Warstwy społeczne w "Lalce" Bolesława Prusa
Społeczeństwo w powieści Prusa zostało podzielone na wyraźne grupy, które różnią się między sobą statusem, zachowaniem i wartościami. Arystokracja (książę, Tomasz i Izabela Łęccy, hrabina Karolowa) przedstawiona jest krytycznie jako grupa nieprzydatna społecznie. Cechuje ją próżniactwo, rozrzutność i pogarda dla niższych stanów. Jedynie Julian Ochocki i prezesowa Zasławska wyróżniają się pozytywnie.
Szlachta w powieści to głównie "wysadzeni z siodła" - ziemianie, którzy po powstaniu styczniowym (1863) stracili majątki i pozycję społeczną. Muszą teraz zmagać się z niepewnością losu i szukać nowych sposobów na utrzymanie. Inteligencję reprezentują prawnicy, pani Stawska oraz studenci, którzy wnoszą do powieści element komizmu i buntu przeciwko mieszczańskiej moralności.
Mieszczaństwo jest przedstawione jako grupa zróżnicowana etnicznie. Polscy mieszczanie (Węgrowicz, Rzecki, Lisiecki) wypadają najsłabiej na tle innych nacji - brakuje im zaradności i solidarności. Mieszczanie żydowscy (Szlangbaumowie, Szuman) są przedsiębiorczy i solidarni, ale skupieni głównie na korzyściach materialnych. Niemieccy (Minclowie, Hopfer) to ludzie pracowici, ale o ograniczonych horyzontach myślowych.
Ciekawostka: Prus pokazuje w powieści klęskę idei asymilacji Żydów, którzy mimo prób wtopienia się w społeczeństwo polskie, są nadal postrzegani przez pryzmat stereotypów i traktowani z niechęcią.
Biedota miejska (mieszkańcy Powiśla, prostytutka Marianna) i wiejska (Węgiełek) zmaga się z nędzą, przestępczością i brakiem perspektyw. Na tym tle wyraźnie widać klęskę haseł pozytywistycznych - los tych ludzi mało kogo obchodzi, pomimo oficjalnie głoszonych idei pracy u podstaw. Wyjątkową postawę prezentują prezesowa Zasławska i Wokulski, którzy rzeczywiście pomagają potrzebującym.