Problematyka i motywy
W utworze Śmierć przedstawiona jest jako realna, przerażająca postać o wyglądzie rozkładającego się kobiecego trupa. Opowiada ona Polikarpowi o swojej wszechmocy i nieuchronności, uświadamiając mu, jak mało znaczące są ludzkie dążenia wobec jej potęgi.
Głównym przesłaniem utworu jest praeparatio ad mortem (przygotowanie do śmierci). Utwór uczy, że wobec śmierci wszyscy są równi, niezależnie od ziemskich przywilejów. Tylko cnotliwe życie i służenie Bogu mogą zapewnić człowiekowi wieczne szczęście po śmierci. Ponieważ nikt nie zna godziny swojego zgonu, każdy powinien być zawsze gotowy na spotkanie ze śmiercią.
W "Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią" pojawiają się ważne motywy średniowiecznej literatury: danse macabre (taniec śmierci), memento mori (pamiętaj o śmierci), a także refleksje nad stosunkiem człowieka do śmierci. Utwór doskonale odzwierciedla światopogląd epoki średniowiecza, w której śmierć była wszechobecnym tematem refleksji.
💡 Warto zwrócić uwagę, że Śmierć w utworze nie tylko przeraża, ale też poucza - tłumaczy, jak należy żyć, by uniknąć piekielnych mąk i dostąpić nagrody w niebie.