Królestwo Polskie przed powstaniem styczniowym
Rosja, choć pozornie potężna, zmagała się z kryzysem wewnętrznym. Po klęsce w wojnie krymskiej car Aleksander II rozpoczął "odwilż posewastopolską" - okres reform, który rozbudził nadzieje Polaków na zmiany. Ogłoszono amnestię dla polskich więźniów politycznych, a w Warszawie utworzono Akademię Medyko-Chirurgiczną.
W tym okresie powstały dwa główne obozy polityczne: biali - zamierzający pokojowymi manifestacjami wymusić na Rosjanach przywrócenie autonomii, oraz czerwoni - dążący do szybkiego rozpoczęcia walki o niepodległość i natychmiastowego uwłaszczenia chłopów. Polaków jednoczyła troska o narodową tożsamość - organizowano patriotyczne manifestacje, śpiewano zakazane pieśni.
Aleksander Wielopolski, próbując zapobiec powstaniu, przeprowadził szereg reform, m.in. otworzył Szkołę Główną z wykładowym językiem polskim i wprowadził równouprawnienie ludności żydowskiej. Jednak jego decyzja o przeprowadzeniu branki (przymusowego poboru do wojska rosyjskiego) tylko przyspieszyła wybuch powstania.
💡 Warto zapamiętać: Branka z 1863 roku była bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania styczniowego, gdyż Wielopolski celowo chciał wcielić do wojska młodych mężczyzn związanych z ruchem niepodległościowym.