Otwórz aplikację

Przedmioty

922

6 gru 2025

11 strony

Najważniejsze Epoki Literackie: Przewodnik dla Licealistów

user profile picture

lucynkaa

@lucynkaa

Odkryjmy razem fascynującą podróż przez epoki literackie i filozoficzne nurty,... Pokaż więcej

Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
1 / 10
# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Starożytność (4000 p.n.e. - 476 r.n.e.)

Starożytność to czas, gdy kształtowały się fundamentalne idee filozoficzne. Stoicyzm uczył, że choć nie mamy wpływu na wszystkie wydarzenia, możemy kontrolować nasze reakcje, dążąc do wewnętrznego spokoju. Epikureizm stawiał na szczęście osiągane przez mądrą przyjemność, a sceptycyzm wyrażał wątpliwości co do możliwości poznania prawdy.

Literatura starożytna obfituje w ponadczasowe motywy: wędrówkę (Odyseusz), cierpienie (Prometeusz), winę i karę (Syzyf), oraz bunt (Achilles). Najważniejsze teksty tej epoki to Biblia, Mitologia, dzieła Sofoklesa (Król Edyp, Antygona) oraz Homera (Iliada i Odyseja).

Sztuka starożytna cenila piękno, symetrię i harmonię, stosując zasadę mimesis (naśladowania rzeczywistości) oraz zasadę trzech jedności (czasu, miejsca i akcji).

Warto zapamiętać! Kluczowe pojęcia starożytności to topos (stały motyw literacki), archetyp (pierwowzór), katharsis (oczyszczenie emocjonalne) oraz opozycja sacrum (święte) i profanum (codzienne).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Średniowiecze (476 r.n.e. - I połowa XV w.)

Średniowiecze to czas dominacji myśli chrześcijańskiej. Tomizm św. Tomasza z Akwinu głosił, że wiara i rozum nie stoją w sprzeczności, lecz prowadzą do tej samej prawdy – Boga. Augustynianizm św. Augustyna z Hippony podkreślał rozdarcie człowieka między dobrem a złem, a franciszkanizm głosił pokrewieństwo z przyrodą i afirmację świata.

W tej epoce wykształciły się charakterystyczne wzorce osobowe: święty (podporządkowany Bogu), asceta (rezygnujący z wygód dla duchowej doskonałości), rycerz (walczący w imię Boga) i władca (namiestnik Boga na ziemi).

Najważniejsze teksty średniowiecza to m.in. Bogurodzica, Pieśń o Rolandzie, Boska Komedia Dantego i Rozmowa Polikarpa ze śmiercią. Sztuka skupiała się na motywach memento mori (pamiętaj o śmierci) i danse macabre (taniec śmierci).

Pamiętaj! Średniowiecze charakteryzuje teocentryzm (Bóg w centrum wszechświata), uniwersalizm (jeden język – łacina i jedna wiara – chrześcijaństwo) oraz etos rycerski jako wzorzec postępowania.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Barok

Barok to epoka pełna kontrastów i napięć. Sarmatyzm stał się dominującym nurtem polskiej kultury szlacheckiej, łączącym wolność, honor, pobożność i przywiązanie do tradycji z codziennym życiem.

Charakterystycznym rysem epoki jest eksponowanie ludzkiej nietrwałości, rozdarcia, wątpienia i niestałości. Po okresie renesansowego humanizmu nastąpił powrót do religijności, wzmocniony przez Kontrreformację. Barok zerwał z klasycyzmem, wprowadzając bogactwo form i dekoracyjność w sztuce.

W literaturze baroku pojawiają się motywy sarmatyzmu (widoczne w Pamiętnikach obrazujących życie polskiej szlachty), motyw Boga (np. w Sonecie IV Sępa-Szarzyńskiego) oraz ludzkie wnętrze i wady (zobrazowane w Skąpcu).

Warto zrozumieć! Kluczowe pojęcia baroku to vanitas (przemijanie), koncept (oryginalny pomysł mający zadziwić odbiorcę) oraz manieryzm (dążenie do dekoracyjności i zwracanie uwagi na manierę).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Renesans (I połowa XV w. - koniec XVI w.)

