Wprowadzenie
Autor
Gall Anonim był prawdopodobnie uczonym benedyktyńskim zakonnikiem, który być może przybył do Polski z Węgier wraz z dworem księcia Bolesława. Książę udał się tam z pielgrzymką pokutną po oślepieniu swojego brata Zbigniewa.Rodzaj i gatunek literacki
- Rodzaj literacki: epika
- Gatunek literacki: kronika
- W Kronice polskiej są liczne dygresje dotyczące autora, jego kunsztu. Kronikarz nadaje rangę swojej pracy. Przyrównuje siebie do antycznych poetów, dzięki którym została utrwalona historia np. wojny trojańskiej. Świadomie dobiera wydarzenia, układa je zgodnie ze swoim zamysłem. Pierwszy wprowadził do polskiego piśmiennictwa termin patria ("ojczyzna").
Czas powstania utworu
Kronika powstała w czasie pobytu Galla na dworze Krzywoustego, a więc prawdopodobnie w latach 1113-1116.Cechy średniowiecznej kroniki obecne w Kronice polskiej
- Opisy wydarzeń i postaci historycznych,
- Elementy fikcji literackiej,
- Ton moralizatorski, polityczny lub panegiryczny,
- Przekonanie, że zdarzenia dziejowe są wpisane w Boży plan - stąd uwydatnianie niezwykłych fantastycznych wydarzeń, które miały być dowodem boskiej ingerencji,
- Ważniejsza jest funkcja pouczająca (dydaktyczna) kroniki niż jej wierność historyczna,
- Mieszanie wydarzeń odległych w czasie wynikające z przekonania o ciągłości dziejowej (skoro wydarzenia się w jakiejś mierze powtarzają, to nie jest istotne, kiedy następowały),
- Subiektywne spojrzenie kronikarza - dzieło pisane na zamówienie.
- Kronika polska - budowa
Kronika polska składa się z trzech ksiąg (układ chronologiczny):
- Pierwsza przedstawia dzieje Piastów do cudownego poczęcia księcia Bolesława (do 1084/1085 r.),
- Druga opisuje dzieciństwo i młodość Bolesława Krzywoustego od narodzin po 1109 r.,
- Ostatnia została poświęcona czterem latom panowania Bolesława Krzywoustego - ukazuje sukcesy militarne księcia po 1113 r. i nagle się urywa.
- Walory literackie kroniki
- Napisana po łacinie, silnie zrytmizowaną i zrymowaną prozą,
- Bogactwo środków artystycznych, m.in. metafor, porównań, epitetów,
- Chwyty retoryczne, np. nadawanie rangi swojemu dziełu poprzez odwołanie do autorytetów,
- Urozmaicona - zawiera mowy, sześć utworów lirycznych, m.in. tren na śmierć Bolesława Chrobrego, pieśń o cudownych narodzinach Bolesława Krzywoustego.
- Plan wydarzeń
- Ukazanie chwały i szlachetności Bolesława Chrobrego.
- Opis śmierci Chrobrego wygłaszającego proroctwo dotyczące przyszłości Polski.
- Pieśń o śmierci Bolesława Chrobrego.
- Opis obrony Głogowa kierowanej przez Bolesława Krzywoustego.
- Bezskuteczność podstępów wojsk cesarskich wobec waleczności głogowian i czujności Krzywoustego.
- Średniowieczny wzór władcy
- Bolesław Krzywousty ukazany zgodnie z ówczesną sztuką pisarską jako wzór władcy.
- Gall Anonim przedstawia księcia jako dzielnego rycerza, którego wrogowie się boją, a jednocześnie śpiewają o nim pieśni wyrażające podziw dla władcy.
- Skontrastowanie Bolesława Krzywoustego z jego bratem Zbigniewem, uważanym za zdrajcę, pokazuje księcia jako wybitnego stratega.
Gall Anonim Kronika Polska - PDF
Jeśli szukasz Kroniki Polskiej w formacie PDF, warto poszukać w bibliotekach cyfrowych lub skorzystać z dostępnych zasobów internetowych.
Polskie kroniki średniowieczne - autorzy
- Kronika Wincentego Kadłubka przedstawia dzieje Polski od czasów legendarnych do 1202 r., zawiera nawiązania do antyku i mitologizuje początki narodu polskiego.
- Kronika Janka z Czarnkowa obejmuje lata 1370-1384, czyli czasy po śmierci Kazimierza Wielkiego.
- Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza opisują wydarzenia od powstania państwa Piastów do roku 1480. Są one najrzetelniej opracowanym średniowiecznym dziełem historycznym dotyczącym Polski.
Motywy literackie
- Motyw władzy w kulturze.
- Motyw walki.
- Motyw gościnności.
- Motyw wojny.
- Motyw rycerza.
- Motyw śmierci.
- Motyw władzy.
- Motyw cudu/cudowności.
- Motyw Polski/Polaków
- Motyw religii
Problematyka
Kroniki to dzieła historiograficzne (dziejopisarstwo), ponieważ w średniowiecznej literaturze polskiej nie rozwinęła się epika rycerska, to w kronikach opowiadano o władcach i ich czynach. Kroniki weszły do narodowej tradycji, mimo że pisane były po łacinie, ale opowiadały o polskich dziejach. W kronikach to samo wydarzenie może być przedstawione w odmienny sposób. Takim przykładem jest relacja na temat śmierci biskupa Stanisława. Gall mówi o tym wydarzeniu w sposób bardzo ogólnikowy, nikogo jednoznacznie nie osądza "My zaś ani nie usprawiedliwiamy biskupa-zdrajcy, ani nie zalecamy króla…". Inaczej wydarzenie przedstawił Kadłubek, który z wielką niechęcią nakreślił portret króla, nazywając go bezbożnikiem, świętokradcą. Kadłubek stanął po stronie biskupa i przedstawił go jako obrońcę chrześcijańskiej etyki, człowieka świętego. Także i postać samego Bolesława Śmiałego została przedstawiona w różnym świetle. W dziele Galla król jes.
