historia dział europa i nowy świat

Alternatywny zapis:

uprawa roli na specjalnie przygotowanych tarasach, korzystanie z pisma kipu, miasto Machu Picchu, wiszące mosty Konkwista w Ameryce Konkwisty- zbrojne wyprawy w celu podbojów Hernan Cortes- podbój Meksyku, przyjęty gościnnie przez plemię Azteków, uwięził azteckiego króla Montezumę (który później zginął), opanowanie terenów Ameryki Środkowej (1519-1521) O Francisco Pizarro- podbicie imperium Inków, uwięził ich władcę Atahualpę, zajął stolicę Inków Cuzco Skutki ekspansji kolonialnej O O Olbrzymie zyski z zajętych terenów zamorskich O Wyludnienie obszarów Ameryki O Śmiertelnie żniwo wśród Indian przez epidemie chorób zakaźnych O Niewolnicze prace Indian o Zagłada kultury indiańskiej oraz zepchnięcie na margines cywilizacji O Kreole- potomkowie białych kolonizatorów, odgrywali naczelną rolę polityczną Handel trójkątny HANDEL TRÓJKĄTNY do Europy bawełna, cukier, tytoń, melasa do Afryki tkaniny, alkohol paciorki, broń ceramika, narzędzia do Ameryk niewolnicy 31 ▬▬ * PRZEMIANY SPOŁECZNO- GOSPODARCZE W XVI WIEKU Urbanizacja-proces rozwoju miast Największe miasta europejskie-Stambuł, Paryż, Londyn, Neapol, Mediolan Zmiany w organizacji produkcji O System nakładczy- chłopi bądź ubodzy rzemieślnicy, pracując chałupniczo, wytwarzali proste półfabrykaty, z których później wykonywano gotowe wyroby o Manufaktury- zakłady produkcyjne grupujące wielu rzemieślników jednej lub kilku różnych specjalizacji, którzy wspólnie wytwarzali produkty O Banki- kluczowy element gospodarki towarowo- pieniężnej, czerpały one zyski z udzielania kredytu inwestorom oraz pośredniczymy w transakcjach handlowych, powstanie domów kupiecko- bankierskich (rodów Welsarów i Fuggerów) o Giełdy towarowe- zawierano tam transakcję na dostawie towarów i surowców Dualizm gospodarczy W pozostałych krajach Europy Zachodniej i Środkowej również zachodziły zmiany gospodarcze, co spowodowało powstanie w Europie dwóch stref gospodarczych. Co określa się mianem dualizmu gospodarczego. Umowną granicą została rzeka Laba. Zachód formowanie się gospodarki kapitalistycznej • zwiększenie roli ekonomicznej mieszczaństwa • ograniczenie poddaństwa chłopów rzeka Łaba Niccola Machiavello- ,,Książe" Wschód O O Thomas More- ,,Utopia" • utrzymywanie elementów feudalizmu ugruntowanie się gospodarki folwarczano - KULTURA I SZTUKA RENESANSU pańszczyźnianej • ograniczenie wolności osobistej chłopów • zmniejszenie gospodarczej roli miast Początki odrodzenia O Mecenat- finansowanie twórczości pisarzy i artystów O Renesans- odrodzenie kultury antycznej, która w okresie średniowiecza popadła w zapomnienie O Humanizm- skupienie uwagi na człowieku, uznanym za najwyższą wartość oraz podkreślanie znaczenie jego rozwoju dziś powietrze pachnie jak ostatnie O Pierwszy druk- 1455 (Jan Gutenberg) O Erazm z Rotterdamu- za cel obrał sobie scalenie elementów tradycji antyku i chrześcijańskich zasad etycznych Literatura odrodzenia O Francois Rabelais- ,,Gargantua i Pantagruel" o Miguel de Cervantes- "Don Kichot" o William Szekspir- „Hamlet” „Makbet" „Sen nocy letniej" Nauka w okresie odrodzenia O Mikołaj Kopernik- „O obrotach sfer niebieskich" (1543), teoria heliocentryczna, rewolucja naukowa o Miguel Servet- odkrycie małego płucnego opływu krwi O Adreas Vesalius- opublikowanie traktatu medycznego Architektura renesansu O Wysoka, okrągła kopuła O Prostokątne i kwadratowe okna O Balustrady O Pilastry- płaskie filary przylegające do ścian Sztuka renesansu O Leonardo do Vinci- ,,Ostatnia wieczerza" ,,Mona Lisa" O Sandro Botticelli- ,,Narodziny Wenus" O Rafael Santi- ,,Zaślubiny Marii i Józefa" O Hans Memling-tryptyk ,,Sąd Ostateczny" Michał Anioł- ,,Dawid" ,,Sąd Ostateczny" O REFORMACJE W EUROPIE Przyczyny reformacji o Symonia-sprzedawanie