Otwórz aplikację

Przedmioty

Renesans w Polsce - Podstawy

5

0

user profile picture

🤍

21.11.2025

Język polski

renesans

301

21 lis 2025

7 strony

Renesans w Polsce - Podstawy

user profile picture

🤍

@marvsiaa

Renesans, czyli odrodzenie, to pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,... Pokaż więcej

Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
1 / 7
--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Renesans - cechy i kontekst historyczny

Epokę renesansu zapoczątkowały przełomowe wydarzenia, takie jak wydrukowanie pierwszej książki (Biblia Gutenberga, 1455 r.) czy wyprawa Magellana dookoła świata (1519-1522). Myśliciele tego okresu byli przekonani o potrzebie odnowienia życia umysłowego i kulturalnego, czerpiąc inspirację z antyku.

Najważniejszą cechą renesansu był antropocentryzm - postawa stawiająca człowieka w centrum zainteresowania. Filozofowie podkreślali, że każda jednostka jest istotą wolną i twórczą. Humanistom przyświecało hasło: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce", co prowadziło również do nowego spojrzenia na religię.

XVI wiek to złoty wiek kultury polskiej. Jednocześnie był to czas wielkich przemian religijnych - w 1517 roku Marcin Luter zapoczątkował reformację, przybijając do drzwi katedry 95 tez przeciwko odpustom. Wkrótce potem Jan Kalwin sformułował własną doktrynę, która również zyskała licznych wyznawców.

💡 Człowiek renesansu różnił się od średniowiecznego poprzednika tym, że najbardziej cenił szczęście doczesne. Marzył o ziemskim raju, dążył do wygodnego życia, odrzucając średniowieczną ascezę i umartwianie się.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Filozofia i sztuka renesansu

Filozofowie renesansu odeszli od średniowiecznego teocentryzmu na rzecz antropocentryzmu. Ta zmiana perspektywy otworzyła drogę krytycznemu myśleniu i podważaniu dawnych dogmatów. Wielcy myśliciele, jak Erazm z Rotterdamu, głosili, że przestrzeganie ewangelicznych zasad zapewnia zbawienie, a głupota i zabobon są przeszkodami do szczęścia. Z kolei Niccolo Machiavelli twierdził, że władca może czynić zło, jeśli zapewni to korzyści państwu.

Sztuka renesansu rozwijała się w wielu kierunkach. W malarstwie pojawiły się tematy mitologiczne, portrety i pejzaże. Rzeźba nawiązywała do antyku poprzez nagie postacie, portrety i motywy mitologiczne. Architektura charakteryzowała się harmonią i regularnością - powstawały budynki z półkolistymi łukami, kolebkowymi sklepieniami i kasetonowymi stropami.

Literatura renesansowa początkowo tworzona była po łacinie, jednak z czasem zaczęto pisać w językach narodowych. Przyczynił się do tego rozwój drukarstwa, dzięki któremu książki trafiały do szerszego grona czytelników. Powstały nowe gatunki literackie, takie jak nowela i powieść.

💡 Ideałem człowieka renesansu był ktoś, kto cenił moralną i intelektualną doskonałość, interesował się życiem doczesnym i potrafił odnajdywać piękno zarówno w cierpieniu, jak i w zabawie.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Jan Kochanowski - Pieśni

Jan Kochanowski (1530-1584) przygotował zbiór 49 pieśni podzielonych na dwie księgi. W swoich utworach przestrzegał zasady decorum - dostosowania stylu do treści, konwencji gatunkowej i typu bohatera. Jego pieśni charakteryzują się bogactwem i różnorodnością tematów.

"Czego chcesz od nas, Panie..." to pieśń, którą można odczytać jako manifest poglądów renesansowych humanistów. Bóg ukazany jest w niej jako wybitny artysta i architekt świata. Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu wszystkich ludzi, podkreślając piękno i harmonię świata stworzonego przez Boga. To renesansowa pochwała życia i człowieka, który potrafi docenić uroki otaczającej go rzeczywistości.

