Kultura polska pod zaborami
Po utracie niepodległości Polacy nie poddali się - tworzyli ośrodki kultury w rezydencjach zamożnych rodów, takich jak Potoccy w Łańcucie czy Czartoryscy w Puławach. Te miejsca stały się bastionami polskości.
W Królestwie Polskim, dzięki takim działaczom jak Stanisław Kostka Potocki i Stanisław Staszic, powstała sieć szkół elementarnych i zawodowych. Otwarto również Uniwersytet Warszawski (1816 r.) oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które wspierały rozwój polskiej nauki.
W pozostałych zaborach również dbano o edukację. Na ziemiach zabranych książę Adam Jerzy Czartoryski zreformował uniwersytet w Wilnie. W zaborze pruskim wprowadzono obowiązek szkolny dla dzieci od 6 roku życia, a w zaborze austriackim powstał Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, ważny instytut nauki i kultury.
Warto zapamiętać! Mimo braku własnego państwa, Polacy stworzyli silną sieć instytucji kulturalnych i edukacyjnych, które pomagały zachować język i tożsamość narodową.
Romantyzm stał się głównym nurtem ideowym i artystycznym przełomu XVIII i XIX wieku. Romantycy cenili emocje, uczucia i wyobraźnię ponad racjonalizm oświecenia. Inspirowali się kulturą ludową i średniowieczną, a głównymi ośrodkami polskiego romantyzmu było Wilno i Warszawa.
Wielu wybitnych twórców, jak Fryderyk Chopin, Juliusz Słowacki i Adam Mickiewicz, tworzyło na emigracji, głównie w Paryżu. Popularna stała się idea mesjanizmu, według której Polska poprzez swoje cierpienia miała zbawić ludzkość od zła.
Joachim Lelewel był wybitnym działaczem niepodległościowym i historykiem, który wykładał na uniwersytetach w Warszawie i Wilnie. Jako członek Rządu Narodowego podczas powstania listopadowego i twórca polskiej kultury na emigracji, stworzył pierwsze naukowe opracowanie dziejów Polski.