stanowisk kościelnych o Nepotyzm- obsadzanie kościelnych urzędów krewnymi hierarchów O Łamanie zasady celibatu O Zarzucanie księżą porzucenie ewangelicznych cnót pokory i ubóstwa O Wielu księży korzystało z dochodów uzyskiwanych z dóbr parafialnych O Niski poziom wykształcenia kleru Marcin Luter- 31.10.1517 ogłosił w Wittenberdze 95 tez, w których domagał się reform- przede wszystkim prawu do udzielenia odpustów Luteranizm 1530- Konfesja Augsburska- ausburskie wyznanie wiary (kościół ewangelicko-augsburski) Zbór prostestacki- kościół w wiarze protestanckiej, udzielanie komunii pod dwiema postaciami (chleb i wino) Wojny religijne O 1524-1526 wojna chłopska- spór pomiędzy chłopami a szlachtą i władcą O 1555- pokój augsburski- ,czyja władza, tego wyznanie" Kalwinizm Jan Kalwin- uciekł do Szwajcarii przecinek gdzie wydał swoje najważniejsze dzieło „Nauka religii chrześcijańskiej", zaczął wdrażać reformy Kościół ewangelicko-reformowany- nowe wyznanie stworzone przez Kalwina Predestynacja- Bóg z góry przeznacza poszczególnych ludzi do zbawienia lub potępienia Hugenoci- kalwiniści we Francji Anglikanizm Akt supremacji- ogłoszony przez Henryka VIII, uczynił się głową kościoła anglikańskiego i stworzył kościół narodowy, zakaz płacenia corocznej daniny papieżowi, likwidacji zakonów KONTRREFORMACJA Reforma katolicka i kontrreformacja Reformacja katolicka- walka z dotychczasowymi nadużyciami duchowieństwa i odnowa życia religijnego Kontrreformacja- kroki, które miały ograniczyć rosnące wpływy nowych wyznań Sobór trydencki Sobór- zjazd biskupów całego Kościoła Sobór w Trydencie trwał 1545 do 1563 O Potwierdzenie przywódczej roli papieża w kościele O Katechizm trydencki O Ujednolicenie wszystkich ksiąg wchodzących w skład Biblii i przepisów liturgicznych O Łacina jako język liturgiczny O Seminaria duchowe o Zwiększenie dyscypliny wśród duchownych i skupienie się na ich edukacji Inkwizycja i cenzura Inkwizycja papieska- instytucja, która w średniowieczu zwalczała herezję Cenzura- stworzenie ksiąg zakazanych, do którego wpisywano pisma zawierające nie prawowierne treści (1559) Wojny religijne O Noc św. Bartłomieja (1572)- zamordowanie przez katolików niemal 3000 hugenotów przybyłych do Paryża na ślub Małgorzaty Walezjuszki z Henrykiem Burbonem O Edykt nantejski (1598)- zakończenie wojen religijnych, odtąd hugenotom gwarantowano wolność religijną, choć katolicyzm zachował dominującą rolę Jezuici Towarzystko Jezusowe założone w 1534 przez Ignacego Loyolę Kolegia- szkoły średnie nowego typu, które słynęły z wysokiego poziomu kształcenia Zmiany w religijności po soborze trydenckim O Pielgrzymki O Rozwój kultu maryjnego O Procesje O Posty POTĘGI EUROPEJSKIE W XVI WIEKU Wojny włoskie 1494- rozpoczęcie walk o panowanie Italii (nowy władca Franciszek I) Głównym rywalem Franciszka był Karol V Habsburg. 1525- pokonanie sił francuskich w bitwie pod Pawią Ostatecznie siły hiszpańskie pod wodzą nowego króla Filipa II pokonały Francuzów, 1559- zawarcie pokoju Podboje tureckie w Europie 1526-bitwa pod Mohaczem pod wodzą Sulejmana Wspaniałego (wygrana Turków) 1571- bitwa pod Lepantem, pokonanie Turków przez flotę chrześcijańską Konflikt hiszpańsko-angielski 1588- Filip II wypowiada wojnę Anglii i wysyła potężną hiszpańską flotę- Wielką Armadę. Anglicy pokonują jednak flotę Filipa II i nie dopuszczają do lądowania sił hiszpańskich na Wyspach Brytyjskich. Wzrost potęgi Moskwy XVIW.- wzrost potęgi Wielkiego Księstwa Moskiewskiego 1547- Iwan IV Gróźny przyjmuje tytuł cara Wszechrusi Oprcznina ustanowienie terytorium, z którego wysiedlono bojardów (ruską szlachtę), a ziemię nadawano członkom gwardii carskiej czyli oprcznikom oraz szlachcie wiernej dworowi carskiemu, czyli dworiaństwu 1570- ukaranie rzekomych winnych mieszkańców Nowogrodu Wielkiego