Past Perfect - czas przeszły zaprzeszły

Past Perfect opisuje czynności, które wydarzyły się przed inną czynnością w przeszłości. To jak podróż w czasie - cofasz się do wydarzenia, które nastąpiło wcześniej.

Budowa jest prosta: osoba + had + czasownik $w III formie lub z końcówką -ed$. Zapamiętaj kilka charakterystycznych słów wskazujących na ten czas: before (zanim), after (po), by the time (do czasu), already (już), when (kiedy).

Na przykład: "Before we watched film, we had bought popcorn" (Zanim oglądaliśmy film, kupiliśmy popcorn) - kupno popcornu miało miejsce wcześniej niż oglądanie filmu.

Wskazówka! Kiedy masz dwie czynności przeszłe i jedna z nich wydarzyła się wcześniej, ta wcześniejsza będzie w Past Perfect, a późniejsza w Past Simple.

Past Perfect - praktyczne zastosowania

Spójrz na te przykłady i zauważ, jak Past Perfect pokazuje, co wydarzyło się wcześniej:

"After he had left the house, he realized he forgot her wallet." (Po wyjściu z domu zorientował się, że zapomniał portfela) - najpierw wyszedł, potem się zorientował.

"They hadn't started eating until she arrived." (Nie zaczęli jeść, dopóki ona nie przyszła) - jedzenie nastąpiło po jej przyjściu.

"She thanked me for the gift I had sent her." (Podziękowała mi za prezent, który jej wysłałam) - wysłanie prezentu było wcześniej niż podziękowanie.

Pamiętaj! Past Perfect używamy tylko wtedy, gdy kolejność wydarzeń jest ważna dla zrozumienia całości.

Present Simple - czas teraźniejszy prosty

Present Simple to podstawowy czas opisujący nasze codzienne życie, rutynowe czynności i opinie. Używamy go, gdy mówimy o tym, co robimy regularnie.

Budowa jest różna dla różnych osób. Dla I/You/We/They po prostu używamy formy podstawowej czasownika. Dla He/She/It dodajemy końcówkę -s do czasownika. W pytaniach używamy do/does + forma podstawowa, a w przeczeniach don't/doesn't + forma podstawowa.

Uwaga na specjalne przypadki! Dodajemy -es gdy czasownik kończy się na -o, -s, -x, -ch, -sh (np. goes, finishes). Przy czasownikach zakończonych na -y, zamieniamy y na -ies (np. study → studies).

Sprytna wskazówka: Jeśli w zdaniu występują słowa jak "always", "never", "often", "every day" - prawdopodobnie potrzebujesz Present Simple!

Past Simple - czas przeszły dokonany

Past Simple używamy, gdy mówimy o czynnościach zakończonych w przeszłości. To idealny czas do opowiadania o tym, co robiłeś wczoraj lub dawniej.

Tworzenie zdań jest proste: osoba + czasownik w II formie/z końcówką -ed. W przeczeniach używamy didn't + forma podstawowa, a w pytaniach did + osoba + forma podstawowa.

W Past Simple często występują określenia czasu, które od razu podpowiadają, że należy użyć tego czasu: yesterday (wczoraj), last week (w zeszłym tygodniu), in 1958 (w 1958 roku), two days ago (dwa dni temu).

Ciekawostka: Konstrukcja "used to" (np. I used to work in a library) również należy do Past Simple i oznacza, że coś robiłeś regularnie w przeszłości, ale już tego nie robisz.

Past Simple - szczegóły i wyjątki

Czasowniki regularne w Past Simple tworzą II formę przez dodanie końcówki -ed, ale są tu pewne zasady, które warto zapamiętać:

Jeśli czasownik kończy się na -e, dodajemy tylko -d (np. like → liked). Gdy czasownik kończy się na -y, zamieniamy y na i i dodajemy -ed (np. study → studied).

W czasownikach jednosylabowych z krótką samogłoską podwajamy ostatnią spółgłoskę i dodajemy -ed (np. stop → stopped).

Konstrukcja "used to" świetnie się sprawdza, gdy chcesz powiedzieć o czymś, co kiedyś robiłeś regularnie: "I used to work in a library" (Kiedyś pracowałem w bibliotece).

Zapamiętaj: W przeczeniach z "used to" używamy formy "didn't use to" (bez "d" na końcu "use"), np. "I didn't use to like coffee" (Kiedyś nie lubiłem kawy).

