Zanim załaduje się system operacyjny

Gdy włączasz komputer, pierwszym programem, który się uruchamia, jest BIOS $Basic Input/Output System$. To podstawowy system wejścia i wyjścia, który wykonuje się zanim załaduje się właściwy system operacyjny.

Za pomocą interfejsu BIOS Setup możesz zmieniać różne ustawienia dotyczące sprzętu. Jeśli masz nowszy komputer, zamiast BIOSu możesz mieć UEFI (Unified Extensible Firmware Interface), który jest jego nowocześniejszym następcą.

Warto wiedzieć! BIOS lub UEFI to "pierwszy strażnik" twojego komputera - sprawdza, czy wszystkie komponenty działają prawidłowo, zanim przekaże kontrolę systemowi operacyjnemu.

W dzisiejszych czasach większość urządzeń jest podłączona do sieci komputerowej lub telekomunikacyjnej. Dzięki temu możesz korzystać z zasobów sieci lokalnej (LAN) oraz internetu.

Praca w środowisku sieciowym

W środowisku sieciowym często korzystamy z drukarek sieciowych, serwerów plików i baz danych. Umożliwiają one dzielenie się dokumentami i wspólną pracę nad nimi. Serwer to program realizujący usługi na rzecz innych programów.

Żeby w pełni korzystać z systemu operacyjnego, często zakłada się konto w usługach sieciowych producenta. Przed założeniem takiego konta koniecznie przeczytaj licencję oraz warunki korzystania. To dokumenty prawne określające zasady użytkowania danej usługi.

Pamiętaj! Bezpłatne usługi mogą wymagać zgody na udostępnianie i przetwarzanie twoich danych - zawsze czytaj, na co się zgadzasz!

Bezpieczeństwo pracy

Dla ochrony przed atakami z sieci lub wirusami, w systemie operacyjnym stosuje się oprogramowanie antywirusowe i zapory sieciowe. W systemie możesz mieć dwa rodzaje kont: standardowe konto użytkownika (do codziennej pracy) oraz konto administratora (pozwala zarządzać systemem, instalować programy i zmieniać ustawienia).

Zabezpieczenia dostępu

Hasło to podstawowe zabezpieczenie dostępu do twojego konta. Dobre hasło powinno być łatwe do zapamiętania dla ciebie, ale trudne do odgadnięcia dla innych. Używaj mieszanki liter (małych i wielkich), cyfr i znaków specjalnych.

Warto stosować różne hasła do różnych serwisów i nie zapisywać ich na urządzeniach. Sprawdzaj zawsze, czy łączysz się z właściwą stroną przed podaniem hasła.

Dobra praktyka: Używaj menedżerów haseł, które pomogą ci tworzyć i przechowywać silne, unikalne hasła do różnych serwisów!

Większość systemów operacyjnych umożliwia tworzenie kopii zapasowych, które zawierają informacje i pliki potrzebne do odtworzenia systemu w przypadku awarii. Szczególnie ważny jest obraz systemu, który pozwala odtworzyć komputer do wcześniejszego stanu.

Szyfrowanie to proces zamiany jawnych danych na dane w postaci niejawnej, które można odczytać tylko po podaniu klucza kryptograficznego $hasła lub PIN-u$. Proces odwrotny nazywa się deszyfrowaniem.

Rozwiązywanie problemów z komputerem

Gdy aplikacja przestaje działać i nie odpowiada, przydatnym narzędziem jest Menedżer zadań. W systemie Windows uruchomisz go, wciskając jednocześnie klawisze Ctrl + Alt + Del i wybierając odpowiednią opcję. Za jego pomocą możesz zakończyć nieodpowiadający proces.

Jeśli masz problem z uruchomieniem komputera, systemy operacyjne oferują procedury awaryjnego uruchamiania, takie jak ponowne uruchomienie lub tryb awaryjny. Ten ostatni pozwala uruchomić system z obsługą tylko niezbędnych urządzeń, co często umożliwia naprawę problemów.

Szybka pomoc: Gdy komputer się zawiesza, najpierw spróbuj zamknąć problematyczną aplikację przez Menedżer zadań zamiast od razu restartować cały komputer!

Tryb awaryjny może być przydatny do:

• naprawienia systemu
• przywrócenia fabrycznych ustawień
• odtworzenia systemu z kopii zapasowej

Monitorowanie wydajności systemu

Jeśli system operacyjny z jakiegoś powodu przestaje działać prawidłowo, możesz przywrócić go z wcześniej wykonanej kopii zapasowej. To jeden z najskuteczniejszych sposobów naprawy poważnych problemów.

Aktualne obciążenie pamięci i procesora możesz sprawdzić w Menedżerze zadań. Jest to ważne narzędzie diagnostyczne, które pokazuje, jakie aplikacje i procesy zużywają najwięcej zasobów komputera.

Ciekawostka: Niektóre usługi systemowe, jak indeksowanie plików na dysku, mogą czasowo obciążać procesor. Dzięki indeksowaniu możesz szybko wyszukiwać potrzebne dokumenty, więc nie zawsze wysokie obciążenie oznacza problem!

Regularnie monitorując wydajność swojego komputera, możesz wcześnie wykryć potencjalne problemy i zapobiec poważniejszym awariom.