Feudalizacja Kościoła i początki reformy
Wraz z rozwojem systemu feudalnego, Kościół również uległ feudalizacji. Nadawanie urzędów kościelnych zaczęło przypominać świeckie ceremonie lenne. Szczególnie problematyczna stała się inwestytura świecka - władcy świeccy decydowali o obsadzie stanowisk kościelnych, co podważało niezależność Kościoła.
Najmniej zeświecczeniu uległy klasztory, głównie dzięki ich oddaleniu od miast. To właśnie w nich w X wieku narodził się ruch odnowy Kościoła, znany jako reforma kluniacka. Opactwo w Cluny stało się centrum tego ruchu, wprowadzając istotne zmiany: mnisi sami wybierali opatów, zmodyfikowano regułę benedyktyńską, wprowadzono celibat i zakazano nikolaizmu (zawierania małżeństw przez księży).
W XI wieku reformy nabrały tempa. Papież Mikołaj II wprowadził nowe zasady wyboru papieża - odtąd tylko kolegium kardynałów mogło dokonywać elekcji (proces nazwany później konklawe). Jednak prawdziwy przełom nastąpił za pontyfikatu Grzegorza VII, który zapoczątkował reformę gregoriańską.
Ważne! Grzegorz VII w dokumencie "Dictatus papae" (1075 r.) ogłosił, że papież ma najwyższą władzę nad wszystkimi chrześcijanami i monarchami, włącznie z prawem do detronizacji władców świeckich - był to bezprecedensowy krok w kierunku supremacji Kościoła.