Główne motywy w powieści
Miłość stanowi centralny motyw powieści. Wokulski zakochuje się w Izabeli, idealizuje ją i podporządkowuje jej wszystkie swoje działania. Jego uczucie kończy się rozczarowaniem i próbą samobójczą. Prus pokazuje, jak miłość może być zarówno siłą napędową, jak i niszczącą.
Społeczeństwo ukazane jest jako mozaika różnych grup społecznych, z ich wadami i zaletami. Prus krytycznie analizuje polskie społeczeństwo końca XIX wieku, pokazując jego podziały i konflikty. Praca przedstawiona zgodnie z ideami pozytywizmu jako wartość i droga do rozwoju, kontrastuje z bezczynnością arystokracji.
Warszawa w powieści jest miastem zacofanym, szczególnie w porównaniu do rozwijającego się cywilizacyjnie Paryża. Prus ukazuje też różne modele kobiecości: od salonowej "lalki" Izabeli, przez arystokratkę Zasławską realnie patrzącą na życie, po pracowitą Stawską i prostytutkę Mariannę.
Ważnym motywem są też "książki zbójeckie" - literatura romantyczna, szczególnie dzieła Mickiewicza, które kształtują idealistyczne podejście Wokulskiego do miłości i przyczyniają się do jego tragedii.
💡 "Lalka" pokazuje, że idealiści przekładający wyższe wartości nad przyziemne cele często ponoszą klęskę w zderzeniu z rzeczywistością - to jedna z głównych refleksji Prusa w tej powieści.