Alternatywny zapis:

i centralne dzielnice oraz Wileńszczyzna dominowali liczebnie nad innymi grupami • Ukraińcy woj. lwowskie, tarnopolskie, stanisławowskie i wołyńskie Żydzi miasta i miasteczka w całym kraju RM UNI Minsk 0 otwina N 2 . Czesi rejon Śląska Cieszyńskiego skupiska na Wołyniu oraz w centralnej Polsce (gmina Zelów) → Struktura narodowościowa II Rzeczypospolitej według spisu z 1921 r. 4% 8% Polacy Ukraińcy 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 14% 4% 196 Niemcy Białorusini 69% ▼ Jak radzono sobie z różnymi grupami etnicznymi? kwestia mniejszości kluczowy problem dwie koncepcje obie opierały się na wspomaganiu procesów asymilacyjnych m.in. przez organizowanie szkolnictwa w języku polskim i wprowadzenie obowiązkowej służby wojskowej Żydzi inni rząd parlamentarny - asymilacja jako stopniowe ale przymusowe wchłonięcie mniejszości przez Polaków • sanacja - asymilacja państwowa i zachecenie przedstawicieli mniejszości do stworzenia z Polakami jednego narodu ▼ Czym zajmowali się zawodowo wtedy ludzie w RP? Jaki był podział struktur zawodowych? Struktura społeczna II RP ukształtowana już w czasach zaborów Dominująca grupa ludności → mieszkańcy wsi → 3/4 wszystkich obywateli właściciele dużych i średnich majątków ziemskich biedniejsi posiadacze niewielkich pół robotnicy rolni 3 Większość ludności chłopskiej ukraińskiego i białoruskiego - Wpływ na hierarchię → dziedzictwo poprzednich epok (nadal mimo reformy rolnej) → Najwyższa warstwa → ziemiaństwo posiadające duże gospodarstwa Mieszkańcy miast: najliczniejsi rzemieślnicy i pracownicy przemysłowi 3/4 populacji żydowskiej we wschodniej Polsce dominowali pod względem liczebnym i monopolizowali typowo miejsce zajęcia: sklepikarstwo, drobna wytwórczość, rzemiosło klasa robotnicza → głównie Polacy, ale na Śląsku również liczni Niemcy polskie pochodzenie, na Kresach 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej Struktura zawodowa ludności II Rzeczypospolitej 3,6% 4,1% 1,4% 4,6% 19,2% rolnictwo i leśnictwo ubezpieczenie i handel służba publiczna pozostałe działy ▼ Jakie występowały wyznania w II RP? 61,0% przemysł i ogrodnictwo transport i komunikacja służba domowa 4 MNIEJSZOŚCI WYZNANIOWE II RZECZYPOSPOLITEJ Morze Baltyckie Kolobrzeg 100 km WIEDE Wrodaw Bydgoszcz Poznań Olomune Kalisz Wolne Miasto Gdańsk Bratyslawa Toruh chowa PO Katowice Będzin Klaipeda Prusy Wschodnie de med Olsztyn Plock Królewiec WARSZAWA tomia Ostrów Mazowiecka 10 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej Radom Kielce OF LITWA Lublin KOWNO Biała Podlaska S WĘGRY Bialystok CZECHOSŁOWACJA Chelm O Zamośc Brzes n Bugiem 6 Grodne Nowogródek (0 K Tarnów Kraków O Przemy Lwów Kowel Wilno Slonim C Stanislawów A LOTWA Piesk 90 Kleck 10 or tuck R UM Body Tamopol Glebokie Rowse Minsk N Cremowce U s Wyznanie rzymskokatolickie greckokatolickie prawosławne protestanckie Wybrane skupiska wyznawców judaizmu islamu granice II Rzeczypospolitej w latach 1922-1938 ? 1. Wskaż obszary, na których dominował katolicyzm. 2. Wymień tereny zamieszkane przez różnorodne mniej- szości wyznaniowe. Podziały wyznniowe były najczęściej zgodne z granicami obszarów zamieszkanych przez daną grupę etniczną • Kościół katolicki - Polacy, przedstawiciele mniejszości litewskiej, liczna zbiorowość górnośląskich Niemców • Kościół ewangelicko-reformowany lub ewangeicko-augsburski czyli luterański - duża część Polaków, głównie zamieszkujących Śląsk Cieszyński, Żywiecczyznę i mazurską Działdowszczyznę. (ewangelicyzm był w II RP głównie wyznacznikiem przynależności do mniejszości niemieckiej) • Kościół grekokatolicki - Ukraińcy z Małopolski Wschodniej (były zabór austriacki ) • Kościół prawosławny - Ukraińcy zamieszkujący wołyń i Polesie (przed 1914 r. zabr rosyjski), Białorusini, ludność województw wschodnich określających się mianem "tutejszych" oraz mniejszość rosyjska rozsiana po całym kraju • Judaizm - mniejszość żydowska. Większość polskich Żydów identyfikowała się z judaizmem ortodoksyjnym i ruchem chasydzkim - jego członkowie skrupulatnie przestrzegali zasad tradycyjnej pobożności. 