Zabór pruski i austriacki
W zaborze pruskim Niemcy kontynuowali politykę antypolską przez wykupywanie ziemi od Polaków przez specjalnie utworzoną komisję kolonizacyjną. Germanizowano również urzędy i szkoły, co wywołało sprzeciw Polaków.
Reakcja Polaków na germanizację była dwojaka. Po pierwsze, rozwijano pracę organiczną, wymuszoną konkurencją z niemieckimi gospodarstwami. Polacy tworzyli kółka rolnicze i stowarzyszenia wzmacniające narodową solidarność. Po drugie, organizowano bezpośredni opór, czego przykładem był strajk dzieci we Wrześni, protestujących przeciwko nauczaniu religii po niemiecku.
Inaczej wyglądała sytuacja w zaborze austriackim, gdzie po 1866 roku Polacy otrzymali autonomię galicyjską. Dzięki niej uczestniczyli we władzach Galicji, polski był językiem urzędowym, a polska kultura i oświata mogły się swobodnie rozwijać.
W odpowiedzi na autonomię w zaborze austriackim Polacy przyjęli postawę trójlojalizmu - wierności temu państwu zaborczemu, w którym przyszło im żyć, co było pragmatyczną strategią przetrwania narodowego.
🔍 Ciekawostka: Strajk dzieci we Wrześni z 1901 roku stał się symbolem oporu przeciwko germanizacji i odbił się szerokim echem w całej Europie, pokazując determinację nawet najmłodszych Polaków w obronie narodowej tożsamości!