Religia i władca-mecenas
Oświecenie zmieniło także podejście do religii. Deizm uznawał Boga za stwórcę świata, ale odrzucał jego ingerencję w sprawy ludzkie oraz cuda i objawienia. Utylitaryzm z kolei głosił prostą zasadę: dobre jest to, co pożyteczne.
Kluczową postacią polskiego oświecenia był król Stanisław August Poniatowski. Organizował słynne "obiady czwartkowe" w Zamku Królewskim, gdzie spotykali się najwybitniejsi umysły epoki. Zasłużył sobie na miano mecenasa sztuki, inicjując nowy wystrój Zamku Królewskiego w Warszawie.
Teatr narodowy, utworzony w 1765 roku, miał konkretny cel polityczny. Obśmiewał tradycje sarmackie, promując nowy wzorzec szlachcica zgodny z ideałami oświecenia i programem naprawy Rzeczypospolitej.
Ważne: Teatr w oświeceniu nie był tylko rozrywką - to było narzędzie społecznej i politycznej edukacji.