W Pieśni IX z Ksiąg Pierwszych poeta wyjaśnia, że szczęście można osiągnąć tylko przez ograniczenie pragnień i praktykowanie cnoty. Kluczem jest zachowanie spokoju wobec zmienności losu oraz wiara w rozumny ład świata. Utwór stanowi odpowiedź na pytanie, jak osiągnąć szczęście - należy cieszyć się teraźniejszością i doceniać każdy dzień (carpe diem).

💡 Pieśń XXIV z Ksiąg Wtórych zamyka zbiór i jest podsumowaniem drogi twórczej poety. Kochanowski nawiązuje do Horacego, tworząc wiersz, który jest częściowo przekładem, a częściowo parafrazą. W utworze pojawia się motyw "non omnis moriar" - "nie wszystek umrę" - wyrażający wiarę, że poezja pozwala pokonać śmierć i zapomnienie.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Jan Kochanowski - dalsze pieśni

Pieśń XXIV to utwór autotematyczny - dotyczy sztuki pisania i bycia poetą. Podmiot liryczny zwraca się do biskupa Piotra Myszkowskiego, porównując swój talent poetycki do ptaka obdarzonego niezwykłymi piórami. Snuje przemyślenia nad pokonaniem przemijalności dzięki twórczości, co czyni w formie parafrazy - swobodnej zmiany pierwotnego tekstu Horacego.

Pieśń V z Ksiąg Wtórnych, znana jako pieśń o spustoszeniu Podola, ma charakter patriotyczny. Podmiot liryczny wyraża smutek z powodu zniszczenia ziem polskich przez Tatarów. Kochanowski zgodnie z regułami retoryki apeluje do odbiorców, posługując się ironią i kreśląc obraz szlachcica, którego przyjemności biesiadowania odwodzą od obrony ojczyzny.

W obrazie Tatarów poeta posługuje się negatywnymi określeniami, nazywając ich "psami bisurmańskimi". Używa metafor: Polacy to owce, a ich wrogowie to wilki. Obraz Polaków jest krytyczny - podmiot uważa, że szlachta musiałaby porzucić wygodę, okazać męstwo i wyłożyć fundusze na obronę kraju.

💡 Ostatnia zwrotka pieśni zawiera gorzką refleksję na temat Polaków, którzy nie potrafią wyciągać wniosków z historii. Poeta odwołuje się do przysłowia "mądry Polak po szkodzie", krytykując powtarzanie starych błędów.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Jan Kochanowski - Treny

Tren to gatunek liryki wywodzący się z antyku, obejmujący utwory wyrażające żal po stracie zmarłego. Kochanowski stworzył cykl 19 trenów poświęconych swojej zmarłej dwuipółletniej córce Urszuli. Wbrew tradycji, mówią one o śmierci dziecka, które niczego jeszcze nie zdążyło w życiu osiągnąć.

Treny można odczytać jako pamiętnik żałoby, ukazujący różne fazy cierpienia. Po spontanicznym wybuchu bólu podmiot liryczny próbuje znaleźć wsparcie w naukach filozofów, następnie przeżywa rozczarowanie i bunt, a na końcu dochodzi do uspokojenia i pocieszenia.

W Trenie IX podmiot liryczny stylizowany jest na renesansowego mędrca, który pozornie opiewa pożytki płynące z kierowania się rozumem. Jednak w ostatnich wersach kwestionuje sens dążenia do mądrości. Wiedza i stoicki światopogląd nie uchroniły poety przed rozpaczą.

💡 Tren X jest zbudowany niemal wyłącznie z pytań retorycznych, na które podmiot mówiący nie uzyskuje odpowiedzi. Ojciec zwraca się do zmarłej córki, odwołując się do różnych wyobrażeń o życiu pośmiertnym. Podsumowuje swoje rozważania dramatycznym "gdziekolwiek jest, jeśli jest", co jest wyrazem zwątpienia w wiarę chrześcijańską.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Jan Kochanowski - dalsze treny i inne dzieła

Tren XI rozpoczyna się od parafrazy słów rzymianina Brutusa, który przed śmiercią zakwestionował wartość cnoty. Podmiot liryczny również poddaje wątpliwości przekonanie, że cnota pozwala zachować równowagę w najtrudniejszych sytuacjach. Jednak zatrzymuje się przed całkowitym zaprzeczeniem wartości ludzkiego rozumu i wiary w Boga.