Past Continuous - czas przeszły ciągły

Past Continuous używamy, gdy chcemy podkreślić trwanie czynności w przeszłości lub gdy opisujemy dwie równoległe czynności (jedną trwającą i drugą krótką).

Budowa jest prosta: osoba + was/were + czasownik z końcówką -ing. W przeczeniach używamy wasn't/weren't, a w pytaniach zaczynamy od was/were.

Ten czas często występuje z określeniami: while (podczas gdy), when (kiedy), still (wciąż), all day (cały dzień).

Klasycznym przykładem użycia Past Continuous z Past Simple jest: "I was reading when the phone rang" (Czytałem, gdy zadzwonił telefon) - czytanie trwało, a dzwonek telefonu je przerwał.

Praktyczna wskazówka: Używaj Past Continuous, gdy chcesz stworzyć tło dla krótszego wydarzenia, które nastąpiło w trakcie.

Present Continuous - czas teraźniejszy ciągły

Present Continuous opisuje czynność wykonywaną w tej chwili, właśnie teraz, gdy o niej mówimy. To idealny czas, aby powiedzieć, co robisz w tym momencie.

Budowa jest następująca: osoba + am/is/are + czasownik z końcówką -ing. W przeczeniach używamy am not/isn't/aren't, a w pytaniach stawiamy am/is/are na początku.

Tworząc formę z końcówką -ing, pamiętaj o kilku zasadach: jeśli czasownik kończy się na -e, usuwamy e (write → writing); w jednosylabowych wyrazach podwajamy ostatnią spółgłoskę (sit → sitting); gdy czasownik kończy się na -ie, zamieniamy ie na y + ing (lie → lying).

Praktyczna rada: Szukaj w zdaniu określeń jak "now", "at the moment", "currently" - są sygnałem, że powinieneś użyć Present Continuous!

Present Perfect - czas teraźniejszy dokonany

Present Perfect to czas, który łączy przeszłość z teraźniejszością. Używamy go, gdy czynność wykonana w przeszłości ma skutki w teraźniejszości lub gdy stan trwa od przeszłości do teraz.

Budowa to: osoba + have/has + czasownik w III formie/z końcówką -ed. W przeczeniach używamy haven't/hasn't, a w pytaniach zaczynamy od have/has.

Ten czas często występuje z charakterystycznymi określeniami: for (od jakiegoś czasu), since (od jakiegoś momentu), just (właśnie), yet $już/jeszcze$, ever (kiedykolwiek), never (nigdy), already (już).

Kluczowa różnica: W Present Perfect nie określamy dokładnie kiedy coś się wydarzyło! Mówimy "I have bought a new car" (Kupiłem nowy samochód) - ważne, że masz teraz samochód, a nie kiedy go kupiłeś.

Mowa zależna i niezależna

Mowa zależna pozwala nam przekazać czyjąś wypowiedź bez dokładnego cytowania. Zamiast powtarzać "Jestem zmęczony", mówimy "On powiedział, że jest zmęczony".

Kluczowa zasada: w mowie zależnej czas cofa się o jeden wstecz. Present Simple zmienia się w Past Simple, Present Continuous w Past Continuous itd.

Do przekazania cudzych słów używamy głównie dwóch czasowników: "say" (said) - gdy ktoś powiedział coś ogólnie, oraz "tell" (told) - gdy ktoś skierował słowa konkretnie do kogoś.

Pamiętaj też o zmianie zaimków osobowych i dzierżawczych: "I" zmienia się na "he/she", "my" na "his/her", "we" na "they" itd.

Pomocne porównanie: Mowa niezależna: "I like my job" → Mowa zależna: "He said he liked his job" (Powiedział, że lubi swoją pracę).

Określenia miejsca i czasu w mowie zależnej

Gdy przytaczamy czyjąś wypowiedź, musimy również zmienić określenia czasu i miejsca. Te zmiany odzwierciedlają nową perspektywę czasową i przestrzenną.

W mowie zależnej "today" zmienia się na "that day", "now" na "then", "yesterday" na "the day before", a "tomorrow" na "the following day".

Podobnie dzieje się z określeniami miejsca: "here" zmienia się na "there", a "this" na "that".

Te zmiany są logiczne - jeśli ktoś wczoraj powiedział "Jutro idę do kina", to dziś przekazując jego wypowiedź, powiesz "Powiedział, że następnego dnia idzie do kina".

Praktyczna sztuczka: Wyobraź sobie, że "przesuwasz" czas i miejsce o jeden krok dalej od momentu oryginalnej wypowiedzi!