Pozytywizm w Polsce i Europie przyniósł znaczące zmiany w strukturze społecznej i ekonomicznej. Okres ten charakteryzował się dynamicznym rozwojem przemysłu i wzrostem urbanizacji, co doprowadziło do upadku systemu feudalnego i ukształtowania się kapitalizmu.

Vocabulary: Urbanizacja to rozwój miast, powiększanie się terenów miejskich i liczebności ich mieszkańców.

W wyniku tych przemian powstały nowe klasy społeczne:

1. Burżuazja - warstwa społeczna ludzi zamożnych o wysokich pozycjach, właściciele wielkich przedsiębiorstw przemysłowych lub handlowych.
2. Proletariat - klasa społeczna składająca się z robotników, najuboższa warstwa społeczna w mieście.

Highlight: Ludność wiejska migrowała do miast w poszukiwaniu pracy i szansy na lepsze życie, co prowadziło do konfliktów między robotnikami a przemysłowcami.

W odpowiedzi na te konflikty powstał ruch robotniczy, walczący o poprawę warunków pracy i prawa do wpływania na życie społeczno-polityczne.

Literatura pozytywizmu charakteryzowała się dominacją realizmu. Powstawały powieści realistyczne, które skupiały się na teraźniejszych tematach, odchodząc od zainteresowania przeszłością. Wszechwiedzący narrator osądzał czyny bohaterów, potępiając występki i chwaląc cnoty.

Example: Do najważniejszych autorów tego okresu należeli: Stendhal, Balzak $Francja$, Dickens $Anglia$, Turgieniew i Tołstoj $Rosja$.

W malarstwie również dominował realizm. Artyści zerwali z uczuciowością i romantyczną nastrojowością, skupiając się na ukazaniu prawdy o człowieku i współczesnym świecie. Bohaterami obrazów byli często prości, ubodzy ludzie przedstawiani w scenach z życia codziennego.

Quote: "Celem było ukazanie prawdy o człowieku i współczesnym świecie oraz społeczne posłannictwo."

Do najwybitniejszych malarzy tego okresu należeli Honore Daumier, Jean-Francois Millet i Gustave Courbet.

Filozofia pozytywizmu opierała się na przekonaniu, że jedynym źródłem wiedzy jest naukowe poznanie. Myśliciele tego okresu koncentrowali się na tym, co było potwierdzone, konkretne i wynikające z doświadczenia.

Definition: Empiryzm to kierunek zakładający poznanie jedynie przez doświadczenie, wiedzę uzasadnioną i badania.

Najważniejsi filozofowie i ich idee:

1. August Comte: Twórca filozofii pozytywnej, która zajmowała się badaniem faktów i praw oraz obserwacją Twórca scjentyzmu - idei zakładającej nadrzędną rolę nauk przyrodniczych i ścisłych
2. John Stuart Mill: Zwolennik empiryzmu Twórca utylitaryzmu - idei, zgodnie z którą cenne jest to, co przynosi pożytek jak największej liczbie osób
3. Herbert Spencer: Uznawał społeczeństwo za żywy organizm $organicyzm$, którego członkowie powinni współpracować, aby dobrze funkcjonować Twórca ewolucjonizmu - teorii, zgodnie z którą każdy element rzeczywistości podlega stopniowemu rozwojowi Jego filozofia przyczyniła się do rozwoju haseł: praca u podstaw i praca organiczna
4. Karol Marks: Twórca marksizmu - idei, której głównym założeniem było przekonanie o konieczności rewolucji proletariackiej
5. Hipolit Taine: Twórca determinizmu - teorii głoszącej, że wszystkie zjawiska są zdeterminowane przez wcześniejsze przyczyny

Highlight: Filozofia pozytywizmu miała ogromny wpływ na kształtowanie się haseł pozytywizmu, takich jak praca u podstaw i praca organiczna, które stały się kluczowe dla rozwoju społeczeństwa w tym okresie.

Cechy pozytywizmu wynikające z tej filozofii to:

• Nacisk na naukowe poznanie i empiryzm
• Wiara w postęp i rozwój społeczeństwa
• Dążenie do praktycznego wykorzystania wiedzy
• Skupienie na teraźniejszości i przyszłości, a nie na przeszłości

Te idee filozoficzne miały ogromny wpływ na literaturę, sztukę i życie społeczne w epoce pozytywizmu, kształtując sposób myślenia i działania ludzi tego okresu.

Filozofia pozytywizmu opierała się na kilku kluczowych koncepcjach i myślicielach:

Highlight: August Comte wprowadził filozofię pozytywną i scjentyzm, podkreślając znaczenie nauk przyrodniczych.

Example: John Stuart Mill rozwinął koncepcję utylitaryzmu, według której wartościowe jest to, co przynosi korzyść największej liczbie osób.

Pozytywizm w Polsce przyniósł nowe idee społeczne i polityczne po upadku powstania styczniowego.

Definition: Praca organiczna - działania zmierzające do rozwoju społeczno-gospodarczego wszystkich warstw społeczeństwa.

Highlight: Nastąpiło odejście od idei walki zbrojnej na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego.

Literatura pozytywizmu przykłady pokazują, że twórczość tego okresu miała charakter utylitarny i tendencyjny.

Vocabulary: Język ezopowy - sposób przekazywania treści zakazanych przez cenzurę w formie zawoalowanej.

Highlight: Dominowała proza, szczególnie powieść i nowela, podczas gdy poezja zajmowała drugorzędną pozycję.

Pozytywizm to termin odnoszący się do zjawisk kulturowych, społecznych i politycznych, które pojawiły się na ziemiach polskich po powstaniu styczniowym. Nazwa ta została zaczerpnięta z rozprawy "Kurs filozofii pozytywnej" francuskiego myśliciela Augusta Comte'a.

Highlight: W Europie Zachodniej "pozytywizm" odnosił się głównie do filozofii, podczas gdy nurty literackie i artystyczne tego okresu określano mianem realizmu i naturalizmu.

Chronologia epoki pozytywizmu różni się nieco w zależności od regionu:

• W Europie Zachodniej: od lat 40. do lat 80. XIX wieku
• W Polsce: umownie od 1864 roku $upadek powstania styczniowego$ do początku lat 90. XIX wieku

Definition: Realizm to kierunek w literaturze i sztuce, którego celem było wierne odzwierciedlanie rzeczywistości, zgodne z zasadami życiowego prawdopodobieństwa.

Definition: Naturalizm to kierunek, którego przedstawiciele dążyli do przedstawienia prawdy, opierając się na rzetelnych obserwacjach i faktach, rezygnując z wykorzystania wyobraźni oraz formułowania ocen i komentarzy.

Epoka pozytywizmu charakteryzowała się znaczącym postępem naukowo-technicznym. Myśliciele zachodnioeuropejscy, wzorem oświeceniowych poprzedników, głosili zaufanie do rozumu ludzkiego i naukowego poznania. Doprowadziło to do dynamicznego rozwoju nauk przyrodniczych i ścisłych, co zaowocowało rewolucyjnymi odkryciami i ważnymi wynalazkami, takimi jak lampa naftowa, żarówka, telefon czy szczepionka przeciw wściekliźnie.