Pieśni nabożne Franciszka Karpińskiego
Franciszek Karpiński stworzył zbiór 29 pieśni religijnych, które opublikował w 1792 roku, choć pracę nad nimi rozpoczął już pięć lat wcześniej. Jego głównym celem było propagowanie wiary i etyki, budowanie wspólnoty narodowej oraz edukowanie wiernych. Dlatego celowo użył prostego języka, aby jego utwory były zrozumiałe dla zwykłych ludzi.
W zbiorze znajdują się różnorodne utwory: pieśni obrzędowe (jak słynna kolęda "Bóg się rodzi"), utwory moralno-religijne oraz patriotyczne. Poezja religijna Karpińskiego odwołuje się do ludowego obrazu świata, przedstawiając Boga jako dobrego ojca i opiekuna. Charakterystyczne dla tej twórczości jest postrzeganie życia człowieka jako cyklicznego, powiązanego z rytmem przyrody.
Pieśń poranna to utwór składający się z czterech czterowersowych strof, będący podziękowaniem za nowy dzień. Podmiot liryczny najpierw opisuje, jak cała natura chwali Boga o poranku, by następnie zadać pytanie retoryczne: skoro czynią to wszystkie stworzenia, dlaczego człowiek miałby tego nie robić? W kolejnych strofach osoba mówiąca wyraża wdzięczność za przebudzenie, pamiętając, że nie wszyscy, którzy zasnęli, dożyli nowego dnia.
Pieśń wieczorna to z kolei trzystrofowa modlitwa z prośbą o opiekę podczas snu. Podmiot liryczny zwraca się do Boga, prosząc Go, by przyjął wszystkie dzienne sprawy człowieka i czuwał nad nim w nocy. Bóg jest przedstawiony jako ten, który nigdy nie śpi i zawsze może uchronić ludzi przed złem, pełniąc rolę czujnego Stróża.
💡 Ciekawostka: Pieśni nabożne Karpińskiego są tak mocno zakorzenione w polskiej tradycji, że wiele z nich śpiewamy do dziś, często nie wiedząc, kto jest ich autorem!