Alternatywny zapis:

klienta Japonia - kolej najważniejszym przewoźnikiem w ruchu pasażerskim + ,,od drzwi do drzwi" + szybki + łatwo dostępny - zaprzęgowy - długość ,,nitki" na 100km² - nie jest ,,od drzwi do drzwi" - konieczność wspomagania przez inne rodzaje transportu przeładunek TGV - Francja, ICE - Niemcy, AVE - Hiszpania, Pendolino - Włochy, EUROSTAR - pod kanałem La Manche, Shinkansen - Japonia najdłuższa linia ponad 9tys.km - Moskwa - Władywostok (wschodni odcinek to BAM) - TRANSSYBERYJSKA największa długość linii kolejowej - Rosja, Kanada, USA, / największa gęstość - Czechy, Belgia, Niemcy samochodowy + różnorodność przewożonych towarów + opłacalny na krótkich odcinkach - długi czas transportu (pociągi towarowe przepuszczają pasażerskie) - droga infrastruktura kolejowa - uzależniony od rozkładu jazdy - różna szerokość torów - niebezpieczny - mała ładowność drogi - droga infrastruktura - hałas - korki / brak miejsc parkingowych - degradacja środowiska głównie powietrza USA 35% wszystkich samochodów świata / Belgia, Japonia - duża gęstość dróg morski ponad 70% ładunków handlu światowego + możliwość przewozu każdego ładunku - zróżnicowanie statków - zbiornikowce, masowce (rudy metali, węgiel), kontenerowce + duża ładowność / masowość przewozu + tani + duży zasięg (międzykontynentalny) + promy - wygodny, dużo na krótkich odcinkach - konieczne przeładunki w wyspecjalizowanych portach (Ras Tanura, Arabia Saud, - ropa, Newcastle, Australia - węgiel, Rosario, Argentyna - zboża, większość portów - uniwersalne) - długi czas transportu - uzależniony od pogody - sztormy, zamarzające porty - duże degradacja wód w przypadku katastrofy / wycieku (ropy / chemikaliów) główne szlaki żeglugi - północnoatlantycki - pacyficzny - dalekowschodni - Europa Zachodnia - Wsch. USA i Kanada - Ameryka Pn. - Australia - Azja Pd. Wsch i Wschodnia - Europa - Azja Pd.Wsch i Wschodnia. - południowoatlantycki - Europa - Ameryka Pd. największe porty: - Szanghaj (Chiny) - Singapur - Rotterdam (Holandia) - Guangzhou (Chiny) - Ningbo (Chiny) - Tjanjin (Chiny) - Qingdao (Chiny) - Qinhuangdao (Chiny) - Hongkong (Chiny) - Busan (Korea Pd.) - South Lousiana (USA) - Houston (USA) + tani + niewielkie zanieczyszczenie środowiska + wykorzystanie energii wody (transport w dół rzeki) + masowy / ładowny (jedna barka = 14-500 ciężarówek) + często jedyna droga transportu (obszary słabo rozwinięte / trudnodostępne) kraje taniej bandery - Panama, Liberia, Grecja, Cypr, Bermudy, Malta, Wyspy Bahama - niskie podatki i opłaty rejestracyjne - niewielkie wymagania odnośnie stanu technicznego - niskie standardy pracy żegluga kabotażowa - żegluga między portami tego samego kraju biała flota - pasażerska flota przy brzegach lub po rzekach i jeziorach (np. rejsy wycieczkowe) awanport - miasto portowe, na którego zapleczu jest większe miasto bez bezpośredniego dostępu do morza (Ateny - Pireus, Szczecin - Świnoujście) żegluga śródlądowa / transport śródlądowy - Shenzen (Chiny) - Dalian (Chiny) - powolny - wymaga regulacji rzek, budowy kanałów, śluz → ingerencja w środowisko naturalne - zależny od stanu wód w rzece, zlodzenia główne szlaki: - system wielkich jezior i rzeki Św. Wawrzyńca - system Missisipi z Missouri połączony z wielkimi jeziorami - system rzek i kanałów Europy Zachodniej, którego centralną osią jest Ren - systemy rzek: Wołga, Dunaj, Ob., Jenisej, Lena, Amur, Jangcy, Ganges, Amazonka, Parana lotniczy + szybki, wygodny + duży zasięg + stosunkowo bezpieczny (mniejsza wypadkowość) + niewielki wpływ na środowisko + bywa jedynym dostępnym rodzajem transportu dominujące trasy połączeń lotniczych: Europa - Ameryka Pn., Europa - Azja Pd.Wsch, w obrębie: USA, Azji Pd.Wsch., największe porty lotnicze świata: Atlanta Hartsfield-Jackson Pekin Londyn - Heathrow przesyłowy + masowość i ciągłość przesyłu + niski koszt transportu - wysoki koszt budowy maszyn oraz infrastruktury (lotniska, obsługa) - uciążliwość dla otoczenia (hałas) - drogi (transport ładunków jedynie o większej wartości 2% światowego