"Ferdydurke" - Witold Gombrowicz

"Ferdydurke" to powieść awangardowa Witolda Gombrowicza, wydana w 1937 roku. Jest to jedno z najważniejszych dzieł literatury dwudziestolecia międzywojennego, które w nowatorski sposób podejmuje temat dojrzewania i tożsamości.

Gombrowicz napisał "Ferdydurke" jako reakcję na krytykę swojej pierwszej powieści. Tytuł dzieła celowo pozbawiony jest konkretnego sensu, co samo w sobie stanowi jego znaczenie.

Highlight: Głównym tematem "Ferdydurke" jest niemoc człowieka skazanego na przyjmowanie określonych form zachowań w społeczeństwie.

Kluczowe elementy powieści:

1. Groteska - połączenie tragizmu i komizmu.
2. Karykatura postaci i sytuacji.
3. Parodia konwencji literackich.
4. Absurd jako narzędzie krytyki społecznej.
5. Niecodzienny, eksperymentalny język.

Vocabulary: Groteska - kategoria estetyczna łącząca elementy komizmu i tragizmu, często wykorzystująca przejaskrawienie i deformację.

Zarys fabuły "Ferdydurke":

• Józio w szkole
• Uwagi na temat tworzenia
• Historia Filidora i Anty-Filidora
• Stancja u młodziaków
• Refleksje o sztuce i historia markiza de Filberte
• Dworek w Bolimowie

Example: Przykładem groteski w "Ferdydurke" jest pojedynek na miny między Syfonem a Miętusem.

Słowa-klucze w "Ferdydurke":

• PUPA - symbol infantylizacji i udziecinniania
• ŁYDKA - symbol erotyzmu i witalności
• GĘBA - narzucony sposób zachowania

Definition: "Przyprawiać komuś gębę" oznacza narzucanie komuś określonego sposobu zachowania lub postrzegania.

Główne motywy w "Ferdydurke":

• Groteska
• Relacje społeczne
• Szkoła i dworek szlachecki
• Erotyzm
• Absurd
• Niedojrzałość i infantylizacja
• Nawiązania literackie $np. do "Pana Tadeusza"$

"Ferdydurke" to powieść, która za pomocą groteski ukazuje niemożność bycia w pełni sobą w społeczeństwie. Gombrowicz sugeruje, że człowiek zawsze musi przyjmować jakąś formę, co prowadzi do poczucia nieautentyczności.

"Granica" - Zofia Nałkowska

"Granica" to powieść psychologiczna Zofii Nałkowskiej, reprezentująca literaturę dwudziestolecia międzywojennego. Wydana w latach 20. XX wieku, akcja rozgrywa się między 1920 a początkiem lat 30., głównie na prowincji i w Warszawie.

Highlight: Czasoprzestrzeń w "Granicy" jest poddana uniwersalizacji, a czas ma charakter kolisty - zakończenie jest ukazane już na początku powieści.

Główni bohaterowie:

• Zenon Ziembiewicz
• Elżbieta Biecka $żona Zenona$
• Justyna Bogutówna $kochanka Zenona$
• Karol Wabrowski
• Cecylia Kolichowska
• Walerian i Joanna Ziembiewicz

Zarys fabuły obejmuje kilka głównych wątków:

1. Relacja Zenona z Elżbietą i Justyną
2. Konstrukcja osobowościowa Zenona
3. Różnice społeczne $ukazane m.in. przez pryzmat kamienicy Kolichowskiej$

Definition: Determinizm - pogląd filozoficzny zakładający, że wszystkie zdarzenia są nieuchronnym skutkiem wcześniejszych przyczyn.

Interpretacja tytułu "Granica":

• Granica moralna $manipulacje Zenona, romanse, aborcja Justyny$
• Granica społeczna
• Granica psychologiczna $zrozumienie siebie$
• Granica filozoficzna $rozmowy o poznaniu świata$
• Granica odporności psychicznej człowieka $samobójstwo Zenona$

Quote: Pierwotny tytuł powieści brzmiał "Schematy", co podkreśla ideę, że ludzie niezależnie od swoich pragnień powielają wzorce zachowań zaobserwowane u rodziców.

Główne motywy w "Granicy":

• Zdrada i miłość
• Nierówności społeczne
• Ambicja
• Starość i młodość
• Choroba
• Ciąża i macierzyństwo
• Powtarzanie błędów rodziców
• Zemsta
• Determinizm
• Chuć $pożądanie$
• Materializm

"Granica" Nałkowskiej to złożone studium psychologiczne i społeczne, ukazujące skomplikowane relacje międzyludzkie i moralne dylematy w kontekście polskiego społeczeństwa okresu międzywojennego.

"Sklepy cynamonowe" - Bruno Schulz

"Sklepy cynamonowe" to zbiór opowiadań Brunona Schulza, wydany w latach 1933-1934. Dzieło to reprezentuje literaturę dwudziestolecia międzywojennego i charakteryzuje się niezwykłym, poetyckim językiem oraz oniryczną atmosferą.

Schulz tworzy w "Sklepach cynamonowych" świat, który jest jednocześnie znajomy i fantastyczny. Akcja rozgrywa się w fikcyjnym mieście, przypominającym rodzinny Drohobycz autora, w nieokreślonym czasie na początku XX wieku. Głównym bohaterem i narratorem jest Józef, alter ego samego Schulza.

Highlight: Kluczowym elementem prozy Schulza jest mitologizacja rzeczywistości, postrzeganej oczami dziecka.

Charakterystyczne cechy "Sklepów cynamonowych" to:

1. Afabularność - brak tradycyjnej, linearnej fabuły.
2. Bogactwo środków stylistycznych.
3. Oniryzm - rzeczywistość przedstawiona jak marzenie senne.
4. Groteska i absurd.

Vocabulary: Oniryzm - konwencja literacka, w której rzeczywistość przedstawiona jest na wzór marzenia sennego.

Główne motywy w dziele to:

• Relacje między kobietami a mężczyznami
• Erotyka i sensualizm
• Fantastyczne wydarzenia
• Relacja z ojcem
• Konsumpcjonizm $szczególnie widoczny w opowiadaniu "Ulica Krokodyli"$
• Wizja miasta
• Dom i prowincja
• Świat jako labirynt
• Dziwna rodzina
• Motyw księgi

Example: W opowiadaniu "Ulica Krokodyli" Schulz przedstawia wizję nowoczesnej, skomercjalizowanej części miasta, kontrastującą z tradycyjną, mityczną przestrzenią reszty utworu.

"Sklepy cynamonowe" są kluczowym dziełem literatury dwudziestolecia międzywojennego, łączącym elementy realizmu z surrealistyczną fantazją i głęboką symboliką.