Geneza i interpretacje powieści
"Dżuma" powstała jako odpowiedź Camusa na traumatyczne doświadczenia II wojny światowej i rozwój totalitaryzmów. Pisarz chciał pokazać, jak zło może wybuchnąć w każdej chwili z nieoczekiwaną siłą.
Tytuł powieści ma cztery główne interpretacje. Po pierwsze, to dosłownie epidemia dżumy niszcząca miasto. Po drugie, dżuma symbolizuje wojnę - znajdziesz tu obrazy znane z literatury obozowej: zamknięte miasto, zbiorowe morderstwa, krematoria.
Trzecia interpretacja to dżuma jako ustrój totalitarny - brak podstawowych artykułów, kontrola władzy przypominają rzeczywistość socjalistyczną. Wreszcie, dżuma może oznaczać negatywne pierwiastki ludzkiej natury, które ujawniają się w sprzyjających warunkach.
Pamiętaj: Camus celowo stworzył wieloznaczny symbol, który możesz interpretować na różne sposoby - to typowe dla literatury egzystencjalnej.
Powieść zawiera kluczowe założenia egzystencjalizmu: kruchość życia, dyskusję o istnieniu Boga, samotność człowieka wobec zła i bezkres walki mimo braku perspektyw na zwycięstwo.
Bohaterowie i ich postawy wobec zła
Doktor Rieux to główny bohater i narrator - konsekwentny lekarz, który mimo zagrożenia walczy z epidemią wykazując empatię wobec chorych. Reprezentuje postawę aktywnej walki mimo braku szans na zwycięstwo.
Tarrou to wędrowiec, który nie pochodzi z Oranu. W dzieciństwie przeżył traumę - jego ojciec jako prokurator skazywał ludzi na śmierć. Nazywa siebie "świętym bez Boga" i walczy z dżumą, motywowany wydarzeniami z przeszłości.
Joseph Grand to prosty urzędnik, którego żona go opuściła. Jego pasją jest pisanie książki nad jednym zdaniem. Mimo poczucia słabości angażuje się w walkę z epidemią i ratuje życie Cottardowi.
Raymond Rambert, dziennikarz z Francji, początkowo próbuje uciec z miasta. Obserwując zmagania garstki ludzi z ogromem cierpienia, ostatecznie decyduje się zostać i pomóc.
Zwróć uwagę: Każdy bohater reprezentuje inną postawę wobec zła - od aktywnej walki przez poświęcenie aż po cynizm Cottarda, który cieszy się z epidemii.
Kluczowe motywy literackie
Motyw zarazy to epicentrum powieści - Camus obrazowo opisuje objawy dżumy: nabrzmiałe węzły chłonne, plamy na ciele, gorączka. Doktor Rieux jako narrator zapewnia wiarygodną perspektywę medyczną i ludzką jednocześnie.
Motyw izolacji pokazuje, jak miasto zostaje odcięte od świata. Mieszkańcy nie mogą opuścić Oranu ani skontaktować się z bliskimi - to fizyczna i psychiczna klaustrofobia.
Motyw cierpienia jest centralny dla filosofii Camusa. Cierpienie dotyka wszystkich, nawet niewinnych jak dzieci - nie jest więc sprawiedliwe ani karą za grzechy, lecz częścią ludzkiego losu.
Motyw pracy ujawnia, jak kryzys przewartościowuje znaczenie różnych zawodów. Praca lekarzy staje się kluczowa, podczas gdy inne profesje tracą na znaczeniu.
Kluczowe dla matury: Pamiętaj o motywie przemiany - najlepiej widocznym u Raymonda, który z egoistycznego dziennikarza przemienia się w człowieka solidarnego ze wspólnotą.
Motyw poświęcenia pokazuje, jak społeczność musi się jednoczyć wobec katastrofy. Lekarze poświęcają życie, inni mieszkańcy odkrywają w sobie ukrytą wielkoduszność, choć niektórzy pozostają skupieni tylko na sobie.