handlu) - mało ładowny - zależność od warunków pogodowych - czas podróży dłuższy o dojazd na lotnisko i czas odprawy - przeciążenie istniejących portów lotniczych czarter - umowa na podstawie, której odbywa się przewóz ładunków bądź osób, cechująca się nieregularnością czy wręcz jednorazowością. Tokyo Haneda Chicago - O'Hare Los Angeles rurociągi / taśmociągi / sieć elektroenergetyczna + szybki + niezależny od warunków pogodowych + niska uciążliwość dla środowiska + transport woda - ląd bez konieczności przeładunku sieci przesyłowe sieci dystrybucyjne (napięcie 220-240V) naftociągi: - Enbridge (USA/Kanada) - Keystone (USA / Kanada) linie przesyłowe energetyczne: korytarze energetyczne - hurtowe ilości energii elektrycznej - Syberia - Pacyfik (Rosja / Chiny) - Przyjaźń (Rosja/ Niemcy) Paryż - Charles de Gaulle Dallas-Fort Worth Dżakarta - Soekarno-Hatta - Kinder Morgan Express (USA / Kanada) - Kazachstan - Chiny łączność - przekazywanie / przesyłanie informacji poczta prasa Dubaj - wysokie koszty budowy i utrzymania - transport w jednym kierunku - tylko jeden surowiec wysokie koszty kontroli, ochrony i napraw, ryzyko kradzieży - negatywny wpływ na krajobraz wraz z długością transportu wzrastają straty gazociągi: - West-East (Chiny) - Narodowy Gazociąg Zjednoczenia (Boliwia / Brazylia) - Jamał (Rosja / Europa Zachodnia) - Transsaharyjski (Nigeria / Algieria) - Trans Canada (Kanda) - Rockies Express (USA) - Nord Stream (Rosja/ Niemcy) telekomunikacja - telefonia przewodowa - traci na znaczeniu, dobrze rozwinięta w Europie Zachodniej dzięki gęstej sieci linii telefonicznych (powszechne wykorzystanie w zakładach pracy / urzędach), mało abonentów w Azji a znikoma ich liczba w Afryce - telefonia komórkowa - wyraźny wzrost abonentów (niski koszt) Afryka po Azji najszybciej rozwijającym się rynkiem - telekomunikacja komputerowa - Internet umożliwia dostęp do usług: - fora dyskusyjne i rozmowy tekstowe - komunikatory i telefonia internetowa - radio i telewizja internetowa, telekonferencje - gry online, sklepy, aukcje i giełda - bankowość elektroniczna szybki wzrost liczby internautów, przenoszenie się życia społecznego i gospodarczego do sieci + szybki dostęp / nieograniczona ilość informacji + łatwość wyszukiwania i przetwarzania informacji + globalny zasięg + działalność gospodarcza / kształcenie przez Internet + sterowanie urządzeń poprzez sieć informatyczną (sygnalizacja) + ułatwienie życia (zakupy) radiofonia i telewizja - dostarcza informacji i rozrywki Europa i Ameryka Pn., - zmniejsza się liczba odbiorców natomiast wzrost w Ameryce Łacińskiej i Azji . TURYSTYKA - (WTO przy ONZ)...ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż przez rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność zarobkowa wynagradzana w odwiedzanej miejscowości." czynniki rozwoju turystyki: ● ● ● ● ● wzrost dochodów ludności wydłużenie czasu wolnego wydłużenie średniej długości trwania życia znaczne dochody bogatych emerytów dbałość społeczeństwa o wypoczynek, kondycję fizyczną, kontakt z przyrodą aktywny styl życia moda na zwiedzanie wzrost poziomu wykształcenia → pobudzenie aktywności poznawczej rozwój gospodarczy krajów globalizacja podział turystyki: → cele wyjazdów: ● . ● ● ● - zaburzenia w relacjach interpersonalnych pogłębianie samotności / zaburzenie w sferze uczuć i emocji utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności społecznej ● - zaniedbanie życia rodzinnego / nauki / pracy - uzależnienie - łatwość rozpowszechniania zakazanych treści ● bogata oferta - rozwój różnych usług turystycznych rozwój transportu → obniżenie czasu i kosztów podróży rozwój tanich linii lotniczych upowszechnienie usług internetowych stabilność polityczna w wielu rejonach świata integracja polityczna państw otwieranie granic, znoszenie wiz troska władz o bezpieczeństwo podróży intensywny tryb życia → konieczność wypoczynku wypoczynkowa poznawcza i krajoznawstwo - poznanie nowych miejsc kwalifikowana - aktywny wypoczynek wymagający specjalnego przygotowania zdrowotna