5 STRUKTURA WYZNANIOWA w latach 1919-1939 3,5% 10% 11% 12% 3,5% 60% Rzymskokatolicy Grekokatolicy Prawosławie Judaizm Ewangelicy Pozostali ▼ Jaki był problem mniejszości narodowych? Wybuch Rewolucji w Rosji i upadek Austro-Węgier Ukraińska nadzieja na stworzenie niepodległego państwa. Próby podjęte na Ukrainie Naddniestrzańskiej (Ukraińska Republika Ludowa) oraz w Galicji (Zachodnioukraińska Republika Ludowa) zakończyły się porażka. Traktat ryski → kres ukrińskich marzeń i suwerenności ▼ Jak wyglądała działalność ukraińska w II RP? Prowadzili aktywną działalność polityczną, gospodarczą i społeczną Uczestniczyli w wyborach do parlamentu i samorządku Dyskonowali oświata w dzoimym języku Zakładali własne organizacje kulturalne 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej ▼ Jaki stosunek do kwestii ukrińskiej miały polskie władze? Stanowiła dla nich jeden z najtrduniejszych do rozwiązania problemów → zagrażających bezpieczeństwu i integralności terytorialnej państwa. Rządy sanacji zamierzały zjednoczyć wszystkie nurty polityczne (też przedstawicieli mniejszości) w ramach jednego obozu ideologii państwowej. 1935 r - doszło do porozumienia piłsudczyków i Ukraińskiego Zjednoczenia Narodowo-Demokratycznego (UNDO) - najbardziej wypływowa partia Ukraińców. Porzuciła wrogą retorykę wobec RP i zdecydowała się na współpracę. 6 Zerwanie ugody przyczyny: nienadanie autonomii obszarom zamieszkanym przez ukraińców oraz zwrot sanacji w kierunku nacjonalizmu w drugiej połowie lat 30. Wzrost ukrińskiego nacjonalizmu i popularnośći Organizacji Ukrińskich Nacjonalistów (OUN 1929) przyczyny: niekonsekwencja i działania władz polskich (likwidacja niktórych ukrińskich szkół, akcje pacyfikacyjne oraz burzenie cerkwi na Chełmszczyźnie (1938r.) OUN jako metodę wali stosowała terror. Działania ukrińskich nacjonalistów i władz polskich wrogości, grzebanie szans na porozumienie. pogłębianie Henryk Józewski wojewoda wołyński - podejmował ugodowe kroki, propagował politykę asymilacji państwowej (też nie skutkowało poprawą) ▼ Jak wyglądała działalność terrorystyczna ukrińskich nacjonalistów? 1920 r. powstanie w Pradze Ukrińskiej Organizacji Wojskowej (UOW) - zasilana przez poddatną na ideologię nacjonalistyczną młodzież. Prowadzona prze UOW walka przyjęła formę działalności terrorystycznej wymierzonej przeciwko instytucjom i wysokim urzędnikom państwa polskiego. Przeprowadzili m.in. nieudane zamachy na Piłsudskiego i prezydenta Wojciechowskiego 1929 r. → działacze UOW założyli w Wiedniu Organizajcę Ukraińskich Nacjonalistów jednym z przywódców był Stepan Bandera OUN przeprowadziła m.in. udane zamachy na polityak Tadeusza Hołówkę i ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego Jej celem byli także działacze ukraińscy opowiadajacy się za porozumieniemiem z Polakami. Nacjonaliści ukraińscy od początku korzystali z pomocy wrogich Polsce państwa - Niemiec, Czechosłowacji i Litwy. Problemem dla władz była też mniejszość niemiecka Zgodnie z traktatem wersalskim niemcy sami decydowali czy chocą zostać w Polsce czy wyjechać do ojczyzny 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 7 1918-1925 na podstawie tego RP opuściło ok. miliona Niemców. Ci co pozostali elita ekonomiczna zachodnich regionów Polski, stracili swoje dotychczasowe statusy. Traktowali jako tymczasowe polskie panowanie na tych terenach, a utwierdzała ich w tym Republika Weimarska, domagająca się rewizji granic. Mniejszość niemiecka w Polsce → prawo do prowadzenia swobodnej działalności politycznej, gospodarczej i kulturalnej. Była aktywna politycznie → jej przedstawiciele regularnie zostawali posłami, senatorami oraz wchodzili w skład władz samorządowych. Dominował wśród nich nurt nacjonalistyczny. Początek lat 30. → coraz większe popracie NSDAP Młodsze pokolenie szybko uległo ideologii nazistowskiej i zaczęło zrzeszac się w powstałej Partii Młodoniemieckiej (1931 r. filia NSDAP w Polsce). Połowa lat 30. → ugrupowanie zdominowało scenę polityczną mniejszości niemieckiej. Wywiad III Rzeszy traktował zamieszkałych za wschodnią granica Niemców jako zaplecze działań dywersyjnych i szpiegowskich. Jak wyglądała sytuacja ludności żydowskiej w II RP? Ludność żydowska w II RP → niejednolita grupa pod względem struktury społecznej i zawodowej. Skupiała zarówno zamożnych przedsiębiorców jak i ubogich rzemiślników, zdecydowana większość (60%) to reprezentanci drobnomieszczaństwa - różnego rodzaju samodzielni przedsiębiorcy. Byli oni szeroko reprezentowani w wolnych zawodach. Mniejszość ta zapełniała szeregi elity finansowej kraju wsród przedstawicieli mieli wielkich przedsiębiorców oraz właścicieli nieruchomosci. - Polscy Żydzi przywiązani do własnych tradycji oraz religii, zamknięta grupa, mało podatna na asymilację. Z Polakami utrzymywali jedynie więzy ekonomiczne, ale część inteligencji żydowskiej nawiązała z nimi bliższe stosunki. Ich reprezentanci wnieśli wielki wkład do kultury i nauki polskiej. ▼ Jak wyglądał podział żydowskich działaczy politycznych? • konserwatyści 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 8 ● ● Skupieni w tzw. Związku Izraela - chcieli podtrzymywać odręnośći narodowe i umacniać żydowską tożsamość. Współpracowali z polskimi władzamy, aby zapewnić sobie warunki do kultywowania własnej kultury i religii. syjoniści Dążyli głównie do zbudowania suwerennego państwa w Palestynie. W sprawach wewnątrzkrajowych dązyli do zapewnienia sobie pełnej autonomii i równouprawnienia. socjaliści Poprawy sytuacji ludności żydowskiej upatrywali w przebudowie całego społeczeństwa zgodnie z postulatami socjalizmu. Ich ugrupowaniem był Bund (Powszechny Żdowski Żwiązek Robotniczy). Koniec lat 30. → w polsce pojawiły się przejawy wrogości wobec Żydów. Polscy działacze nacjonalistyczni jeszcze przed Wielką Wojną propagowali ideę rywalizacji w sferze gospodarczej i kulturanej → jej celem było wyeliminowanie wpływów mniejszości żydowskiej z życia publicznego. Ta aktywność nabrała dynamiki wraz ze wzrostem nacjonalizmu w okresie II RP. Umocnieniu uległ stereotyp Żyda jako wyzyskiwacza ludu. Niechęć potęgowało także porpoagowane powiązanie ludności żydowskiej z ruchem komunistycznym. ● ▼ Jakie negatywne zjawiska antysemickie miały miejsce w II RP? • getto ławkowe (ustanowiwone w 1937 r) Było to zmuszanie studentów żydowskich do zajmowania jedynie określonych miejsc w salach wykładowych. numerus clausus Przyjmowanie na uczelnie takiego odsetka żydowskiej modzieży, ile procent mniejszość ta stanowiła w RP Protestowali tylko nieliczni studenci i wykładowcy. Pod wpływe nacjonalistycznej retoryki dochodziło także do antysemickich ekscesów i samosądów na żydach. Takie przypadki zaczęły się nasilać po śmierci Piłsudskiego, gdy do włądzy doszło prawicowe skrzydło sanacji. 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 9 ALIMOZ MAIN CONTE TEE MENTEMATCH! Wieszanie antyżydowskich transparen- tów na bramie Uniwersytetu Warszawskiego przez studentów domagających się utworze- nia getta ławkowego dla Żydów i zmniejsze- nia opłat dla polskich studentów. fotografia, Warszawa, 1936 r. Gdzie ludność polska emigrowała? Poza granicami RP w okresie międzywojennym mieszkało → 8 mln Polaków. 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej Największe skupisko polskiej emigracji → Stany Zjednoczone (4 mln) i Brazylia (ok. 250 tys.) Ponad milionowa społecznośc polonijna żyła w Niemczech (Śląsk Opolski, Pomorze Zachodnie, Warmia i Mazury oraz Berlin). W ZSRS mieszkało ok. 900 tys. polaków. Liczba Polaków decydjąca się na emigrację zarobkową w okresie międzywojennym znacznie spadła zaostrzenie polityki imigracyjnej przez Stany Zjednoczone i Niemcy/ Lata 1918-1939 - na wyjazd z ktaju zdecydowało się ok. 2 mln osób. ▼ Co to za postać? 10 ▼ Kto to? Gabriel Narutowicz ▼ Kto to? Stanisław Wojciechowski ▼ Kto to? Ignacy Mościcki 6. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 11