Podstawy Oświecenia
Oświecenie to epoka, w której rozum stał się kluczowym narzędziem poznania. Immanuel Kant definiował ją jako okres, w którym cywilizacja europejska osiągnęła dojrzałość do świadomego posługiwania się rozumem.
W filozofii tego okresu wyróżniał się John Locke ze swoją teorią "tabula rasa", która zakładała, że umysł człowieka jest jak czysta tablica, a wiedza zapisuje się na niej poprzez doświadczenia. Inni ważni filozofowie, jak Wolter, Denis Diderot i d'Alembert, stworzyli "Wielką Encyklopedię Francuską", która gromadziła wiedzę epoki.
Oświecenie przyniosło różnorodne idee filozoficzne: ateizm (brak wiary w Boga), materializm (uznanie, że rzeczywistość ma tylko wymiar fizyczny), racjonalizm (rozum jako podstawowe narzędzie poznania), deizm (wiara w Boga, który nie ingeruje w losy świata) oraz empiryzm (wiedza zdobywana przez doświadczenie i zmysły).
💡 Kluczowa zasada literatury oświeceniowej brzmiała: "uczyć bawiąc, bawiąc uczyć!" Utwory miały zarówno bawić, jak i przekazywać ważne wartości moralne.
Literatura oświeceniowa była wyraźnie dydaktyczna - miała uczyć i wychowywać czytelników. Popularne gatunki to satyra (ośmieszająca wady ludzkie), bajka (z morałem i alegorią), oraz sielanka (ukazująca idealizowane życie wiejskie na łonie natury).