kongresowa - konferencje, zjazdy pielgrzymkowa agroturystyka - pobyt w środowisku wiejskim handlowa - zakupy biznesowa alternatywna - poznanie kultury, tradycji mieszkańców sentymentalna - np. przyjazd do miejsc dzieciństwa → rodzaj środowiska: wiejska, miejska, górska, nadmorska... → organizacja wyjazdu: zorganizowana, indywidualna → czas wyjazdu: urlopowa, letnia, zimowa, świąteczna, weekendowa... → rodzaj zakwaterowania: hotelowa, kempingowa... → środek transportu: piesza, rowerowa, samochodowa, kolejowa, wodna walory turystyczne -przyrodnicze / antropogeniczne elementy środowiska geograficznego będące przedmiotem zainteresowania turysty # ,,coś, co sprawia, że chcemy tam pojechać" - wypoczynkowe: cisza/niski stopień urbanizacji, czyste środowisko przyrodnicze, mikroklimat - krajoznawcze: urozmaicona rzeźba terenu, szata roślinna, świat zwierząt, zabytki, muzea, miejsca kultu - specjalistyczne: góry - narciarstwo / wspinaczka, jeziora - wędkarstwo / żeglarstwo, jaskinie - speleologia - zagospodarowanie turystyczne: - infrastruktura: obiekty noclegowe, gastronomiczne, sportowe (baseny, korty), kulturowe (galerie), infrastruktura dla turystyki kwalifikowanej (wyciągi narciarskie, szlaki piesze / rowerowe, wypożyczalnie sprzętu, przystanie żeglarskie) - dostępność komunikacyjna: ilość i rodzaj dróg, częstotliwość połączeń, szlaki / trasy prowadzące do danego miejsca regiony turystyczne: Europa (55% światowej liczby turystów) Azja i Pacyfik (22%) - Chiny, Turcja, Malezja Tajlandia Ameryka (17%) - USA, Meksyk, Karaiby, Brazylia Afryka (6%) - Egipt, Tunezja, Maroko, RPA skutki rozwoju turystyki: + miejsca pracy + aktywizacja gospodarcza + rozwój gospodarczy krajów słabo rozwiniętych (Antigua 72% PKB, Bahamy 40%) + infrastruktura turystyczna + rozwój budownictwa, transportu, banków i innych usług + przełamywanie stereotypów, kształtowanie postawy tolerancji innych społeczności + otwarcie na odmienne sposoby życia - kraje z dominacją turystyki w gospodarce są wrażliwe na zmiany ruchu turystycznego wywołane zjawiskami przyrodniczymi (wybuch wulkanu, tsunami) czy społecznymi (terroryzm, wojny, strajki, epidemie) - w KSR dochody z turystyki w większości trafiają do międzyn. koncernów - niedogodności dla mieszkańców: tłok, wysokie ceny (towarów i nieruchomości), ograniczenia w rozwoju przemysłu - degradacja środowiska: niszczenie naturalnej roślinności, śmieci, hałas - budowa infrastruktury → zmiana krajobrazu, rzeźby, niszczenie roślinności, (karczowanie lasów pod szlaki narciarskie → wzrost erozji, osuwiska, lawiny) - komercjalizacja kultury, sztuki, rzemiosła - działania na pokaz - zanik lokalnych obyczajów - przejmowanie obcych wzorców kulturowych - konflikty - patologie - rozwój turystyki seksualnej ,,Turystyka jest jak ogień. Może zagrzać posiłek w kociołku, ale może też spalić twój dom" turystyka miękka (soft) - nowe doznania i doświadczenia zdobywane przez turystów przy pewnych ograniczeniach - wysiłek fizyczny poniesiony podczas zwiedzania turystyka twarda (hard) - ukierunkowana na zapewnienie turystom luksusu, wygody, szybkiego tempa zwiedzania, zaliczania nowych miejsc - działania często niezbyt przyjazne dla środowiska kraje monokultury turystycznej - (ponad 40% łącznych dochodów budżetowych) - małe wyspiarskie państwa na Morzu Karaibskim, Oceanie Indyjskim i Spokojnym UNESCO - lista światowego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego OBRÓT MIĘDZYNARODOWY rozliczenia finansowe między państwami dotyczące: handel międzynarodowy - wymiana dóbr i usług eksport import reeksport - ponowny wywóz za granicę towarów, które wcześniej zostały importowane czynniki wpływające na rozwój / wielkość handlu: nierównomierne rozmieszczenie bogactw naturalnych zróżnicowanie rozmieszczenia głównych obszarów hodowli / upraw • odległość między partnerami handlowymi - REGUŁA BLISKOŚCI GEOGRAFICZNEJ - łatwość i szybkość wymiany, niskie koszty transportu, lepsza znajomość potrzeb ● poziom rozwoju gospodarczego specjalizacja gospodarcza państw - międzynarodowy