Zsyłki i emigracja
W latach 1863-1867 około 27 tysięcy Polaków zostało zesłanych na tereny Rosji. Miejscami zsyłki były głównie Syberia wschodnia i zachodnia, Kazachstan, Kaukaz oraz gubernie archangielska i permska. Zesłańcy podlegali różnym formom kary: katordze, dożywotniemu więzieniu lub przebywaniu w rotach aresztanckich.
Warto zauważyć, że polscy zesłańcy wnieśli ogromny wkład w poznanie Syberii. Naukowcy tacy jak Aleksander Czekanowski, Jan Czerski czy Benedykt Dybowski prowadzili badania, które znacząco poszerzyły wiedzę o tym regionie. Ich prace są cenione do dziś w świecie naukowym.
Około 10 tysięcy Polaków wybrało emigrację, głównie do krajów zachodnioeuropejskich: Francji, Szwajcarii, Włoch, Rumunii, Belgii, Wielkiej Brytanii i Bułgarii. Emigranci polityczni nie zawsze byli entuzjastycznie przyjmowani w tych krajach. Mimo trudności, na emigracji nadal funkcjonowały polskie organizacje, takie jak Hotel Lambert oraz Zjednoczenie Emigracji Polskiej (później przekształcone w Zjednoczenie Demokracji Polskiej).
Ciekawostka: Chociaż sytuacja zesłańców była tragiczna, to dzięki ich pracy naukowej dziś znamy wiele aspektów geografii, geologii i biologii Syberii - ich naukowy dorobek był formą przeciwstawienia się represjom i zachowania polskiej tożsamości.