Od wojen peloponeskich do epoki hellenistycznej
Wojna peloponeska 431−404p.n.e. była wyniszczającym konfliktem między Atenami a Spartą, który trwał prawie 30 lat. Przyczyny konfliktu to rosnąca rywalizacja, ekspansja ateńska i sprzeczne interesy handlowe. Wojna przebiegła w trzech fazach: archidamijskiej, sycylijskiej i jońskiej, kończąc się klęską Aten.
Skutki wojny były daleko idące - osłabienie Aten, czasowa dominacja Sparty oraz ogólne wyczerpanie greckich polis. Ten wyniszczający konflikt utorował drogę do wzrostu potęgi Macedonii, która pod wodzą Filipa II pokonała ostatecznie Greków w bitwie pod Cheroneą (338 p.n.e.).
Aleksander Wielki, syn Filipa II, w ciągu zaledwie 13 lat 336−323p.n.e. stworzył ogromne imperium, pokonując Persów w decydujących bitwach pod Issos (333 p.n.e.) i Gaugamelą (331 p.n.e.). Po jego śmierci imperium podzielili między siebie diadochowie - dawni generałowie Aleksandra.
Zapamiętaj! Hellenizm to okres, kiedy kultura grecka rozprzestrzeniła się na podbitych przez Aleksandra terenach, od Egiptu po Indie, tworząc mieszankę wschodnich i greckich elementów.
Epoka hellenistyczna przyniosła rozwój nowych kierunków filozoficznych: stoicyzmu (Zenon z Kition), zalecającego akceptację losu i kierowanie się rozumem; epikureizmu (Epikur), dążącego do przyjemności duchowej; oraz sceptycyzmu, podkreślającego ostrożność w osądach. Rozwinęły się także nauki ścisłe dzięki takim uczonym jak Euklides (geometria), Archimedes (mechanika) czy Eratostenes (geografia).
W architekturze greckiej rozwinęły się trzy główne style kolumn: dorycki (prosty i masywny), joński (smukły, z wolutami) oraz koryncki (najbardziej ozdobny, z liśćmi akantu). Każdy z nich miał swoje charakterystyczne cechy i zastosowanie w różnych budowlach.
Grecja pozostawiła po sobie różne systemy polityczne: oligarchię (rządy wąskiej grupy), tyranię (nielegalne rządy jednostki) i demokrację (rządy ludu). Ateny stały się kolebką demokracji, gdzie obywatele (dorośli mężczyźni) uczestniczyli w zgromadzeniach i mogli piastować urzędy, chociaż kobiety, niewolnicy i cudzoziemcy (metojkowie) byli wykluczeni z życia politycznego.