podział pracy liczba ludności kraju → im większa tym większa wymiana towarów polityka ponadnarodowych korporacji (zmiana lokalizacji produkcji / inwestycji) dumping - sprzedaż poniżej kosztów produkcji, stosowany w celach zdobycia nowego ryku zbytu / wyeliminowania konkurencji, nieuczciwa konkurencja - zabroniony w wielu krajach • przynależność do ugrupowań gospodarczych (umowy i zobowiązania handlowe) WTO liberalizuje handel międzyn. transakcji kupna i sprzedaży towarów transakcji kupna i sprzedaży usług transferów kapitału • kondycja gospodarki światowej i poszczególnych państw (boom / recesja w gospodarce) ● uwarunkowania cenowe - KSR nie mają pieniędzy aby kupować towary produkowane przez KWR a produkują mało zaawansowane technologicznie towary, które nie znajdują nabywców kursy walut rozwój komunikacji ● ● uwarunkowania historyczne - przeszłość kolonialna → handel z dawnymi koloniami embargo - zakaz handlu określonymi towarami z danym krajem w celu wymuszenia postępowania z normami międzynarodowymi odrębne systemy polityczne (np. kraje socjalistyczne) • konflikty → zaprzestanie wymiany handlowej ● protekcjonizm państwowy: o cła o limity eksportowe / importowe (kontyngenty - ustalone limity importowe) o dotowanie eksportu - dopłaty do produkcji towarów eksportowych likwidacja ceł strefa wolnego handlu - grupa państw, która zlikwidowała cła na (wybrane) towary unia celna - brak ceł we wzajemnej wymianie, identyczne cła na zewnątrz manipulowanie kursem własnej waluty bariery pozataryfowe - np. blokujące normy jakościowe bilans handlowy = eksport - import e>i-saldo dodatnie / aktywne e<i - saldo ujemne / pasywne (nie musi świadczyć o złej kondycji gdyż nie obejmuje wszystkich dochodów i transakcji finansowych) e = i-saldo zerowe / zrównoważone produkty przetwórstwa przemysłowego stanowią 70% wartości obrotów wzrost roli KWR Chiny -największy eksporter towarów przemysłowych i największy importer surowców KWR eksport: towary wysoko przetworzone KSR eksport: surowce, art. rolne obrót usług: ● ● import: towary wysoko przetworzone, surowce, art. rolne import: towary wysoko przetworzone transportowe i spedycyjne (obsługa w portach, opłaty tranzytowe) telekomunikacyjne (poczta, Internet) turystyczne finansowe (e-faktoring, lesing) techniczne ubezpieczeniowe naukowo-badawcze (sprzedaż patentów, licencji, praw autorskich, technologii i innych dóbr intelektualnych) W wymianie usług dominują KWR i niektóre państwa azjatyckie kraje basenu M.Śródziemnego i Karaiby - usługi turystyczne Singapur, Szwajcaria - finansowo-bankowe przepływ kapitału: inwestycje bezpośrednie - filie koncernów, przejmowanie istniejących inwestycji / budowa nowych przedsiębiorstw (USA, UK, Niemcy, Japonia, Francja, Chiny) kredyty i odsetki od lokat bankowych różnice kursów walut ● ,,inwestycje portfelowe" - lokaty w zagraniczne papiery wartościowe (akcje / obligacje) renty, emerytury, składki, darowizny, przekazy giełdy papierów wartościowych: NY, Londyn, Amsterdam, Frankfurt, Paryż, Tokyo, Hongkong, Singapur giełdy towarowe: Chicago, Londyn, Tokyo, Szanghaj bilans płatniczy = całość rozliczeń finansowych z zagranicą bilans handlowy poszerzony o zestawienie wszelkich obrotów dewizowych i kapitałowych obrót międzynarodowy w KWR tworzy 20-30% PKB ceny wyrobów gotowych rosną natomiast ceny surowców i płodów rolnych nie zmieniają się bądź maleją KSR - wymiana międzynarodowa ma niewielki udział w tworzeniu PKB: niskie ceny surowców / płodów rolnych dominujące w eksporcie wysokie ceny towarów wysoko przetworzonych ● wzrost zadłużenia wzrost rabunkowej gospodarki rolnej / surowcowej (więcej większy zysk) powiększanie obszarów plantacji AUTARKIA-samowystarczalność gospodarcza oparta na wykorzystaniu własnych zasobów bez wymiany z zagranicą Albania → zacofanie gospodarcze, zubożenie społeczeństwa VAT - podatek od wartości dodanej - nakładany na wszystkie towary i usługi, płacony każdorazowo przez konsumenta przy ich zakupie akcyza - podatek od towarów ,,nie pierwszej potrzeby" / luksusowych