Barok - najważniejsze informacje
Barok w Europie zaczął się pod koniec XVI wieku, a w Polsce umownie wraz ze śmiercią Jana Kochanowskiego w 1584 roku. Epoka trwała aż do XVIII wieku, kończąc się w Polsce podczas panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Kluczowe cechy baroku to refleksja nad przemijaniem i nietrwałością życia ludzkiego, fascynacja przeciwieństwami oraz próba oswojenia niepokoju egzystencjalnego. Szczególnie ważny był motyw vanitas - rozważania o ulotności życia i nieuchronności śmierci.
W baroku rozkwitła żarliwa religijność związana z kontrreformacją - ruchem odnowy Kościoła katolickiego powierzonym jezuitom. W poezji pojawił się nurt metafizyczny skupiający się na trudach egzystencji i moralnych zmaganiach człowieka.
Warto zapamiętać! Barok dzielił się na dwa główne nurty: dworski (konceptyzm, marinizm) - zaskakujący czytelnika wymyślnymi konstrukcjami i bogatymi środkami stylistycznymi, oraz ziemiański - skupiony na kulturze szlacheckiej, codzienności i sprawach narodowych.
W Polsce epoka baroku nierozerwalnie związana była z sarmatyzmem - ideologią szlachecką głoszącą pochodzenie od starożytnego ludu Sarmatów. Miał on dwie strony - pozytywną (duma narodowa, patriotyzm, gościnność) i negatywną (ksenofobia, nietolerancja, kłótliwość). Charakterystyczny dla późnego baroku styl rokoko wyróżniał się bogactwem szczegółów, dekoracyjnością i swobodą kompozycji.