Kryzys końca wieku i impresjonistyczna poezja Tetmajera
Przełom XIX i XX wieku przyniósł głęboki kryzys egzystencjalny wśród artystów i myślicieli. W wierszu "Koniec wieku XIX" Tetmajer, jako podmiot liryczny-dekadent, stawia pytanie "co zostało nam?" i prezentuje pesymistyczną wizję rzeczywistości. Odrzuca tradycyjne wartości, manifestując nihilizm i pragnienie wewnętrznego spokoju.
Poezja Tetmajera często sięga po impresjonistyczne środki wyrazu, widoczne szczególnie w "Melodii mgieł nocnych". Utwór ten maluje ulotny krajobraz tatrzański, pełen nostalgii i senności. Przez synestezję (oddziaływanie na różne zmysły) oraz personifikację, poeta stwarza oniryczny nastrój. Mgły stają się tu podmiotem lirycznym, oddając duchowy stan człowieka.
"Evviva l'arte!" to manifest artysty młodopolskiego, który mimo nędzy i odrzucenia, wynosi sztukę ponad wszystko. Podmiot liryczny deklaruje: "Duma naszym bogiem, sława nam słońcem", podkreślając duchową wyższość artystów nad materialnie nastawionymi filistrami. Twórca jest tu przedstawiony jako jednostka wyjątkowa, natchniona przez Boga.
Warto zapamiętać! Młodopolscy artyści wierzyli w hasło "sztuka dla sztuki". Dla nich tworzenie nie miało służyć żadnym celom społecznym czy politycznym – samo w sobie stanowiło najwyższą wartość.