Droga do powstania styczniowego
Wszystko zaczęło się od wojny krymskiej (1853-1856), w której Rosja została pokonana przez Wielką Brytanię, Turcję i Francję. Ta porażka osłabiła pozycję Rosji i dała nadzieję Polakom na zmiany.
W 1861 roku na ziemiach polskich wybuchły manifestacje patriotyczne. Polacy coraz głośniej domagali się swoich praw i niepodległości. To był początek napięć, które doprowadziły do powstania.
Aleksander Wielkopolski, margrabią i namiestnik, próbował załagodzić sytuację przez reformy. Przywrócił język polski w urzędach i szkołach, a w Warszawie reaktywował uniwersytet pod nazwą "Szkoła Główna". Niestety, te zmiany nie wystarczyły.
W latach 1861-1862 powstały dwa obozy polityczne: Biali (chcieli niepodległości przez pokojowe reformy) i Czerwoni (planowali zbrojne powstanie). 22 stycznia 1863 roku czerwoni utworzyli Tymczasowy Rząd Narodowy i podjęli decyzję o wybuchu powstania.
Pamiętaj: Powstanie wybuchło, bo reformy Wielkopolskiego okazały się niewystarczające dla Polaków pragnących pełnej niepodległości.
Mimo że Biali ostatecznie przyłączyli się do powstania, powstańcom nie udało się utworzyć regularnej armii ani odnieść znaczących zwycięstw nad liczniejszą armią rosyjską. Powstanie przybrało formę wojny partyzanckiej, która objęła nie tylko Królestwo Polskie, ale też ziemie zabrane (Litwę, Białoruś i Ukrainę).
Wiosną 1864 roku nastąpił faktyczny upadek powstania oraz aresztowanie Romualda Traugutta, jednego z przywódców. W marcu 1864 roku carski rząd ogłosił uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim - był to jeden ze sposobów na uspokojenie nastrojów.