Renesans to epoka, w której człowiek znalazł się w centrum zainteresowania. Filozofia powróciła do starożytnych idei: stoicyzmu głoszącego, że źródłem szczęścia jest harmonia, oraz epikureizmu upatrującego szczęścia w przyjemności i unikaniu cierpienia.

Kluczowymi pojęciami tej epoki są antropocentryzm (człowiek w centrum), humanizm (skupienie na ludzkich potrzebach) oraz reformacja (rozłam w Kościele). Ideał człowieka renesansu to osoba wszechstronna, zdolna i wykształcona.

Najważniejsze teksty to dzieła Jana Kochanowskiego (Treny, Pieśni), Szekspira (Makbet, Hamlet) oraz Odprawa Posłów Greckich. W literaturze pojawiają się liczne motywy: artysta/poeta (Pieśń XXIV), cierpienie (Treny), theatrum mundi (Hamlet), a także zdrowie, śmierć i przemijanie.

Ciekawostka! Renesansowe gatunki literackie to m.in. pieśń (utwór liryczny podzielony na strofy) oraz tren (utwór powstały po czyjejś śmierci), które doskonale opanował Kochanowski, tworząc jedne z najpiękniejszych dzieł polskiej literatury.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Romantyzm (Przełom XVIII i XIX w., w Polsce: 1822-1863)

Romantyzm wybuchł jako bunt przeciwko zasadom oświecenia. Fascynacja ludowością, kult indywidualizmu i sprzeciw wobec klasycyzmu stały się znakami rozpoznawczymi epoki. Natura zyskała szczególne znaczenie jako źródło natchnienia i odbicie stanów duszy.

Literatura romantyczna obfituje w wyjątkowe dzieła: Dziady cz. III i Pan Tadeusz Mickiewicza, Kordian Słowackiego czy Nie-Boska Komedia Krasińskiego. Powstały nowe gatunki: ballada romantyczna i dramat romantyczny, łamiące klasyczne reguły jedności czasu, miejsca i akcji.

W twórczości pojawiają się charakterystyczne motywy: nieszczęśliwa miłość, natura, ojczyzna/naród, bunt, poezja/poeta, duchy i zjawy. Romantyczni bohaterowie często działają w imię wyższych wartości, poświęcając własne szczęście.

Odkryj sam! W romantyzmie pojawiło się wiele ważnych postaw: bajronizm (samotne przeciwstawianie się złu), prometeizm (poświęcenie dla ludzkości), mesjanizm (wiara w nadejście Bożego pomazańca), wallenrodyzm (patriotyzm wykorzystujący niezgodne z zasadami sposoby walki) i winkelriedyzm (gotowość do poświęcenia życia za sprawę).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Oświecenie (XVIII w., w Polsce: 1764-1822)

Oświecenie to triumf rozumu nad zabobonami. Dominujące nurty filozoficzne to racjonalizm (uznający rozum za jedyne źródło wiedzy), empiryzm (poznawanie świata przez doświadczenia) oraz sensualizm (podkreślający rolę zmysłów w poznaniu).

Ważne pojęcia tej epoki to deizm (uznający istnienie Boga, ale odrzucający jego ingerencję w świat), ateizm (całkowite odrzucenie Boga) oraz dydaktyzm (kształtowanie poglądów poprzez pouczanie). Popularna stała się teoria tabula rasa – czystej tablicy, którą jest umysł człowieka przy narodzinach.

Kartezjusz sformułował słynne zdanie "Myślę, więc jestem", które doskonale oddaje ducha epoki. W literaturze pojawiają się motywy rozumu (jako narzędzia poznania) oraz ojczyzny (zwłaszcza w twórczości Krasickiego).

