Alternatywny zapis:

się jednak do Ferrary, ponieważ tam cena jego wypisania była najniższa (procedura płacenia za dyplom w innej uczelni, niż ta, w której go uzyskano, była wtedy dozwolona). • Od 1503 r., po powrocie na stałe do Polski, Kopernik przebywał na Warmii, głównie we Fromborku, gdzie był urzędnikiem odpowiedzialnym za administrację dóbr kościelnych. Był człowiekiem świetnie wykształconym i wszechstronnym. Zarabiał na życie wykorzystując swą wiedzę z prawa, a także praktykował medycynę. Ponadto napisał traktat z ekonomii ,,Monetae cunendae ratio" (1526-1528), w którym jako pierwszy sformułował prawo o wypieraniu dobrego pieniądza przez pieniądz gorszy. Później takie samo prawo sformułował Anglik Thomas Gresham. Prawo to jest więc w ekonomii nazywane prawem Kopernika-Greshama (niestety Anglosasi często zapominają jednak o autorstwie Kopernika). Astronomią Kopernik zajmował się zatem w chwilach wolnych od pracy zawodowej. Nie wiadomo, kiedy dokładnie sformułował na piśmie zarys swej teorii budowy świata. Przypuszczalnie nastąpiło to niedługo po powrocie z Włoch. Pierwsza informacja o jego kilkunastostronicowej rozprawie ,,Commentariolus" (tj. ,,Mały komentarz") pochodzi z 1514 r. Rozprawa ta zawierała tylko ogólny zarys nowej teorii, ale było już w niej sformułowanie, że Ziemia jest jedną z planet krążących wokół Słońca. Przebywając we Fromborku Kopernik pracował nad swą teorią ruchu ciał niebieskich i wykonywał-wprawdzie nieliczne-obserwacje astronomiczne. Wstrzymywał się jednak z publikacją obszernego dzieła na ten temat, chociaż przypuszczalnie już w 1532 r. miał je niemal ukończone. Mimo tego, wiadomości o jego wynikach rozchodziły się po świecie, choćby dlatego, że rozprawa Commentariolus" krążyła wśród uczonych w odpisach rękopiśmiennych. W 1536 r. kardynał Nikolaus Schönberg napisał z Rzymu list do Kopernika, w którym usilnie go namawiał, żeby jak najszybciej udostępnił swe odkrycie. W maju 1539 r. przyjechał do Fromborka profesor matematyki uniwersytetu w Wittenberdze Georg Joachim von Lauchen, lepiej znany pod zlatynizowanym nazwiskiem Rheticus (w polskim piśmiennictwie najczęściej używa się spolszczonej formy: Retyk). Kopernik nie tylko udostępnił Retykowi rękopis swego dzieła, ale także prowadził z gościem dyskusje na temat nowego systemu świata. Za jego zgodą Retyk opracował krótkie streszczenie nauki Kopernika i w 1540 r. wydał w Gdańsku książkę w formie listu do matematyka norymberskiego Johanna Schonera. Tytuł tej książki, dość długi, zwykle cytuje się w skrócie jako: ,,Narratio Prima” (tj. ,,Opowieść Pierwsza"). Była to pierwsza wydana drukiem relacja o teorii Kopernika. Następnie Kopernik zgodził się na druk całości dzieła, do którego wprowadził jeszcze pewne poprawki i uzupełnienia, zwłaszcza dzięki temu, że Retyk przywiózł mu greckie wydanie ,,Almagestu" Ptolemeusza, wydrukowane w 1538 r. Było ono wolne od błędów, jakie znalazły się w łacińskim tłumaczeniu tej książki z arabskiego, wydanym w 1515 r. Na jesieni 1541 r. Retyk pojechał do Norymbergi z rękopisem dzieła Kopernika i tam i przekazał je wydawcy - Andreasowi Osianderowi. Dzieło zostało wydrukowane w 1543 r. Podobno Kopernik zdołał jeszcze przed śmiercią zobaczyć przywieziony do Fromborka egzemplarz. Mikołaj Kopernik zmarł we Fromborku, w maju 1543 roku i został pochowany w tamtejszej katedrze. Dzieło Kopernika nosiło pierwotnie tytuł ,,De revolutionibus", czyli ,,O obrotach". Wydawca Osiander, najprawdopodobniej bojąc się jednak wymowy tego dzieła, nie tylko zmienił tytuł na ,,De revolutionibus orbium coelestium", czyli „O obrotach sfer niebieskich", ale usunął przedmowę Kopernika, zastępując ją swoim tekstem, w którym przedstawiał teorię Kopernika tylko jako matematyczną hipotezę, nie mającą związku z rzeczywistym systemem świata. Temu samemu celowi miała służyć niewinna zmiana tytułu: przecież od stuleci było wiadomo, co to są sfery niebieskie, nie było w nim natomiast mowy o sferze Ziemi.