Godność człowieka w sytuacjach skrajnych
W reportażu Hanny Krall poznajemy historię Marka Edelmana, świadka śmierci około 400 tysięcy osób przechodzących przez bramę Umschlagplatzu. Codzienność getta warszawskiego to zakłady pracy, głód, choroby i walka o przetrwanie za pomocą "numerków życia".
Edelman opisuje wstrząsający moment, gdy zobaczył Żyda postawionego przez Niemców na beczce, któremu publicznie obcinano brodę. Ten akt był symbolem odebrania człowiekowi godności - wtedy bohater postanowił, że nigdy nie pozwoli nikomu odebrać swojej godności.
W reportażu poznajemy również inne przykłady zachowania godności w obliczu śmierci: Pola Lifszyc, która dobrowolnie poszła na śmierć ze swoją matką, Janusz Korczak towarzyszący swoim wychowankom w ich ostatniej drodze czy lekarka, która podała chorym dzieciom truciznę, by uchronić je przed komorą gazową.
Warto zapamiętać: Powstanie w getcie warszawskim nie było tylko aktem zbrojnego oporu, ale przede wszystkim wyrazem pragnienia godnej śmierci. Powstańcy, świadomi militarnej przewagi Niemców i nieuchronności klęski, walczyli nie o zwycięstwo, ale o prawo do wyboru sposobu swojej śmierci.
Podobny temat podejmuje Gustaw Herling-Grudziński w "Innym świecie", gdzie główny bohater w warunkach skrajnych również zachowuje godność, gotów poświęcić swoje życie za Michała Kostylewa podczas transportu na Kołymę.