Liczba ludności Polski i jej zmiany

Polska ma trójstopniowy podział administracyjny: 16 województw, 380 powiatów i 2477 gmin. Ten system wrócił w 1999 roku po różnych eksperymentach z podziałem w okresie PRL.

Po II wojnie światowej nasza ludność spadła aż o 30% - z 35 do 24 milionów osób. To efekt wojennych strat i zmiany granic - Niemcy zostali wysiedleni na zachód, a Polacy z Kresów przesiedleni na ziemie odzyskane. Przez to straciliśmy większość mniejszości narodowych.

Lata 50. to był boom demograficzny - ludzie poczuli się bezpiecznie i masowo zakładali rodziny. Polska należała wtedy do krajów o najszybszym przyroście ludności w Europie.

Od 2012 roku nasza populacja maleje i do 2050 roku spadnie do 34 milionów. Najbardziej ucierpią na tym województwa łódzkie, lubelskie, opolskie i świętokrzyskie. To oznacza mniej pracowników, niższe wpływy do budżetu i spowolnienie rozwoju gospodarczego.

Pamiętaj: Depopulacja to drastyczne zmniejszenie populacji przez emigrację i niski przyrost naturalny.

Struktura demograficzna ludności Polski

Przyrost naturalny to różnica między liczbą urodzeń a zgonów. W Polsce mamy problem - współczynnik dzietności wynosi tylko 1,3, a do zastępowalności pokoleń potrzebujemy 2,15 dzieci na kobietę.

Po wojnie mieliśmy okres kompensacji demograficznej - wyrównywania strat wojennych. Teraz sytuacja się odwróciła. Na wsiach przyrost naturalny jest jeszcze dodatni (szczególnie na północy i południowym wschodzie), ale w miastach mamy już naturalny ubytek ludności.

Współczynnik feminizacji pokazuje, że na 100 mężczyzn przypada 109 kobiet. To normalne - kobiety żyją dłużej i częściej migrują do miast w poszukiwaniu pracy. W starszych grupach wiekowych ta różnica jest jeszcze większa.

Najwyższą dzietność mają województwa pomorskie, mazowieckie i wielkopolskie - tam są duże miasta z młodymi ludźmi i lepszym dostępem do żłobków. Najniższą - świętokrzyskie i opolskie, gdzie społeczeństwo się starzeje.

Zwróć uwagę: Starzenie się społeczeństwa oznacza problemy z finansowaniem emerytур, służby zdrowia i niedobór siły roboczej.

Piramida wieku i płci

Piramida wieku to wizualna reprezentacja struktury naszego społeczeństwa. Po jej kształcie widać całą historię demograficzną Polski - od wojennych strat po powojenny boom.

Charakterystyczne elementy naszej piramidy to zwężająca się podstawa (mało urodzeń), "pęknięcia" z okresu wojny (mało liczne roczniki) i echo powojennego wyżu demograficznego. Najmłodsze grupy wiekowe są bardzo nieliczne przez spadek urodzeń po 1989 roku.

W młodszych rocznikach przeważają chłopcy, ale po 50. roku życia kobiet jest zdecydowanie więcej. W najstarszych grupach wiekowych na 100 mężczyzn przypada nawet 170 kobiet - to efekt dłuższego życia kobiet.

Współczynnik feminizacji jest najwyższy w województwach łódzkim (110) i mazowieckim (109) - tam są duże miasta z miejscami pracy dla kobiet. Na wsiach wynosi średnio 101, bo kobiety migrują do miast.

Ważne: Zwężająca się podstawa piramidy to sygnał alarmowy - oznacza starzenie się społeczeństwa i przyszłe problemy demograficzne.

Rozmieszczenie ludności w Polsce

Gęstość zaludnienia w Polsce wynosi 123 osoby na km². Ale rozmieszczenie jest bardzo nierównomierne - zależy od miejsc pracy, warunków naturalnych i historii.

Najwyższa gęstość to Nizina Mazowiecka (Warszawa i żyzne gleby), Wyżyna Śląska (kopalnie i przemysł), Pobrzeże Gdańskie (Trójmiasto) i okolice Poznania. Tam znajdują się duże miasta, przemysł i dobre miejsca pracy.

Najniższa gęstość charakteryzuje Pojezierze Mazurskie (dużo lasów i jezior), Polesie (bagna i słabe gleby), Bieszczady (góry, tylko 3 osoby na km²) i Nizinę Północno-Podlaską. Te tereny mają słabe warunki do rozwoju gospodarczego.

Województwa śląskie i małopolskie mają najwyższą gęstość zaludnienia przez duże miasta i przemysł. Najniższą - podlaskie i warmińsko-mazurskie z powodu słabych warunków naturalnych i braku dużych ośrodków miejskich.

Ciekawostka: Bieszczady mają tylko 3 osoby na km² - to efekt akcji "Wisła" i trudnych warunków górskich.

Migracje

Saldo migracji to różnica między liczbą osób przyjeżdżających i wyjeżdżających. W Polsce mamy dodatnie saldo w województwach mazowieckim, pomorskim i małopolskim (duże miasta), a ujemne w lubelskim i innych słabiej rozwiniętych.

Migracje wewnętrzne: do 2000 roku ludzie masowo przenosili się ze wsi do miast. Teraz trend się odwrócił - z miast na przedmieścia w poszukiwaniu lepszych warunków mieszkaniowych i spokoju.

Migracje zewnętrzne: Polacy najchętniej wyjeżdżają do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i Norwegii. Przyciągają nas wysokie zarobki, stabilność i możliwości rozwoju. Do Polski przyjeżdżają głównie Ukraińcy, Białorusini i Wietnamczycy.

Typowy polski emigrant to 30-39-letnia osoba z miasta, ze średnim wykształceniem, która wyjeżdża z przyczyn ekonomicznych. 88% emigruje do krajów UE, a 60% to migracje zarobkowe.

Skutki emigracji to "drenaż mózgów", starzenie się społeczeństwa i problem "eurosierot" - dzieci, których rodzice pracują za granicą.

Pamiętaj: Najwięcej emigrantów wyjeżdża z województw opolskiego i śląskiego, najmniej z mazowieckiego i wielkopolskiego.

Zróżnicowanie etniczne i religijne

Polska jest krajem dość jednolitym etnicznie, ale mamy kilka ważnych mniejszości narodowych: niemiecką (głównie na Śląsku i Opolszczyźnie), ukraińską (Podkarpacie), białoruską i litewską (Podlasie).

Mniejszości etniczne to grupy, które mają własną kulturę, ale nie mają swojego państwa: Romowie, Łemkowie, Tatarzy i Karaimi. Łemkowie zostali przesiedleni w akcji "Wisła" po wojnie.

Grupy etnograficzne to Polacy z własną, regionalną kulturą: Ślązacy, Górale, Kaszubi, Kurpie i Łowiczanie. Kaszubi to najbardziej zorganizowana grupa, zachowująca swój język i tradycje.

Pod względem religijnym dominują katolicy rzymscy (około 90%). Na Podlasiu żyją prawosławni (Ukraińcy, Białorusini), w większych miastach - protestanci i niewielkie społeczności żydowskie. Tatarzy na Podlasiu to jedyna rdzennie polska grupa muzułmańska.

Podlasie to najbardziej zróżnicowany obszar narodowościowo i religijnie w Polsce - żyją tam Polacy, Białorusini, Litwini, Tatarzy, katolicy, prawosławni i muzułmanie.

Ciekawostka: Karaimi to najmniej liczna mniejszość w Polsce - pochodzą z Krymu i mają własną religię karaimską.

Rynek pracy w Polsce

Stopa bezrobocia w Polsce wynosi około 3-6%. Najwyższa jest w województwach warmińsko-mazurskim, lubelskim i podkarpackim. To głównie bezrobocie strukturalne - niedopasowanie kwalifikacji do wymagań rynku.

Struktura zatrudnienia zmieniała się przez dziesięciolecia. Przed wojną 3/4 Polaków pracowało w rolnictwie. Po wojnie nastąpiła industrializacja. W latach 90. proces prywatyzacji przeniósł ludzi do sektora usług.

Obecnie 60% pracuje w usługach (sektor trzeci), 30% w przemyśle (sektor drugi) i tylko 10% w rolnictwie (sektor pierwszy). To pokazuje, że staliśmy się krajem postindustrialnym.

Rodzaje bezrobocia: frykcyjne (zmiana pracy), koniunkturalne (kryzys gospodarczy), strukturalne (zamykanie kopalń) i sezonowe (turystyka). Najgroźniejsze to strukturalne - dotknęło Polskę w latach 90.

Główne problemy rynku pracy to niedostosowany system edukacji, konieczność przekwalifikowania osób 40+ i niskie kompetencje w zakresie zakładania własnej działalności gospodarczej.

Ważne: Sektor pierwszy to rolnictwo, drugi to przemysł, trzeci to usługi. Im bardziej rozwinięty kraj, tym więcej ludzi pracuje w usługach.

Zróżnicowanie poziomu życia

Poziom życia mierzymy różnymi wskaźnikami: średnimi zarobkami, liczbą firm, dostępem do kanalizacji, powierzchnią mieszkań czy liczbą łóżek w szpitalach.

Najlepsze warunki życia mają województwa mazowieckie (najwyższe zarobki), pomorskie i wielkopolskie (dobra infrastruktura). Najgorsze - podkarpackie, świętokrzyskie i lubelskie (niskie zarobki, słaba infrastruktura).

Wskaźniki jakości życia: średnia powierzchnia mieszkania w Polsce to 30 m² na osobę (wsie zawyżają statystyki), dostęp do kanalizacji czy liczba miejsc w przedszkolach. Miasta zazwyczaj mają lepszą infrastrukturę niż wsie.

Stan środowiska też ma znaczenie - najlepszy w województwach małopolskim i świętokrzyskim (dużo terenów chronionych), najgorszy w łódzkim i śląskim (zanieczyszczenie przemysłowe).

Najwięcej pomocy społecznej potrzebuje województwo warmińsko-mazurskie (wysokie bezrobocie), najmniej - mazowieckie (lepsza sytuacja gospodarcza).

Pamiętaj: Poziom życia to nie tylko zarobki, ale też dostęp do usług, warunki mieszkaniowe i stan środowiska.

Preferencje wyborcze i ubóstwo

Frekwencja wyborcza zależy od rodzaju wyborów - najwyższa w prezydenckich, najniższa w europejskich. Najwięcej głosują osoby w wieku 40-65 lat, najmniej młodzi.

Ubóstwo definiujemy przez minimum egzystencji (1010 zł dla osoby samotnej) i próg ustawowy (700 zł). Największe ubóstwo występuje w województwach warmińsko-mazurskim, podkarpackim i lubelskim. Najmniejsze - w dolnośląskim i pomorskim.

Czynniki wpływające na zadowolenie: dostęp do szkół i usług, poziom bezrobocia, wysokość zarobków, warunki mieszkaniowe i możliwości rekreacji. Najwyższy poziom życia mają województwa wielkopolskie, pomorskie i małopolskie.

Najbardziej zadowoleni są mieszkańcy regionów o niskim bezrobociu i dobrym dostępie do usług. Najmniej - mieszkańcy województwa łódzkiego (problemy gospodarcze) i lubelskiego (dominacja rolnictwa o niskiej dochodowości).

Ważne: Minimum egzystencji to najniższy dochód pozwalający przeżyć - 1010 zł miesięcznie dla osoby samotnej.

Opcje polityczne i urbanizacja

Poglądy polityczne dzielą się na gospodarcze (liberalne vs. ludowe) i światopoglądowe (lewica vs. prawica vs. centrum). Liberałowie chcą wolnego rynku, ludowcy - większej roli państwa.

Geograficznie: prawica dominuje na wschodzie Polski (województwa podkarpackie, świętokrzyskie), lewica na zachodzie $lubuskie, zachodnio-pomorskie$, a centrum w różnych regionach.

Urbanizacja to odsetek ludności miejskiej. W Polsce wynosi około 60%. Najwyższa w województwach śląskim i łódzkim (duże miasta), najniższa w podlaskim i świętokrzyskim (przewaga rolnictwa).

Czynniki urbanizacji: poziom uprzemysłowienia, jakość gleb rolnych i wielkość gospodarstw. Im lepsze warunki dla przemysłu i gorsze dla rolnictwa, tym wyższa urbanizacja.

Obecnie urbanizacja rośnie w województwach pomorskim, mazowieckim i małopolskim, a spada w łódzkim i śląskim przez depopulację po likwidacji przedsiębiorstw państwowych.

Ciekawostka: Wykształceni ludzie częściej głosują na prawicę, a osoby starsze i praktykujący katolicy też preferują opcje prawicowe.