Królestwo Polskie i rozwój oświaty
Królestwo Polskie początkowo otrzymało dość liberalną konstytucję, gwarantującą prawa obywatelskie, polską armię i język polski jako urzędowy. Niestety, władze rosyjskie szybko zaczęły ograniczać te swobody. Na czele wojska stanął Wielki Książę Konstanty, a realną władzę sprawował senator Nikołaj Nowosilcow, który wprowadził cenzurę prewencyjną.
Rozwój edukacji początkowo przebiegał pomyślnie pod kierownictwem Stanisława Kostki Potockiego (1815-1820). W tym czasie powstał Uniwersytet Warszawski (1816), Konserwatorium Muzyczne (1821) oraz wiele szkół technicznych. Szczególnie ważnym wydarzeniem było otwarcie Instytutu Politechnicznego w 1830 roku.
Sytuacja zmieniła się, gdy ministrem oświecenia został Stanisław Grabowski. Wprowadził on ścisły nadzór nad młodzieżą, narzucił nauczanie "w duchu religijno-moralnym" i rozpoczął likwidację szkół. Mimo to, działalność kontynuowało Towarzystwo Przyjaciół Nauk, skupiające wybitne osobistości jak Julian Ursyn Niemcewicz, Adam Mickiewicz czy Joachim Lelewel.
💡 Warto zapamiętać! Popularnym powiedzeniem opisującym sytuację w Królestwie Polskim było: "Konstytucja na stole, a bat pod stołem" - doskonale ilustruje to rozdźwięk między formalnymi zapisami konstytucji a faktycznym ograniczaniem swobód.