Upadek republiki i powstanie cesarstwa

Schyłek republiki rzymskiej charakteryzował się narastającymi konfliktami wewnętrznymi. Kluczowym momentem był pierwszy triumwirat, w skład którego wchodzili:

1. Oktawian August - adoptowany spadkobierca Juliusza Cezara
2. Marek Antoniusz - konsul i naczelny urzędnik wojskowy
3. Marek Emiliusz Lepidus - jeden z najważniejszych stronników Cezara

Po zabójstwie Cezara w 44 r. p.n.e., zwolennikom republiki nie udało się przejąć władzy. Oktawian i Antoniusz wystąpili jako mściciele Cezara, a w 43 r. p.n.e. senat uznał ich pozycję. Po pokonaniu przeciwników Cezara, triumwirowie podzielili władzę: Oktawian objął zachód, a Antoniusz wschód imperium.

Highlight: Upadek republiki rzymskiej nastąpił w wyniku konfliktów wewnętrznych i walk o władzę, które doprowadziły do powstania cesarstwa pod rządami Oktawiana Augusta.

Konflikt między Oktawianem a Antoniuszem doprowadził do wojny domowej, zakończonej zwycięstwem Oktawiana w bitwie morskiej pod Akcjum w 31 r. p.n.e. Oktawian następnie podbił Egipt, zmieniając go w rzymską prowincję. Po powrocie do Rzymu, Oktawian utrzymał fikcję republiki, ale de facto ustanowił pryncypat, przyjmując tytuł "princeps senatus" (pierwszy w senacie). To wydarzenie uznaje się za początek cesarstwa rzymskiego.

Podboje basenu Morza Śródziemnego

Ekspansja Rzymu w basenie Morza Śródziemnego doprowadziła do serii konfliktów znanych jako wojny punickie. Pierwsza wojna punicka (264-241 p.n.e.) wynikała z dążenia Rzymu do zdobycia Sycylii, kontrolowanej przez Kartaginę. Skutkiem tej wojny było zdobycie przez Rzym Sardynii i Korsyki oraz nałożenie na Kartaginę kontrybucji.

Druga wojna punicka (218-201 p.n.e.) była spowodowana dążeniem Rzymu do pozbawienia Kartaginy pozycji na Morzu Śródziemnym. Kluczowym momentem tej wojny była bitwa pod Kannami w 216 r. p.n.e., gdzie Hannibal odniósł wielkie zwycięstwo nad Rzymianami. Jednak ostatecznie Rzym zwyciężył, pokonując Hannibala pod Zamą w 202 r. p.n.e.

Przykład: Bitwa pod Kartaginą Hannibal była jednym z najważniejszych starć drugiej wojny punickiej, gdzie taktyka Hannibala doprowadziła do okrążenia i zniszczenia armii rzymskiej.

Trzecia wojna punicka (149-146 p.n.e.) zakończyła się całkowitym zniszczeniem Kartaginy. Miasto zostało zburzone, a jego mieszkańcy sprzedani w niewolę. Te wojny umocniły pozycję Rzymu jako dominującej siły w regionie Morza Śródziemnego.

Państwo rzymskie w II-I w. p.n.e.

W okresie republiki rzymskiej najważniejszymi instytucjami były senat i urzędy państwowe. Nazwa "res publica" (rzecz publiczna) podkreślała, że Rzymem nie mogła rządzić jednostka, co było reakcją na niechęć do ostatniego króla, Tarkwiniusza Pysznego.

Najważniejsze urzędy w republice rzymskiej to:

1. Dyktator - powoływany w sytuacjach szczególnego zagrożenia na okres 6 miesięcy z nieograniczoną władzą.
2. Konsulat - najwyższy urząd, sprawowany przez dwóch konsulów wybieranych na rok.
3. Pretor - początkowo dwóch, później sześciu, odpowiedzialnych za utrzymanie porządku i zastępowanie konsulów.
4. Kwestor - urzędnik skarbowy, stanowisko to było pierwszym szczeblem w karierze politycznej.

Vocabulary: Najważniejsze urzędy w republice rzymskiej obejmowały konsulat, preturę, kwesturę oraz urząd dyktatora powoływanego w sytuacjach kryzysowych.

Senat, początkowo liczący 300, a później 600 członków, był wybierany przez cenzorów spośród byłych urzędników. Odgrywał kluczową rolę w kształtowaniu polityki państwa.