Filozofia Renesansu

Filozofia renesansu opierała się na trzech głównych nurtach: humanizmie, neoplatonizmie i reformacji.

Humanizm

Humanizm był ruchem umysłowym i światopoglądowym, który dążył do rekonstrukcji starożytnej kultury poprzez studia nad antyczną myślą, literaturą i językami. W przeciwieństwie do średniowiecza, renesans stawiał w centrum uwagi człowieka, jego duchowość i sprawy materialne.

Neoplatonizm

Definition: Neoplatonizm był kierunkiem filozoficznym, który sprzeciwiał się arystotelizmowi i scholastyce średniowiecznej. Neoplatonizm renesansowy głosił doskonałość człowieka jako Bożego stworzenia.

Highlight: Neoplatonizm założenia obejmowały ideę jedności świata duchowego i materialnego oraz koncepcję emanacji, według której wszystko pochodzi od Jedni (Boga).

Najważniejsi filozofowie renesansu

1. Erazm z Rotterdamu (1467-1536) - przedstawiciel humanizmu chrześcijańskiego, znawca starożytnych języków, uczony i teolog.
2. Tomasz Morus (1478-1535) - autor "Utopii", wizjoner państwa idealnego, uznany za świętego przez Kościół katolicki.
3. Niccolo Machiavelli (1469-1527) - twórca doktryny politycznej znanej jako makiawelizm, autor "Księcia".

Reformacja

Reformacja była ruchem religijno-społecznym zapoczątkowanym w XVI wieku przez Marcina Lutra. Doprowadziła do rozłamu w chrześcijaństwie i powstania nowych wyznań protestanckich: luteranizmu, kalwinizmu i anglikanizmu.

Vocabulary: Irenizm - postawa dążąca do pojednania różnych wyznań chrześcijańskich, charakterystyczna dla niektórych myślicieli renesansowych.

Wzorce Osobowe Renesansu

Renesans wykształcił kilka charakterystycznych wzorców osobowych, które odzwierciedlały ideały epoki:

1. Humanista - wszechstronnie wykształcony, znający kulturę antyczną, filozofię, języki klasyczne, podróżnik i patriota.

2. Ziemianin - rozsądny, zaradny, dobry gospodarz i ojciec rodziny, sprawiedliwy pan dla poddanych.

3. Dworzanin - szlachetnie urodzony, elegancki, wykształcony, znający obyczaje i tradycję.

4. Obywatel-patriota - lojalny wobec władzy, zdyscyplinowany, tolerancyjny, sprawiedliwy i posłuszny prawom.

5. Polak-katolik - patriota, głęboko wierzący, lojalny wobec Kościoła katolickiego, skromny i życzliwy dla bliźnich.

Example: Jan Kochanowski w swoich "Pieśniach" przedstawia ideał humanisty, podczas gdy Mikołaj Rej w "Żywocie człowieka poczciwego" opisuje wzorzec ziemianina.

Ważne Instytucje Epoki

Mecenat odgrywał kluczową rolę w rozwoju kultury renesansowej. Główni mecenasi to:

• Władcy
• Arystokraci
• Dostojnicy Kościoła
• Kościół jako instytucja
• Zamożne mieszczaństwo

Highlight: W Europie najsłynniejszym rodem mecenasów byli Medyceusze, natomiast w Polsce, oprócz mecenatu królewskiego, znana była hojność wielu magnatów, takich jak Jan Zamoyski.