Tren XIX (albo Sen) jako jedyny nosi tytuł. To marzenie senne przynosi poecie pocieszenie i spokój. Utwór składa się głównie z wypowiedzi zmarłej matki poety, która nawiedza zrozpaczonego syna we śnie. Matka przekonuje go, że córka jest szczęśliwsza po śmierci niż mogłaby być za życia.

Psałterz Dawidów to swobodna parafraza biblijnych psalmów, w której Kochanowski starał się pogodzić różne rodzaje religijności. Poeta przedstawił w nim stosunek człowieka do Boga jako relację indywidualną, ukazując renesansową wrażliwość na różne aspekty ludzkiej egzystencji. Psalmy cechuje melodyjność, rytmiczność i uroczysty ton.

💡 Jan Kochanowski miał ogromne znaczenie dla literatury polskiej - wprowadził ją w krąg kultury europejskiej, wzbogacił język poetycki, stworzył Treny uznane za arcydzieło na skalę europejską, a także rozwinął wiersz sylabiczny, fraszkę, pieśń i dramat klasyczny.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Inni twórcy renesansu

Mikołaj Rej w "Żywocie człowieka poczciwego" przedstawił wzorcowy obraz życia szlacheckiego, podporządkowany rytmowi natury. Dzieło składa się z trzech ksiąg i ukazuje ideał człowieka poczciwego - łagodnego i życzliwego, który pracuje i odpoczywa w zgodzie z naturą, troszczy się o rodzinę i majątek, a gdy trzeba, chwyta za broń.

Według Reja, aby wieść dobre życie, wystarczy cieszyć się drobnymi rzeczami. Jego dzieło to hołd złożony codzienności i zwykłym sprawom, które stanowią istotę ludzkiego życia.

Piotr Skarga, największy kaznodzieja Polski, pozostawił około 200 kazań. W "Kazaniach sejmowych" zawarł przestrogi i wołanie o miłość do kraju oraz rozsądek. Wyrażał obawy o rozpad Rzeczypospolitej, a jego głos był uznawany za proroczy.

💡 Skarga wskazał sześć chorób Rzeczypospolitej: obojętność wobec ojczyzny, kłótliwość narodu, niereligijność, słabą władzę królewską, złe prawo i porzucenie chrześcijańskich wartości. Jego kazania, będące religijnymi przemówieniami, stały się wartościowymi utworami literackimi.



Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

 

Język polski

301

21 lis 2025

7 strony

Renesans w Polsce - Podstawy

user profile picture

🤍

@marvsiaa

Renesans, czyli odrodzenie, to pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej, która przyniosła nowe spojrzenie na człowieka i świat. Uczeni, artyści i pisarze tego okresu dążyli do odnowienia życia duchowego poprzez powrót do tradycji antycznej. Był to czas wielkich odkryć, przemian... Pokaż więcej

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Renesans - cechy i kontekst historyczny

Epokę renesansu zapoczątkowały przełomowe wydarzenia, takie jak wydrukowanie pierwszej książki (Biblia Gutenberga, 1455 r.) czy wyprawa Magellana dookoła świata (1519-1522). Myśliciele tego okresu byli przekonani o potrzebie odnowienia życia umysłowego i kulturalnego, czerpiąc inspirację z antyku.

Najważniejszą cechą renesansu był antropocentryzm - postawa stawiająca człowieka w centrum zainteresowania. Filozofowie podkreślali, że każda jednostka jest istotą wolną i twórczą. Humanistom przyświecało hasło: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce", co prowadziło również do nowego spojrzenia na religię.

