Reformacja i kontrreformacja w Rzeczypospolitej
Reformacja w Rzeczypospolitej dotarła najszybciej do Prus Królewskich, szczególnie do takich miast jak Gdańsk, Elbląg i Toruń. Wśród głównych nurtów protestanckich w Polsce wyróżniali się bracia polscy (arianie), których prekursorem był Piotr z Goniądza. Odrzucali oni wiarę w boskość Chrystusa i koncepcję Trójcy Świętej, uznając tylko jedną osobę Boską - Boga Ojca.
Arianie mieli swój główny ośrodek w Rakowie, a ich najważniejszym przedstawicielem był teolog Faust Socyn. Wyróżniali się pacyfizmem i krytyką poddaństwa chłopów, dążąc do poprawy ich losu. Niestety, w XVII wieku zostali zmuszeni do opuszczenia Rzeczypospolitej. Inną grupą byli bracia czescy, którzy po opuszczeniu Czech osiedlili się głównie w Lesznie, stając się znakomitymi rzemieślnikami.
Ważnym krokiem w rozwoju tolerancji religijnej była ugoda sandomierska z 1570 roku, która połączyła luteranów, kalwinistów i braci czeskich we wspólnym uznaniu nauki o sakramentach. Przełomowa konfederacja warszawska (1573 r.) zagwarantowała trwały pokój religijny i poszanowanie praw różnowierców, których zaczęto nazywać dysydentami.
Warto zapamiętać! Rzeczpospolita zyskała miano "państwa bez stosów", gdzie innowiercy z różnych krajów mogli osiedlać się bez obaw przed prześladowaniami - co było wyjątkowe w ówczesnej Europie.
Na wschodzie Rzeczypospolitej w 1596 roku zawarto unię brzeską, która połączyła cerkiew prawosławną z kościołem łacińskim, tworząc kościół greckokatolicki. To wydarzenie miało ogromne znaczenie dla wielokulturowego charakteru państwa polsko-litewskiego.