Barok - epoka kontrastów i złożoności
Barok to okres w kulturze europejskiej, który trwał od końca XVI do końca XVII wieku, a w Polsce od 1620 do 1764 roku. Nazwa pochodzi od portugalskiego słowa oznaczającego perłę o nieregularnym kształcie, co doskonale oddaje charakter tej epoki.
Definicja: Barok to styl w sztuce i literaturze charakteryzujący się bogactwem form, kontrastami i złożonością.
Główne cechy i motywy baroku obejmują:
- Metafizyczny niepokój
- Rozważania o duszy i ciele
- Motyw vanitas marnosˊcˊ
- Miłosne rozterki
- Barokowa zmysłowość
- Próba pogodzenia sacrum i profanum
- Nadmiar i przepych
- Epoka sprzeczności
Highlight: Filozofia baroku koncentrowała się na racjonalizmie, kondycji ludzkiej i relacji między Bogiem a naturą.
Najważniejsi filozofowie baroku to:
- Kartezjusz - twórca racjonalizmu, autor słynnego "Cogito ergo sum" Mysˊlę,więcjestem
- Blaise Pascal - podkreślał kruchość człowieka i znaczenie rozumu
- Benedykt Spinoza - głosił panteizm, czyli ideę, że Bóg objawia się w naturze
- Gottfried Wilhelm Leibniz - argumentował za istnieniem Boga poprzez uporządkowanie rzeczywistości
Example: Poezja metafizyczna baroku często poruszała tematy przemijania i marności życia, jak w wierszu "Krótkość żywota" Daniela Naborowskiego.
W malarstwie barokowym wyróżniali się:
- Peter Paul Rubens - twórca kanonu kobiecego piękna baroku
- Diego Velázquez - znany z obrazu "Panny dworskie"
- Rembrandt van Rijn - mistrz światłocienia
- Caravaggio - przedstawiciel realizmu i światłocienia
Vocabulary: Konceptyzm to technika literacka polegająca na zmuszeniu odbiorcy do wysiłku intelektualnego poprzez zaskakujące zestawienia i kunsztowną formę.
Ważne pojęcia barokowe to:
- Panegiryk - utwór pochwalny
- Makaronizmy - wplatanie obcych fraz do tekstu
- Kontrreformacja - odpowiedź Kościoła katolickiego na reformację
- Sarmatyzm - ideologia szlachty polskiej
Quote: "Vanitas vanitatum et omnia vanitas" Marnosˊcˊnadmarnosˊciamiiwszystkomarnosˊcˊ - to motto często pojawiające się w poezji metafizycznej baroku.