni prawosławny atynoamerykański islamski afrykański hinduistyczny buddyjsk chiński japoński Pozostałe kolory (np. jasno zielony, zotyi turkusowy) wskazują na obszary kultur z defektami, w których mogą nastapić zderzenia cywilizacji (byle kolonie brytyjskie, Turcja, Izrael, Etiopia, Hab Uwaga ne a: Transylwania, Zachodnia Ukraina, północna Serbia i inne obszary wedlug opracowania Huntingtona należa do cywilizacji zachodniej 20.Urbanizacja. Urbanizacja to proces rozwoju miast, obejmujący: powstawanie nowych miast, rozwój miast, które już istnieją wzrost liczby ludności miejskiej. Płaszczyzny urbanizacji 1. Płaszczyzna demograficzna dotyczy wzrostu liczby ludności miejskiej wskutek: migracji ludności ze wsi do miast oraz między miastami, przyrostu naturalnego w miastach. 2. Płaszczyzna przestrzenna dotyczy: rozrastania się miast przez włączanie do nich terenów przyległych, powstawania nowych miast. 3. Płaszczyzna ekonomiczna dotyczy zmian polegających na: wzroście liczby osób pracujących w przemyśle, budownictwie i usługach, spadku liczby w rolnictwie 4. Płaszczyzna społeczna dotyczy upowszechniania się miejskiego stylu życia wśród ludności na wsi urbanizacji Fazy 1. Urbanizacja wstępna - zwiększanie się 1.ludności miasta, szczególnie w centrum. 2. Suburbanizacja - szybki wzrost liczby mieszkańców przedmieść. 3. Dezurbanizacja - przenoszenie się ludności na obszary podmiejskie, znacznie oddalone od centrum miasta. 4. Reurbanizacja - ponowny wzrost liczby ludności w centrum miasta w wyniku jego odnowy lub dostosowania do potrzeb mieszkańców. Dezurbanizacja to przenoszenie się ludności na obszary oddalone od centrum. obszar podmiejski urbanizacja ● Urbanizacja wiąże się z rozwojem przemysłu. Napływ szukających zatrudnienia powoduje wzrost liczby ludności w centrach miast. gęstość zaludnienia centrum miasta suburbanizacja - Gęstość zaludnienia obszarów miejskich na wybranych etapach urbanizacji. dezurbanizacja, reurbanizacja Suburbanizacja prowadzi do niekontrolowanego rozrostu przedmieść i powstawania dzielnic nędzy Każde miasto na świecie znajduje się w jakiejś fazie urbanizacji. Która to faza - zależy od poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Przykłady: kraje o niskim poziomie rozwoju (m.in. większość krajów Afryki i niektóre kraje Azji): wstępna faza urbanizacji, suburbanizacja (niekontrolowany rozwój przedmieść), kraje o wysokim poziomie rozwoju (w Europie i Ameryce Płn.): obszar podmiejski dezurbanizacja Wskaźnik urbanizacji w Polsce wynosił w 2018 r. 60%. Najwyższy wskaźnik - woj. śląskie (77%). Najniższy wskaźnik - woj. podkarpackie (41%) i woj. świętokrzyskie (45%). Obecnie w Polsce obserwuje się: zahamowanie urbanizacji, wiele miast wkracza w fazę dezurbanizacji lub reurbanizacji. Wskaźnik urbanizacji na świecie ● Udział ludności miejskiej w ogólnej liczbie mieszkańców państw w 2014 r poniżej 20 20-40 60-80 ● ● Rysunek pochodzi z KPU Oblicae geografi P Wydawnictwo Nowa Era Przyczyny urbanizacji na świecie Bieda i ubóstwo na wsi. Zapotrzebowanie na niewykwalifikowaną i tanią siłę roboczą w miastach. Chęć poprawy warunków życia. Większe możliwości znalezienia pracy w miastach i większe zarobki. 6030 1:280 000 000 powyżej 80% Skutki urbanizacji na świecie ● Rozwój infrastruktury technicznej (m.in. dostęp do wodociągów, kanalizacji). Rozwój dz. gospodarczej (m.in. usług) dzięki większej liczbie mieszkańców miast. Skupienie w miastach urzędów, uczelni wyższych, ośrodków medycznych i kulturalnych. Wyższe koszty utrzymania w mieście. rozrost dzielnic nędzy. Duży rynek zbytu, dostęp do ośrodków naukowych czy usług finansowych - korzyści zarówno dla firm, jak i mieszkańców. Łatwiejszy dostęp do opieki medycznej, edukacji, rozrywki i placówek kultury w miastach. Rozbudowa atrakcyjnych dzielnic podmiejskich (np. blisko terenów leśnych), przyciągających kolejnych mieszkańców. 21.Typy zespołów miejskich Konflikty na tle etnicznym, religijnym i kulturowym. Wzrost zanieczyszczenia środowiska. Większa świadomość ekologiczna mieszkańców miast (m.in. segregowanie odpadów). Tworzenie parków i terenów zielonych - poprawa jakości przestrzeni miejskiej. Mieszanie się różnych kultur - kształtowanie postawy tolerancji. 1. Aglomeracja monocentryczna Jeden ośrodek centralny i otaczające go obszary podmiejskie (mniejsze miasta - satelity). Przykłady - aglomeracje: londyńska, paryska, moskiewska, warszawska, krakowska. 2. Aglomeracja policentryczna (konurbacja) Kilka dużych miast podobnej wielkości, bez ośrodka centralnego. Funkcje miast uzupełniają się dzięki gęstej sieci komunikacyjnej. Przykłady: Zagłębie Donieckie (Ukraina), dawne Zagłębie Ruhry w Nadrenii Północnej-Westfalii (Niemcy), konurbacja górnośląska. 3. Megalopolis Rozległy, silnie zurbanizowany obszar, w którym łączą się zespoły miejskie. Występuje w krajach wysoko rozwiniętych. Przykłady: Nippon Megalopolis (Japonia), północno-wschodnie wybrzeże USA 1. 22.Języki Indio-europejskie romańskie germańskie Hiszpański Rumuński Języki Niemiecki Duński BENGALSKI PENDZABSKI, K ROMSKI (CYNDI KI (CYGAŃSKI) PERSKI TADZYCKI BIAŁORUSKI ROSYJSKI UKRAIŃSKI LITEWSKI LOTEWSKI INDYJSKIE IRANSKE słowiańskie Czeski Rosyjski Słoweński Polski ORMIAŃSKI SŁOWIAN ANSKIE BALTYCKIE ALBANSK CZESKI SŁOWACKI 2. ZACHODNIO- SŁOWIANSKIE celtyckie POLSKI DOLNOŁUŻYCKI GÓRNOŁUŻYCKI Szkocki SŁOWIAŃSKIE JĘZYKI INDO- EUROPEJSKIE OMO SLOWIAN CELTYCKIE BULGARSKI MACEDONSKI BOSNIACKI SERBSKI CHORWACKI SLOWENSKI NOOKIE! RETOROMANSKI ROMANSKIE BRETONSK WALLISKI HUMUNO WŁOSKI IMUNSKI KATSKI ZACHODNIO GERMANSKIE IRLANDZKI HISZPAŃSKI PORTUGALSKI POŁNOCNO GERMANSKIE SZKOCKI NDERSKI