XVI wiek to złoty wiek kultury polskiej. Jednocześnie był to czas wielkich przemian religijnych - w 1517 roku Marcin Luter zapoczątkował reformację, przybijając do drzwi katedry 95 tez przeciwko odpustom. Wkrótce potem Jan Kalwin sformułował własną doktrynę, która również zyskała licznych wyznawców.

💡 Człowiek renesansu różnił się od średniowiecznego poprzednika tym, że najbardziej cenił szczęście doczesne. Marzył o ziemskim raju, dążył do wygodnego życia, odrzucając średniowieczną ascezę i umartwianie się.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Filozofia i sztuka renesansu

Filozofowie renesansu odeszli od średniowiecznego teocentryzmu na rzecz antropocentryzmu. Ta zmiana perspektywy otworzyła drogę krytycznemu myśleniu i podważaniu dawnych dogmatów. Wielcy myśliciele, jak Erazm z Rotterdamu, głosili, że przestrzeganie ewangelicznych zasad zapewnia zbawienie, a głupota i zabobon są przeszkodami do szczęścia. Z kolei Niccolo Machiavelli twierdził, że władca może czynić zło, jeśli zapewni to korzyści państwu.

Sztuka renesansu rozwijała się w wielu kierunkach. W malarstwie pojawiły się tematy mitologiczne, portrety i pejzaże. Rzeźba nawiązywała do antyku poprzez nagie postacie, portrety i motywy mitologiczne. Architektura charakteryzowała się harmonią i regularnością - powstawały budynki z półkolistymi łukami, kolebkowymi sklepieniami i kasetonowymi stropami.

Literatura renesansowa początkowo tworzona była po łacinie, jednak z czasem zaczęto pisać w językach narodowych. Przyczynił się do tego rozwój drukarstwa, dzięki któremu książki trafiały do szerszego grona czytelników. Powstały nowe gatunki literackie, takie jak nowela i powieść.

💡 Ideałem człowieka renesansu był ktoś, kto cenił moralną i intelektualną doskonałość, interesował się życiem doczesnym i potrafił odnajdywać piękno zarówno w cierpieniu, jak i w zabawie.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Jan Kochanowski - Pieśni

Jan Kochanowski (1530-1584) przygotował zbiór 49 pieśni podzielonych na dwie księgi. W swoich utworach przestrzegał zasady decorum - dostosowania stylu do treści, konwencji gatunkowej i typu bohatera. Jego pieśni charakteryzują się bogactwem i różnorodnością tematów.

"Czego chcesz od nas, Panie..." to pieśń, którą można odczytać jako manifest poglądów renesansowych humanistów. Bóg ukazany jest w niej jako wybitny artysta i architekt świata. Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu wszystkich ludzi, podkreślając piękno i harmonię świata stworzonego przez Boga. To renesansowa pochwała życia i człowieka, który potrafi docenić uroki otaczającej go rzeczywistości.

W Pieśni IX z Ksiąg Pierwszych poeta wyjaśnia, że szczęście można osiągnąć tylko przez ograniczenie pragnień i praktykowanie cnoty. Kluczem jest zachowanie spokoju wobec zmienności losu oraz wiara w rozumny ład świata. Utwór stanowi odpowiedź na pytanie, jak osiągnąć szczęście - należy cieszyć się teraźniejszością i doceniać każdy dzień (carpe diem).

💡 Pieśń XXIV z Ksiąg Wtórych zamyka zbiór i jest podsumowaniem drogi twórczej poety. Kochanowski nawiązuje do Horacego, tworząc wiersz, który jest częściowo przekładem, a częściowo parafrazą. W utworze pojawia się motyw "non omnis moriar" - "nie wszystek umrę" - wyrażający wiarę, że poezja pozwala pokonać śmierć i zapomnienie.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Jan Kochanowski - dalsze pieśni

Pieśń XXIV to utwór autotematyczny - dotyczy sztuki pisania i bycia poetą. Podmiot liryczny zwraca się do biskupa Piotra Myszkowskiego, porównując swój talent poetycki do ptaka obdarzonego niezwykłymi piórami. Snuje przemyślenia nad pokonaniem przemijalności dzięki twórczości, co czyni w formie parafrazy - swobodnej zmiany pierwotnego tekstu Horacego.