To ważne! W oświeceniu literatura miała przede wszystkim funkcję dydaktyczną – poprzez bajki Krasickiego przekazywano wartości moralne i krytykowano wady społeczne. Celem było kształtowanie lepszego, bardziej racjonalnego społeczeństwa.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Pozytywizm (II poł. XIX w., w Polsce: 1864-1890)

Pozytywizm to epoka, która przyniosła nowe spojrzenie na rzeczywistość. W filozofii dominował ewolucjonizm (rzeczywistość podlega nieustannej ewolucji), darwinizm (wyjaśnianie zmienności przez dobór naturalny) oraz determinizm (człowiek uzależniony od wpływów środowiska).

Program polskiego pozytywizmu opierał się na hasłach pracy organicznej (całe społeczeństwo jako jeden organizm) i pracy u podstaw (szerzenie edukacji wśród najbiedniejszych). Postulowano również emancypację kobiet i asymilację Żydów.

Kluczowe teksty epoki to Lalka, Kamizelka, Zbrodnia i Kara, Gloria victis i Pani Bovary. Dominujące motywy to: praca, społeczeństwo, miasto, ojczyzna oraz niższe warstwy społeczne. Popularne gatunki to nowela (krótki utwór literacki), powieść realistyczna oraz felieton.

Sprawdź swoje zrozumienie! W sztuce pozytywistycznej dominował realizm (przedstawienie rzeczywistości, sceny z życia prostych ludzi) oraz naturalizm (oddawanie rzeczywistości bez upiększania – pokazywanie ubóstwa, cierpienia, patologii). Te nurty doskonale odpowiadały programowi społecznemu epoki.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Młoda Polska (Koniec XIX w. - pocz. XX w., w Polsce: 1890-1918)

Młoda Polska to reakcja na pozytywistyczny utylitaryzm. Filozofia epoki obejmowała dekadentyzm (przekonanie o bezsensie działania), nietzscheanizm (koncepcja nadczłowieka) oraz schopenhaueryzm (światem rządzi "wola życia", a ucieczkę od bólu daje sztuka).

Charakterystyczne cechy epoki to sprzeciw wobec pozytywizmu i realizmu. Ważne pojęcia to dekadentyzm, chłopomania (fascynacja wsią i folklorem) oraz hasło "sztuka dla sztuki" (uwolnienie sztuki od służebnej roli).

Najważniejsze teksty to Wesele i Noc listopadowa Wyspiańskiego, wiersze Leśmiana i Staffa, Zbrodnia i Kara oraz Dies Irae. W literaturze pojawiają się motywy: artysta, cierpienie, wieś, tematy narodowe, natura i miłość.

To cię zainspiruje! Sztuka młodopolska rozwinęła nowe kierunki: impresjonizm (ukazywanie ulotnych wrażeń), ekspresjonizm (wyrażanie wewnętrznych emocji) i symbolizm (posługiwanie się symbolami). Te nurty dały artystom nowe sposoby wyrażania złożoności ludzkiej duszy i piękna świata.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

20-lecie Międzywojenne (11 listopada 1918 r. - 1 września 1939 r.)

Dwudziestolecie międzywojenne to okres kontrastów: pierwsza dekada pełna optymizmu i odbudowy, druga naznaczona kryzysem i obawą przed kolejną wojną. W tym czasie powstały ważne grupy poetyckie: Skamander (bez jednolitego programu, ceniący neologizmy i kontakt z odbiorcą) oraz Awangarda Krakowska (głosząca hasło MMM: miasto, masa, maszyna).

Najważniejsze teksty epoki to Ferdydurke Gombrowicza, Sklepy cynamonowe Schulza, Przedwiośnie Żeromskiego, Proces Kafki czy Mistrz i Małgorzata Bułhakowa. W literaturze pojawiają się motywy: miasto, groteska, oniryzm, rewolucja, dojrzewanie.

Kluczowe pojęcia to groteska (łączenie elementów tragicznych i komicznych), MMM (miasto, masa, maszyna), behawioryzm (poznanie człowieka tylko przez zachowanie) i totalitaryzm (podporządkowanie jednostki państwu).

