Reformacja w Rzeczypospolitej
Reformacja dotarła do Polski głównie przez szlachtę, która przyjmowała zarówno luteranizm jak i kalwinizm. W świątyniach protestanckich zwanych zborami nauczali pastorzy, a wierni organizowali się w samorządy gminne zarządzane przez konsystorze.
Jan Łaski Młodszy był głównym propagatorem idei utworzenia polskiego kościoła narodowego. Warto zapamiętać też Piotra z Goniądza, związanego z Rakowem, gdzie rozwijali swoją doktrynę arianie (bracia polscy), którzy uznawali jedynie Boga Ojca jako postać wiary.
Do Polski przybyli również bracia czescy (husyci), których głównym ośrodkiem było Leszno. Ważnym wydarzeniem był rok 1570, kiedy podpisano Zgodę Sandomierską - porozumienie między luteranami, kalwinistami i braćmi czeskimi (arianie nie przystąpili, bo nie uznawali Trójcy Świętej).
💡 Zgoda Sandomierska ustanowiła wspólną naukę o sakramentach i zasady pokojowego rozwiązywania sporów - można ją uznać za początek ekumenizmu!
Kulminacją tolerancji religijnej był Akt Konfederacji Warszawskiej z 1573 roku, gwarantujący pokój religijny. Polska zyskała miano "państwa bez stosów" - ludzie mogli się osiedlać bez względu na wiarę. W tym samym czasie Kościół katolicki podjął działania naprawcze podczas Soboru Trydenckiego (1545-1563).