Pieśń V z Ksiąg Wtórnych, znana jako pieśń o spustoszeniu Podola, ma charakter patriotyczny. Podmiot liryczny wyraża smutek z powodu zniszczenia ziem polskich przez Tatarów. Kochanowski zgodnie z regułami retoryki apeluje do odbiorców, posługując się ironią i kreśląc obraz szlachcica, którego przyjemności biesiadowania odwodzą od obrony ojczyzny.

W obrazie Tatarów poeta posługuje się negatywnymi określeniami, nazywając ich "psami bisurmańskimi". Używa metafor: Polacy to owce, a ich wrogowie to wilki. Obraz Polaków jest krytyczny - podmiot uważa, że szlachta musiałaby porzucić wygodę, okazać męstwo i wyłożyć fundusze na obronę kraju.

💡 Ostatnia zwrotka pieśni zawiera gorzką refleksję na temat Polaków, którzy nie potrafią wyciągać wniosków z historii. Poeta odwołuje się do przysłowia "mądry Polak po szkodzie", krytykując powtarzanie starych błędów.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Jan Kochanowski - Treny

Tren to gatunek liryki wywodzący się z antyku, obejmujący utwory wyrażające żal po stracie zmarłego. Kochanowski stworzył cykl 19 trenów poświęconych swojej zmarłej dwuipółletniej córce Urszuli. Wbrew tradycji, mówią one o śmierci dziecka, które niczego jeszcze nie zdążyło w życiu osiągnąć.

Treny można odczytać jako pamiętnik żałoby, ukazujący różne fazy cierpienia. Po spontanicznym wybuchu bólu podmiot liryczny próbuje znaleźć wsparcie w naukach filozofów, następnie przeżywa rozczarowanie i bunt, a na końcu dochodzi do uspokojenia i pocieszenia.

W Trenie IX podmiot liryczny stylizowany jest na renesansowego mędrca, który pozornie opiewa pożytki płynące z kierowania się rozumem. Jednak w ostatnich wersach kwestionuje sens dążenia do mądrości. Wiedza i stoicki światopogląd nie uchroniły poety przed rozpaczą.

💡 Tren X jest zbudowany niemal wyłącznie z pytań retorycznych, na które podmiot mówiący nie uzyskuje odpowiedzi. Ojciec zwraca się do zmarłej córki, odwołując się do różnych wyobrażeń o życiu pośmiertnym. Podsumowuje swoje rozważania dramatycznym "gdziekolwiek jest, jeśli jest", co jest wyrazem zwątpienia w wiarę chrześcijańską.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Jan Kochanowski - dalsze treny i inne dzieła

Tren XI rozpoczyna się od parafrazy słów rzymianina Brutusa, który przed śmiercią zakwestionował wartość cnoty. Podmiot liryczny również poddaje wątpliwości przekonanie, że cnota pozwala zachować równowagę w najtrudniejszych sytuacjach. Jednak zatrzymuje się przed całkowitym zaprzeczeniem wartości ludzkiego rozumu i wiary w Boga.

Tren XIX (albo Sen) jako jedyny nosi tytuł. To marzenie senne przynosi poecie pocieszenie i spokój. Utwór składa się głównie z wypowiedzi zmarłej matki poety, która nawiedza zrozpaczonego syna we śnie. Matka przekonuje go, że córka jest szczęśliwsza po śmierci niż mogłaby być za życia.

Psałterz Dawidów to swobodna parafraza biblijnych psalmów, w której Kochanowski starał się pogodzić różne rodzaje religijności. Poeta przedstawił w nim stosunek człowieka do Boga jako relację indywidualną, ukazując renesansową wrażliwość na różne aspekty ludzkiej egzystencji. Psalmy cechuje melodyjność, rytmiczność i uroczysty ton.