Odkryj więcej! W dwudziestoleciu eksperymenty formalne sięgnęły zenitu. Pisarze jak Schulz tworzyli oniryczne światy pełne symboli, Kafka pokazywał absurd egzystencji, a Gombrowicz obnażał społeczne maski i konwencje. To doskonały czas, by zrozumieć, jak literatura może przekraczać granice wyobraźni!

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Wojna i Okupacja (1 września 1939 r. - 8 maja 1945 r.)

Okres wojny i okupacji to czas niespotykanego wcześniej okrucieństwa i cierpienia. Literatura tego okresu dokumentuje zjawiska takie jak zlagrowanie (dostosowanie więźniów niemieckich obozów do warunków, często kosztem innych) i złagieryzowanie (dotyczące więźniów obozów radzieckich).

Kluczowe pojęcia to holokaust i eksterminacja Żydów. Literatura tego okresu podkreśla chęć przeżycia za wszelką cenę, opisuje działania wojenne, mordowanie ludności cywilnej, egzekucje i wywózki.

Najważniejsze teksty to Zdążyć przed Panem Bogiem, Inny Świat, wiersze Baczyńskiego i Ludzie, którzy szli. W literaturze dominują motywy: wojna, utrata moralności, cierpienie, śmierć i apokalipsa.

Nigdy nie zapominaj! Wyjątkowym pokoleniem tego okresu byli Kolumbowie – młodzi ludzie, których początek dorosłości przypadł na wybuch wojny. Stanęli na progu dorosłości w najgorszym możliwym momencie, a wojna stała się głównym tematem ich twórczości, pokazując jak tragicznie może zostać przerwana młodość i zniszczone marzenia.



Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

Najpopularniejsze notatki: jan kochanowski

Najpopularniejsze notatki z Język polski

Najpopularniejsze notatki

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

 

Język polski

922

6 gru 2025

11 strony

Najważniejsze Epoki Literackie: Przewodnik dla Licealistów

user profile picture

lucynkaa

@lucynkaa

Odkryjmy razem fascynującą podróż przez epoki literackie i filozoficzne nurty, które ukształtowały naszą kulturę. Od starożytnej Grecji po współczesność, każda epoka przyniosła unikalne idee, dzieła i wzorce myślowe, które do dziś wpływają na nasze postrzeganie świata.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Starożytność (4000 p.n.e. - 476 r.n.e.)

Starożytność to czas, gdy kształtowały się fundamentalne idee filozoficzne. Stoicyzm uczył, że choć nie mamy wpływu na wszystkie wydarzenia, możemy kontrolować nasze reakcje, dążąc do wewnętrznego spokoju. Epikureizm stawiał na szczęście osiągane przez mądrą przyjemność, a sceptycyzm wyrażał wątpliwości co do możliwości poznania prawdy.

Literatura starożytna obfituje w ponadczasowe motywy: wędrówkę (Odyseusz), cierpienie (Prometeusz), winę i karę (Syzyf), oraz bunt (Achilles). Najważniejsze teksty tej epoki to Biblia, Mitologia, dzieła Sofoklesa (Król Edyp, Antygona) oraz Homera (Iliada i Odyseja).

Sztuka starożytna cenila piękno, symetrię i harmonię, stosując zasadę mimesis (naśladowania rzeczywistości) oraz zasadę trzech jedności (czasu, miejsca i akcji).

Warto zapamiętać! Kluczowe pojęcia starożytności to topos (stały motyw literacki), archetyp (pierwowzór), katharsis (oczyszczenie emocjonalne) oraz opozycja sacrum (święte) i profanum (codzienne).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Średniowiecze (476 r.n.e. - I połowa XV w.)

Średniowiecze to czas dominacji myśli chrześcijańskiej. Tomizm św. Tomasza z Akwinu głosił, że wiara i rozum nie stoją w sprzeczności, lecz prowadzą do tej samej prawdy – Boga. Augustynianizm św. Augustyna z Hippony podkreślał rozdarcie człowieka między dobrem a złem, a franciszkanizm głosił pokrewieństwo z przyrodą i afirmację świata.

W tej epoce wykształciły się charakterystyczne wzorce osobowe: święty (podporządkowany Bogu), asceta (rezygnujący z wygód dla duchowej doskonałości), rycerz (walczący w imię Boga) i władca (namiestnik Boga na ziemi).

Najważniejsze teksty średniowiecza to m.in. Bogurodzica, Pieśń o Rolandzie, Boska Komedia Dantego i Rozmowa Polikarpa ze śmiercią. Sztuka skupiała się na motywach memento mori (pamiętaj o śmierci) i danse macabre (taniec śmierci).

Pamiętaj! Średniowiecze charakteryzuje teocentryzm (Bóg w centrum wszechświata), uniwersalizm (jeden język – łacina i jedna wiara – chrześcijaństwo) oraz etos rycerski jako wzorzec postępowania.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Barok

Barok to epoka pełna kontrastów i napięć. Sarmatyzm stał się dominującym nurtem polskiej kultury szlacheckiej, łączącym wolność, honor, pobożność i przywiązanie do tradycji z codziennym życiem.

Charakterystycznym rysem epoki jest eksponowanie ludzkiej nietrwałości, rozdarcia, wątpienia i niestałości. Po okresie renesansowego humanizmu nastąpił powrót do religijności, wzmocniony przez Kontrreformację. Barok zerwał z klasycyzmem, wprowadzając bogactwo form i dekoracyjność w sztuce.

W literaturze baroku pojawiają się motywy sarmatyzmu (widoczne w Pamiętnikach obrazujących życie polskiej szlachty), motyw Boga (np. w Sonecie IV Sępa-Szarzyńskiego) oraz ludzkie wnętrze i wady (zobrazowane w Skąpcu).

Warto zrozumieć! Kluczowe pojęcia baroku to vanitas (przemijanie), koncept (oryginalny pomysł mający zadziwić odbiorcę) oraz manieryzm (dążenie do dekoracyjności i zwracanie uwagi na manierę).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Renesans (I połowa XV w. - koniec XVI w.)

Renesans to epoka, w której człowiek znalazł się w centrum zainteresowania. Filozofia powróciła do starożytnych idei: stoicyzmu głoszącego, że źródłem szczęścia jest harmonia, oraz epikureizmu upatrującego szczęścia w przyjemności i unikaniu cierpienia.

Kluczowymi pojęciami tej epoki są antropocentryzm (człowiek w centrum), humanizm (skupienie na ludzkich potrzebach) oraz reformacja (rozłam w Kościele). Ideał człowieka renesansu to osoba wszechstronna, zdolna i wykształcona.

Najważniejsze teksty to dzieła Jana Kochanowskiego (Treny, Pieśni), Szekspira (Makbet, Hamlet) oraz Odprawa Posłów Greckich. W literaturze pojawiają się liczne motywy: artysta/poeta (Pieśń XXIV), cierpienie (Treny), theatrum mundi (Hamlet), a także zdrowie, śmierć i przemijanie.

Ciekawostka! Renesansowe gatunki literackie to m.in. pieśń (utwór liryczny podzielony na strofy) oraz tren (utwór powstały po czyjejś śmierci), które doskonale opanował Kochanowski, tworząc jedne z najpiękniejszych dzieł polskiej literatury.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Romantyzm (Przełom XVIII i XIX w., w Polsce: 1822-1863)

Romantyzm wybuchł jako bunt przeciwko zasadom oświecenia. Fascynacja ludowością, kult indywidualizmu i sprzeciw wobec klasycyzmu stały się znakami rozpoznawczymi epoki. Natura zyskała szczególne znaczenie jako źródło natchnienia i odbicie stanów duszy.

Literatura romantyczna obfituje w wyjątkowe dzieła: Dziady cz. III i Pan Tadeusz Mickiewicza, Kordian Słowackiego czy Nie-Boska Komedia Krasińskiego. Powstały nowe gatunki: ballada romantyczna i dramat romantyczny, łamiące klasyczne reguły jedności czasu, miejsca i akcji.

W twórczości pojawiają się charakterystyczne motywy: nieszczęśliwa miłość, natura, ojczyzna/naród, bunt, poezja/poeta, duchy i zjawy. Romantyczni bohaterowie często działają w imię wyższych wartości, poświęcając własne szczęście.

Odkryj sam! W romantyzmie pojawiło się wiele ważnych postaw: bajronizm (samotne przeciwstawianie się złu), prometeizm (poświęcenie dla ludzkości), mesjanizm (wiara w nadejście Bożego pomazańca), wallenrodyzm (patriotyzm wykorzystujący niezgodne z zasadami sposoby walki) i winkelriedyzm (gotowość do poświęcenia życia za sprawę).

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Oświecenie (XVIII w., w Polsce: 1764-1822)

Oświecenie to triumf rozumu nad zabobonami. Dominujące nurty filozoficzne to racjonalizm (uznający rozum za jedyne źródło wiedzy), empiryzm (poznawanie świata przez doświadczenia) oraz sensualizm (podkreślający rolę zmysłów w poznaniu).

Ważne pojęcia tej epoki to deizm (uznający istnienie Boga, ale odrzucający jego ingerencję w świat), ateizm (całkowite odrzucenie Boga) oraz dydaktyzm (kształtowanie poglądów poprzez pouczanie). Popularna stała się teoria tabula rasa – czystej tablicy, którą jest umysł człowieka przy narodzinach.

Kartezjusz sformułował słynne zdanie "Myślę, więc jestem", które doskonale oddaje ducha epoki. W literaturze pojawiają się motywy rozumu (jako narzędzia poznania) oraz ojczyzny (zwłaszcza w twórczości Krasickiego).

To ważne! W oświeceniu literatura miała przede wszystkim funkcję dydaktyczną – poprzez bajki Krasickiego przekazywano wartości moralne i krytykowano wady społeczne. Celem było kształtowanie lepszego, bardziej racjonalnego społeczeństwa.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Pozytywizm (II poł. XIX w., w Polsce: 1864-1890)

Pozytywizm to epoka, która przyniosła nowe spojrzenie na rzeczywistość. W filozofii dominował ewolucjonizm (rzeczywistość podlega nieustannej ewolucji), darwinizm (wyjaśnianie zmienności przez dobór naturalny) oraz determinizm (człowiek uzależniony od wpływów środowiska).

Program polskiego pozytywizmu opierał się na hasłach pracy organicznej (całe społeczeństwo jako jeden organizm) i pracy u podstaw (szerzenie edukacji wśród najbiedniejszych). Postulowano również emancypację kobiet i asymilację Żydów.

Kluczowe teksty epoki to Lalka, Kamizelka, Zbrodnia i Kara, Gloria victis i Pani Bovary. Dominujące motywy to: praca, społeczeństwo, miasto, ojczyzna oraz niższe warstwy społeczne. Popularne gatunki to nowela (krótki utwór literacki), powieść realistyczna oraz felieton.

Sprawdź swoje zrozumienie! W sztuce pozytywistycznej dominował realizm (przedstawienie rzeczywistości, sceny z życia prostych ludzi) oraz naturalizm (oddawanie rzeczywistości bez upiększania – pokazywanie ubóstwa, cierpienia, patologii). Te nurty doskonale odpowiadały programowi społecznemu epoki.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Młoda Polska (Koniec XIX w. - pocz. XX w., w Polsce: 1890-1918)

Młoda Polska to reakcja na pozytywistyczny utylitaryzm. Filozofia epoki obejmowała dekadentyzm (przekonanie o bezsensie działania), nietzscheanizm (koncepcja nadczłowieka) oraz schopenhaueryzm (światem rządzi "wola życia", a ucieczkę od bólu daje sztuka).

Charakterystyczne cechy epoki to sprzeciw wobec pozytywizmu i realizmu. Ważne pojęcia to dekadentyzm, chłopomania (fascynacja wsią i folklorem) oraz hasło "sztuka dla sztuki" (uwolnienie sztuki od służebnej roli).

Najważniejsze teksty to Wesele i Noc listopadowa Wyspiańskiego, wiersze Leśmiana i Staffa, Zbrodnia i Kara oraz Dies Irae. W literaturze pojawiają się motywy: artysta, cierpienie, wieś, tematy narodowe, natura i miłość.

To cię zainspiruje! Sztuka młodopolska rozwinęła nowe kierunki: impresjonizm (ukazywanie ulotnych wrażeń), ekspresjonizm (wyrażanie wewnętrznych emocji) i symbolizm (posługiwanie się symbolami). Te nurty dały artystom nowe sposoby wyrażania złożoności ludzkiej duszy i piękna świata.

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

20-lecie Międzywojenne (11 listopada 1918 r. - 1 września 1939 r.)

Dwudziestolecie międzywojenne to okres kontrastów: pierwsza dekada pełna optymizmu i odbudowy, druga naznaczona kryzysem i obawą przed kolejną wojną. W tym czasie powstały ważne grupy poetyckie: Skamander (bez jednolitego programu, ceniący neologizmy i kontakt z odbiorcą) oraz Awangarda Krakowska (głosząca hasło MMM: miasto, masa, maszyna).

Najważniejsze teksty epoki to Ferdydurke Gombrowicza, Sklepy cynamonowe Schulza, Przedwiośnie Żeromskiego, Proces Kafki czy Mistrz i Małgorzata Bułhakowa. W literaturze pojawiają się motywy: miasto, groteska, oniryzm, rewolucja, dojrzewanie.

Kluczowe pojęcia to groteska (łączenie elementów tragicznych i komicznych), MMM (miasto, masa, maszyna), behawioryzm (poznanie człowieka tylko przez zachowanie) i totalitaryzm (podporządkowanie jednostki państwu).

Odkryj więcej! W dwudziestoleciu eksperymenty formalne sięgnęły zenitu. Pisarze jak Schulz tworzyli oniryczne światy pełne symboli, Kafka pokazywał absurd egzystencji, a Gombrowicz obnażał społeczne maski i konwencje. To doskonały czas, by zrozumieć, jak literatura może przekraczać granice wyobraźni!

# filozofia
Stoicyzm - catowich nie ma wpływu na wszystko,
co go spotyka, ale ma wpływ na to,
jall reaguje. Celem jest osiągnięcie spokoju.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Wojna i Okupacja (1 września 1939 r. - 8 maja 1945 r.)

Okres wojny i okupacji to czas niespotykanego wcześniej okrucieństwa i cierpienia. Literatura tego okresu dokumentuje zjawiska takie jak zlagrowanie (dostosowanie więźniów niemieckich obozów do warunków, często kosztem innych) i złagieryzowanie (dotyczące więźniów obozów radzieckich).

Kluczowe pojęcia to holokaust i eksterminacja Żydów. Literatura tego okresu podkreśla chęć przeżycia za wszelką cenę, opisuje działania wojenne, mordowanie ludności cywilnej, egzekucje i wywózki.

Najważniejsze teksty to Zdążyć przed Panem Bogiem, Inny Świat, wiersze Baczyńskiego i Ludzie, którzy szli. W literaturze dominują motywy: wojna, utrata moralności, cierpienie, śmierć i apokalipsa.

Nigdy nie zapominaj! Wyjątkowym pokoleniem tego okresu byli Kolumbowie – młodzi ludzie, których początek dorosłości przypadł na wybuch wojny. Stanęli na progu dorosłości w najgorszym możliwym momencie, a wojna stała się głównym tematem ich twórczości, pokazując jak tragicznie może zostać przerwana młodość i zniszczone marzenia.

Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

56

Inteligentne Narzędzia NOWE

Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju

Egzamin Próbny
Quiz
Fiszki
Esej

Najpopularniejsze notatki: jan kochanowski

Najpopularniejsze notatki z Język polski

Najpopularniejsze notatki

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS