Przemiany przemysłu w Polsce na przestrzeni wieków
Od średniowiecza do XIX wieku przemysł w Polsce koncentrował się głównie w Staropolskim Okręgu Przemysłowym. W rejonie świętokrzyskim działały dymarki służące do wytopu żelaza, szczególnie wzdłuż rzeki Kamiennej i w okolicach Kielc.
Podczas zaborów rozwój przemysłu przebiegał nierównomiernie. W zaborze pruskim dynamicznie rozwijał się przemysł wydobywczy i hutniczy, głównie w Katowicach, Rybniku i Wałbrzychu. Zabór rosyjski specjalizował się w przemyśle włókienniczym (Łódź, Białystok), a w zaborze austriackim rozwijało się górnictwo ropy naftowej oraz przemysł przetwórczy.
W okresie międzywojennym kluczowe inwestycje to budowa portu w Gdyni (1921-1933), centralna magistrala węglowa łącząca Gdynię z Górnym Śląskiem oraz Centralny Okręg Przemysłowy (COP) w widłach Wisły i Sanu. COP miał zwiększyć potencjał ekonomiczny Polski poprzez rozwój przemysłu ciężkiego, czego symbolem stała się Huta Stalowa Wola.
Po II wojnie światowej przemysł charakteryzował się niską innowacyjnością, ale znaczącym wzrostem zatrudnienia (z 2,1 mln w 1950 r. do 5,2 mln w 1980 r.). Udział przemysłu w PKB wzrósł z 32% do 54%, a nowe inwestycje koncentrowano głównie w południowej części Polski.
Warto wiedzieć! Transformacja gospodarcza po 1989 roku była koniecznością, gdyż polski przemysł borykał się z wieloma problemami, w tym z niekorzystną lokalizacją fabryk, słabą organizacją pracy, przestarzałymi technologiami i niską jakością produktów.
Transformacja po 1989 roku przyniosła fundamentalne zmiany. Przejście z gospodarki centralnie planowanej na rynkową wiązało się z restrukturyzacją i prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych. Wzrósł udział małych i średnich firm, a struktura produkcji przemysłowej uległa znacznym zmianom - na przykład w GOP przemysł paliwowo-energetyczny był stopniowo zastępowany przemysłem środków transportu.
Przemiany strukturalne polskiego przemysłu przyniosły zarówno pozytywne skutki (modernizacja przemysłu, wzrost wydajności pracy, napływ kapitału zagranicznego, wzrost eksportu), jak i negatywne (początkowy spadek produkcji, niewykorzystanie potencjału zamkniętych zakładów, utrzymanie przestarzałej energetyki węglowej i wzrost bezrobocia).