💡 Jan Kochanowski miał ogromne znaczenie dla literatury polskiej - wprowadził ją w krąg kultury europejskiej, wzbogacił język poetycki, stworzył Treny uznane za arcydzieło na skalę europejską, a także rozwinął wiersz sylabiczny, fraszkę, pieśń i dramat klasyczny.

--- OCR Start ---
renesans
→ renesans(odrodzenie) →pierwsza epoka w dziejach kultury europejskiej,
której nazwe wymyslili żyjący wówczas ucz

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Inni twórcy renesansu

Mikołaj Rej w "Żywocie człowieka poczciwego" przedstawił wzorcowy obraz życia szlacheckiego, podporządkowany rytmowi natury. Dzieło składa się z trzech ksiąg i ukazuje ideał człowieka poczciwego - łagodnego i życzliwego, który pracuje i odpoczywa w zgodzie z naturą, troszczy się o rodzinę i majątek, a gdy trzeba, chwyta za broń.

Według Reja, aby wieść dobre życie, wystarczy cieszyć się drobnymi rzeczami. Jego dzieło to hołd złożony codzienności i zwykłym sprawom, które stanowią istotę ludzkiego życia.

Piotr Skarga, największy kaznodzieja Polski, pozostawił około 200 kazań. W "Kazaniach sejmowych" zawarł przestrogi i wołanie o miłość do kraju oraz rozsądek. Wyrażał obawy o rozpad Rzeczypospolitej, a jego głos był uznawany za proroczy.

💡 Skarga wskazał sześć chorób Rzeczypospolitej: obojętność wobec ojczyzny, kłótliwość narodu, niereligijność, słabą władzę królewską, złe prawo i porzucenie chrześcijańskich wartości. Jego kazania, będące religijnymi przemówieniami, stały się wartościowymi utworami literackimi.

Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

5

Inteligentne Narzędzia NOWE

Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju

Egzamin Próbny
Quiz
Fiszki
Esej

Podobne notatki

Kluczowe Idee Renesansu i Baroku

Odkryj najważniejsze wydarzenia, filozofie i idee epok Renesansu i Baroku. Analiza dzieł Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja oraz wpływ reformacji na kulturę. Idealne dla studentów literatury i historii. Typ: podsumowanie.

Język polskiJęzyk polski
4

Renesans

Renesans

Język polskiJęzyk polski
2

Renesans w Literaturze

Odkryj kluczowe koncepcje renesansu, w tym antropocentryzm, humanizm oraz wpływ na literaturę europejską i polską. Analiza dzieł takich jak 'Utopia' Tomasza Morusa i 'Odprawa posłów greckich' Jana Kochanowskiego. Idealne dla studentów literatury i historii kultury.

Język polskiJęzyk polski
1

Kluczowe Aspekty Średniowiecza

Zgłębiaj kluczowe cechy średniowiecza, w tym teocentryzm, feudalizm, oraz wzorce osobowe takie jak Bolesław Chrobry i św. Aleksy. Odkryj wpływ filozofii, literatury i sztuki na rozwój Europy w latach 476-1453. Idealne dla uczniów technikum i liceum.

Język polskiJęzyk polski
1

Winkelriedyzm w Kordianie

Analiza koncepcji winkelriedyzmu w dramacie 'Kordian' Juliusza Słowackiego. Porównanie z mesjanizmem Mickiewicza, omówienie postaci Arnolda Winkelrieda oraz roli Kordiana jako symbolu walki o wolność. Zawiera kluczowe motywy, takie jak bierność vs. aktywność oraz poświęcenie dla narodu. Idealne dla studentów literatury polskiej i romantyzmu.

Język polskiJęzyk polski
2

Jan Kochanowski: Życie i Twórczość

Odkryj życie i twórczość Jana Kochanowskiego, jednego z najwybitniejszych poetów polskiego renesansu. Notatka zawiera szczegółowy opis jego biografii, kluczowych utworów, takich jak 'Odprawa posłów greckich' oraz 'Treny', a także kontekst historyczny i literacki epoki. Idealna dla studentów literatury i historii. Typ: podsumowanie.

Język polskiJęzyk polski
1

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS